Baumol etkisi ve artan hizmet maliyetleriyle şekillenen yeni fakirlik sınırı, yapay zeka ile hem ekonomik hem de sosyolojik çözüm fırsatları sunuyor.

---

Şant Manukyan “İş Yatırım Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı"

04 Aralık 2025, 08:00

Kasım ayında fintwit (finansal twitter) aleminde viral olan bir makaleden bahsetmek istiyorum. X’te “profplum99” adı ile paylaşımlar yapan M.W Green’in hane halkı gözü ile yazdığı makale bir anda herkesin hissiyatına tercüman oldu. Doğal olarak ABD’nin koşullarına odaklanan makale aslında her ülke için geçerli olduğundan ana hatları ile paylaşmak ve yorumlamak istiyorum. Green önce pek çoğumuzun detayını bilmediği bir kavramın geçmişini açıklıyor. Fakirlik sınırı Mollie Orshansky adlı ekonomistin 1963 yılı fiyatları ile minimum gıda diyetinin üç katı olarak belirlenen bir sınır. Zira Mollie Orshansky o tarihte ailelerin gelirlerinin üçte birini gıdaya ayırdığını belirlemiş. Green bu hesabın mantıklı olduğunu söylüyor. 

Ancak günümüze geldiğinde gıda fiyatları geri plana itilmiş durumda. Sağlık çok daha kritik bir kalem ve eğer çok geniş bir sigortanız yoksa ciddi bir maliyet. Öte yandan eğitim de ailelerin belini büken kalemlerden. Bir diğer kritik nokta da her hanede iki kişinin çalışmaya başlamasıyla ortaya çıkan çocuk bakım masrafları. Bu bir bakıcı olabileceği gibi bir kreş de olabilir. Ancak her ikisi de ciddi bir maliyet demek. Yerleşim yerlerinin şehir dışına taşınması ile beraber iki araç veya çok sayıda aktarmaya söz konusu olan toplu taşıma masrafını da unutmamak gerekiyor. Green bu saydığımız kalemleri “ekonomiye katılım bedeli” olarak tanımlıyor. 1960’larda hayata/ekonomiye katılmak için kullandığımız bir telefon hattı ile bugün kullandığımız bir hattın maliyeti enflasyon farkından çok daha açık. 

---