ABD’de ekonomistler Starbucks, Target ve Amazon gibi şirketlerin önemli ölçüde işten çıkarmalar yapmasının, bir uyarı işareti olabileceğinden endişe duyuyorlar. İşten çıkarmaların boyutu ve hızı, yöneticilerin yapay zekanın getirdiği kazanımlarla cesaretlenerek işten çıkarmaktan korkmadıklarını ve şirketlerin işçileri biriktirmek yerine karlarını korumak için işgücü maliyetlerini düşürdüklerini gösteriyor.

---

04 Kasım 2025, 12:11

Starbucks eylül ayında 900 şirket çalışanını işten çıkardığında, ekonomistler neredeyse hiç tepki göstermedi. Sonuçta kahve zinciri, Frappuccino üreticisini tekrar rayına oturtmak için yeni yönetimin başlattığı girişim kapsamında şubat ayında da bir işten çıkarma işlemi gerçekleştirmişti. Ekim ayında Target, zor durumdaki perakendecinin daha hızlı hareket etmesine yardımcı olmak için bin 800 pozisyonu kapattı. Her kurumsal işten çıkarma için açık bir açıklama var: Amazon.com (14 bin kurumsal iş) yapay zekayı suçladı; Paramount (bin çalışan) birleşme sürecini yeni tamamladı; Molson Coors (400 pozisyon) tüketicileri yeterince bira içmeye ikna edemiyor.

Kemer sıkma mı uyarı mı?

Ayrı ayrı bakıldığında, her bir duyuru tek seferlik olarak değerlendirilebilir. Ancak bir bütün olarak ele alındığında, bazı ekonomistler son zamanlarda art arda yapılan işten çıkarmaların artık bireysel kemer sıkma önlemlerinden çok bir uyarı işareti gibi görünmeye başladığından endişe duyuyorlar. Allianz Trade Americas'ın kıdemli ekonomisti Dan North, “Oldukça büyük kesintiler yapan çok sayıda köklü şirket var. Bunlar rastgele değil mi?” diye merak etmeye başlayabilirsiniz” dedi. 

Son zamanlarda ABD işgücü piyasasını anlamak normalden daha zor hale geldi, çünkü ülkenin Çalışma İstatistikleri Bürosu da dahil olmak üzere önemli ekonomik verilerileri belirleyen birkaç kurum, hükümetin kapanması sırasında faaliyetlerini durdurdu. Bundan önce bile, ABD Başkanı Donald Trump'ın hükümetini küçültme çabaları, genişleyen federal istatistik sisteminde boşluklar bıraktı. Ancak özel veri setleri, bu boşlukların bir kısmını doldurmaya yardımcı oldu.

En çok hükümette çalışanlar etkilendi

Challenger, Gray & Christmas'ın raporuna göre eylül ayı sonuna kadar bu yıl ABD'de yaklaşık 950 bin kişi işten çıkarıldı. Bu 2020'den bu yana en yüksek rakam ve ekim ayında yapılan yoğun işten çıkarma duyuruları rapor hazırlandığında henüz yapılmamıştı. Bu değerlendirmede Covid-19 pandemisinin ilk yılı hariç tutuluyor, ABD'de ilk dokuz ayda işten çıkarılanların sayısı, 2009'dan bu yana her yılın tüm yıl boyunca işten çıkarılanların sayısını çoktan aştı. Hükümette çalışanlar en çok etkilenenler oldu. Challenger'ın verilerine göre bu yıl yaklaşık 300 bin işten çıkarma açıklandı ancak teknoloji ve perakende gibi diğer sektörler de darbe aldı. Southwest Airlines Co. tarafından bu yılın başlarında açıklanan kurumsal işten çıkarmalar, şirketin tarihindeki ilk büyük ölçekli işten çıkarmalar oldu.