Eğer ameliyat olduysanız ondan geriye doğru saymaya başlandığını hatırlarsınız. Dokuz, sekiz, yedi… Siz beşe gelene kadar çoktan uyanıp ameliyatın bitmiş olduğunu fark edersiniz. Derin bir uykuya daldığınızı sanabilirsiniz ama bu uykudan daha karmaşık bir durumdur. Peki bu vücut uyuşturan anesteziler nasıl çalışır?

İlk hasta 1846 yılında genel anestezi altına girdiğinden beri bilim insanları tam olarak anestezilerin nasıl çalıştığını anlamaya çalıştılar. Hâkim teori, bu ilaçların çoğunun beynin normal aktivitelerini baskılayarak hareket edememe veya ağrı hissetmeme ile sonuçlanmasıydı. Bununla birlikte; son yıllarda yapılan araştırmalar, kullanılan ilaçların sinir hücrelerinin etrafında bulunan zarlardaki farklı proteinleri hedef aldığını göstermektedir.

Lokal anestezikler, belirli bir vücut bölgesini beyne bağlayan sinirleri bloke ederek ağrı sinyallerinin taşınmasını engeller. Nöronların hücre zarlarındaki yüklü partikülleri içeri ve dışarı alan proteinlere bağlanırlar. Pozitif yüklü olanları dışarıda bırakırlar. Örnek olarak diş hekimlerinin ağzınızdaki sinirleri uyuşturmak için kullandıkları novocain iğneleri gösterilebilir. Novocain gibi lokal anestezikler, sodyum kanalı olarak bilinen sinir hücrelerinin hücre zarındaki bir iyon kanalına bağlanarak kanalın işlevini engeller. Böylelikle merkezî sinir sistemindeki ağrı merkezlerine sinir iletimini bloke eder.

Kısacası yaygın olarak kullanılan birçok genel anestezik, beyindeki nöronların GABA-A reseptörüne bağlanır. Bu reseptörler iyon kanallarını negatif yüklü partiküller içeri geçebilsinler diye açık tutar. Negatif yükler kanal içinde birikir ve bir tür tıkanıklık oluşturur. Böylelikle nöronun elektrik sinyali göndermesi engellenir.

Kaynakça

Robinson, D. H., & Toledo, A. H. (2012). Historical development of modern anesthesia. Journal of investigative surgery : the official journal of the Academy of Surgical Research, 25(3), 141–149. https://doi.org/10.3109/08941939.2012.690328 

Bademosi, A. T., Steeves, J., Karunanithi, S., Zalucki, O. H., Gormal, R. S., Liu, S., … van Swinderen, B. (2018). Trapping of Syntaxin1a in Presynaptic Nanoclusters by a Clinically Relevant General Anesthetic. Cell Reports, 22(2), 427–440. doi:10.1016/j.celrep.2017.12.054 

Kopp Lugli, A., Yost, C. S., & Kindler, C. H. (2009). Anaesthetic mechanisms: update on the challenge of unravelling the mystery of anaesthesia. European journal of anaesthesiology, 26(10), 807–820. doi: 10.1097/EJA.0b013e32832d6b0f 

Jiang-Xie, L.-F., Yin, L., Zhao, S., Prevosto, V., Han, B.-X., Dzirasa, K., & Wang, F. (2019). A Common Neuroendocrine Substrate for Diverse General Anesthetics and Sleep. Neuron. doi:10.1016/j.neuron.2019.03.033