Hastanelerdeki dev tarama cihazlarının içinde dakikalarca hareketsiz kalmak artık tarih oluyor. "CZT" adı verilen mucizevi bir kristal yapı, tıbbi görüntülemede devrim yaratarak hem teşhis süresini üçte bire indiriyor hem de hastaların maruz kaldığı radyasyon miktarını önemli ölçüde azaltıyor.

bbc.com'da yer alan habere göre Londra’daki Royal Brompton Hastanesi, geçtiğimiz yıl kurduğu CZT tabanlı yeni nükleer tıp cihazıyla akciğer taramalarında çığır açtı. Daha önce 45 dakika süren ve hastalar için oldukça yorucu olan işlem, artık sadece 15 dakikada tamamlanıyor.

Nükleer tıp bölüm başkanı Dr. Kshama Wechalekar, bu teknolojiyi "fizik ve mühendisliğin gerçek bir zaferi" olarak tanımlıyor. Yeni cihazın sağladığı avantajlar sadece hızla sınırlı değil:

Uzun süreli Covid semptomları gösteren hastalarda, gözle görülmesi imkansız minik kan pıhtıları bile 3 boyutlu ve yüksek çözünürlüklü olarak tespit edilebiliyor.

Cihazın aşırı hassas algılayıcıları sayesinde, hastaya enjekte edilen radyoaktif madde miktarı yüzde 30 oranında azaltılabiliyor.

Bu teknolojinin kalbinde yer alan CZT (Kadmiyum Çinko Tellür) kristallerini dünyada üretebilen sayılı firmadan biri olan İngiliz Kromek, süreci "dijital bir devrim" olarak niteliyor. Şirketin CEO'su Arnab Basu, üretimin zorluğunu şu sözlerle aktarıyor: "170 özel fırında, toz halindeki madde eritiliyor ve haftalarca süren bir süreçle atomların kendilerini kusursuz bir şekilde hizalaması bekleniyor."

CZT teknolojisi sadece hastanelerde değil, hayatın pek çok kritik noktasında karşımıza çıkıyor:

İngiltere ve ABD’deki bazı havalimanlarında patlayıcı tespiti ve bagaj taraması için kullanılmaya başlanan teknoloji, yakında el bagajı segmentine de girecek.

Washington Üniversitesi’nden Prof. Henric Krawczynski, bu kristalleri yüksek irtifa balonlarına yerleştirilen teleskoplarda kullanarak kara deliklerin ve nötron yıldızlarının yaydığı X ışınlarını yakalıyor.

Diamond Light Source araştırma merkezi, 2030 yılında tamamlanacak yükseltmeyle CZT dedektörlerini kullanarak alüminyum gibi metallerin geri dönüşüm süreçlerini daha verimli hale getirecek.

Teknolojiye olan talebin patlaması, tedarik sorunlarını da beraberinde getiriyor. İnanılmaz bir doğrulukla "foton" parçacıklarını sayabilen bu yarı iletken kristaller, her araştırma projesi için özel bir yapı gerektiriyor. Bu durum, bilim insanlarını mevcut stoklarını kullanmaya veya alternatif maddelere yönelmeye zorluyor.

Eski nesil tarayıcıların aksine, CZT teknolojisi X-ışını ve gama ışınlarını doğrudan dijital sinyale dönüştürüyor. Bu "spektroskopik" yetenek, doktorlara ve bilim insanlarına sadece bir görüntü değil, aynı zamanda incelenen maddenin enerjisi ve zamanlaması gibi hayati bilgileri de sunuyor.