Beyaz Saray, yüksek gümrük tarifeleri nedeniyle hızlanan piyasa çöküşüne rağmen geri adım atmıyor. Üç günlük toplamda yüzde 13’lük kayıp, 2008’den bu yana ilk kez bu kadar kısa sürede yaşandı.

ABD hisse senetleri, açılışta üçüncü kez üst üste ciddi oranda değer kaybetti. Beyaz Saray ise, Başkan Donald Trump’ın ABD’nin başlıca ticaret ortaklarına yönelik son derece yüksek gümrük tarifesi oranlarını uygulamaya koymasının piyasalarda adeta bir çöküşe yol açmasına rağmen geri adım atmıyor. Trump'ın tarifeleri açıklamasıyla piyasalar perşembe ve cuma değer kaybetmişti. 

S&P 500 endeksi açılışta yüzde 4 değer kaybederek üç günde toplamda yaklaşık yüzde 13’lük bir düşüş kaydetti. Bu kadar kısa sürede bu büyüklükte bir düşüş, 2008’deki Büyük Finansal Kriz döneminden bu yana ilk kez görülüyor. Gösterge endeks bu seviyelerde kapanırsa, Şubat ayında gördüğü rekor kapanış seviyesine kıyasla kayıplar yüzde 20’ye ulaşacak ve Wall Street terminolojisinde ayı piyasası (bear market) olarak tanımlanan döneme girmiş olacak.

Dow Jones Sanayi Endeksi 1.363 puan, yani yüzde 3,5 düştü. Bu, Perşembe ve Cuma günleri üst üste gerçekleşen 1.500 puanlık kayıpların ardından geldi ve tarihte ilk kez iki gün arka arkaya bu kadar büyük gerilemeler yaşanmış oldu.

Nasdaq Bileşik Endeksi yüzde 4 değer kaybederek ayı piyasasında daha da derinleşti. Yatırımcılar nakit elde edebilmek için teknoloji hisselerini satmaya yöneldi. Nasdaq, en yüksek seviyesinden itibaren bakıldığında yüzde 26’lık bir düşüş göstermiş durumda.

Geri adım yok

Trump’ın tek taraflı olarak başlattığı ilk yüzde 10’luk gümrük tarifesi Cumartesi günü yürürlüğe girdi. Yatırımcılar, hafta sonu boyunca Trump yönetiminin diğer ülkelerle tarifeleri düşürmek için başarılı görüşmeler yürüttüğüne dair haberler umuyordu. En azından 9 Nisan’da devreye girmesi planlanan ve “karşılıklı tarifeler” olarak adlandırılan ek vergilerin ertelenmesi gündeme gelebilirdi. Ancak bunun yerine Başkan Trump ve kilit danışmanları, düşüş dalgasının önemini küçümseyen açıklamalar yaptılar:

Trump, Pazar akşamı piyasadaki düşüş hakkında şu ifadeleri kullandı: “Hiçbir şeyin değer kaybetmesini istemem ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almak gerekir.”

Trump ayrıca şunları söyledi: “Çin ile bir trilyon dolarlık ticaret açığımız var, her yıl yüz milyarlarca dolar kaybediyoruz. Bu sorunu çözmeden bir anlaşma yapmayacağım.”

Ticaret Bakanı Howard Lutnick, CBS News’e yaptığı açıklamada tarifelerin ertelenmeyeceğini vurguladı: “Tarifeler geliyor... Günler ve haftalar boyunca kesinlikle yürürlükte kalacaklar.”

Hazine Bakanı Scott Bessent ise NBC News’e, 50’den fazla ülkenin müzakere başlatmak için yönetime başvurduğunu belirtti ancak şu uyarıda bulundu: “Uzun zamandır kötü aktör olarak davranıyorlar ve bu, birkaç günde veya haftada müzakere edilecek bir konu değil.”

Yatırımcılar, görünürde geçerli bir ekonomik teoriye dayanmayan formüllerle belirlenmiş gibi duran bu yüksek tarife oranlarının büyüklüğü karşısında şaşkın. Çin’in, önce müzakereye girmek yerine Cuma günü ABD’den yapılan tüm ithalata yüzde 34 gümrük vergisi getirme kararı ise endişeleri daha da artırdı.

"Buna oy vermedik"

Pershing Square şirketinin milyarder yöneticisi Bill Ackman, X (eski Twitter) üzerinden yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı: “Başkan, dünya çapındaki iş dünyasının güvenini kaybediyor... Biz buna oy vermedik. Başkanın Pazartesi günü bir ara verip adaletsiz tarife sistemini düzeltmek için zaman kazanma fırsatı var. Aksi takdirde, kendi kendimize ekonomik bir nükleer kışa gidiyoruz ve hazırlanmamız gerek.”

Yönetim, 50’den fazla ülkenin müzakere başlatma talebiyle kendilerine başvurduğunu söylese de Kanada ve Avrupa Birliği, Çin’in izinden gitmeye hazırlanıyor. Her iki taraf da ABD’ye karşı misilleme tarifeleri uygulamayı planlıyor. Trump’a göre Vietnam, ABD ürünlerine uyguladığı vergileri sıfıra indirmeyi teklif etti. Ancak Trump’ın ticaret danışmanı Peter Navarro, Pazartesi günü CNBC’ye yaptığı açıklamada bunun yeterli olmadığını, tarife dışı “hileli” uygulamaların da önemli olduğunu söyledi. Bu durum müzakerelerin Wall Street’in beklediğinden daha uzun sürebileceğini gösteriyor.

Wall Street’teki korkular büyürken, hedge fonların, marj tamamlama çağrılarını (margin call) karşılayabilmek için hisse senetleri ve diğer riskli varlıkları satıp nakit toplamak zorunda kalabileceği belirtiliyor. CBOE Volatilite Endeksi
(VIX), Pazartesi sabahı 50 seviyesine fırladı. Bu, genellikle yalnızca ayı piyasalarında görülen aşırı bir seviye olarak biliniyor.

“Marj çağrıları şu anda yapılıyor,” diyen FWDBONDS başekonomisti Chris Rupkey, “Üçüncü gün üst üste, ABD hisse senedi piyasalarındaki yatırımcılar Beyaz Saray’ın ‘Kurtuluş Günü tarifelerine’ büyük bir olumsuz tepki veriyor.” ifadelerini kullandı.

Bu sert düşüş, diğer varlık sınıflarına ve küresel piyasalara da sıçradı. Bitcoin’in fiyatı 77.000 doların altına inerken, ABD’nin ham petrol fiyatı varil başına 60 doların altına düşerek çok yıllık en düşük seviyeyi gördü. Hong Kong’un Hang Seng Endeksi yüzde 13 gerileyerek 1997’den bu yana en büyük düşüşünü yaşadı. Almanya’nın DAX Endeksi ise Pazartesi günü yüzde 10’a varan kayıplarla işlem gördü.

Günün erken saatlerinde Tesla hisseleri yüzde 8 kayıpla en büyük düşüşlerden birine öncülük etti. Küresel ölçekte inşaat ekipmanları satan Caterpillar, Pazartesi günü yüzde 6 geriledi. Apple hisseleri de yüzde 6 değer kaybetti.