Her geçen yıl daha fazla insan antidepresan kullanıyor. Ancak ruh sağlığı tedavisinde en yaygın ilaçlardan biri olan antidepresanlara dair birçok yanlış bilgi de mevcut.

---

26 Ekim 2025, 10:00 Güncelleme: 26 Ekim 2025, 11:09

Dünya genelinde depresyon ve anksiyete tanısı konan kişilerin sayısının artıyor. Bu nedenle kullanımı yaygınlaşan antidepresanlar sık sık gündeme geliyor. diyor New Canaan, Connecticut’taki Silver Hill Hastanesi’nin başkanı ve tıbbi direktörü, psikiyatrist Dr. Andrew J. Gerber, “Bu ilaçların yaygınlığına rağmen, bazı hastalar ilaçların nasıl çalıştığı konusunda birçok yanlış bilgiye sahip” dedi. 

ABD’deki verilere göre antidepresanların yaklaşık yüzde 80’i, ruhsal hastalıkların yönetimi konusunda kapsamlı bir eğitim almamış birinci basamak hekimleri tarafından reçete ediliyor. Johns Hopkins Tıp Fakültesi’nde psikiyatri doçenti olan Dr. Paul Nestadt, hastalarının kendisine sık sık şöyle söylediğini belirtiyor: “Biliyor musunuz doktor, her şeyi denedim” Ancak Nestadt’ın söylediğine göre çoğu zaman, ya yeterli doza ulaşmamışlar ya da ilacı yalnızca bir iki hafta kullanmışlar. İşte antidepresanlarla ilgili sık sorulan bazı soruların yanıtları:

Antidepresanlar nasıl çalışıyor?

Birçok türde antidepresan var ve her biri biraz farklı şekilde çalışır.  Yale Tıp Fakültesi psikiyatri profesörü Dr. Gerard Sanacora, "Genel olarak, bu ilaçlar beyin hücrelerinin ve beynin farklı bölgelerinin birbiriyle iletişim kurma biçimini değiştirir" dedi.  Klinik araştırmalar, antidepresanların genellikle hafif depresyona kıyasla orta, ağır ve kronik depresyonda daha etkili olduğunu gösteriyor. Ancak bu durumda bile, plasebo ile karşılaştırıldığında etkileri mütevazı kalıyo.

Birden fazla antidepresanı inceleyen en büyük çalışma olan STAR*D olarak bilinen araştırma  katılımcıların yarısının denedikleri birinci veya ikinci ilaçtan sonra iyileştiğini, neredeyse yüzde 70’inin ise dördüncü antidepresan denemesinde semptomsuz hale geldiğini ortaya koydu. Ne yazık ki, bir kişinin belirli bir ilaca nasıl yanıt vereceğini önceden bilmenin bir yolu yoktur; bu yüzden bir deneme-yanılma süreci gerekebilir. Antidepresanların nasıl çalıştığını ve özellikle uzun yıllar kullanıldığında ne kadar etkili olduklarını daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.

Antidepresanlar ne kadar sürede etki eder?

Michigan Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çocuk doktoru ve sağlık politikası araştırmacısı olan Dr. Kao-Ping Chua’ya göre yaygın bir efsane antidepresanların hızlı çözümler olduğu. Chua kesinlikle öyle olmadıklarını söylüyor. Genel olarak, doğru dozun alındığı varsayılırsa olumlu etkilerin görülmeye başlaması bir ila iki ay sürebiliyor. Başlangıçta doktorlar, hastaları yakından izlemek için daha sık görüşmeler yaparlar. Dr. Chuna, “Doğru dozu belirlemek zaman alabilir. Doz ayarlandıktan sonra hala işe yaramıyorsa, farklı bir antidepresana geçmek mantıklı olabilir" diye ekledi. 

Sadece antidepresan kullanmak yeterli mi?

Terapi, depresyon için önerilen ilk tedavi yöntemlerinden biri. Antidepresanlar sorunları ortadan kaldırmaz ancak onlarla başa çıkmayı kolaylaştırır. Uzmanlara göre yaşam tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir. Araştırmalar, egzersizin depresyon belirtilerini azaltabileceğini gösteriyor. Kalp dostu bir beslenme düzeni de faydalı olabilir ancak besinlerin ruh hali üzerindeki etkisi hakkında daha fazla araştırmaya ihtiyaç var. Ayrıca çok fazla veya çok az uyku da ruh halini etkiler; bu yüzden yeterli dinlenme önemli.

Antidepresanlar depresyon dışında başka durumlar için de kullanılır mı?

Evet. Zona ve migren gibi kronik ağrı durumlarının yanı sıra anksiyete, sosyal fobi, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) tedavisinde de kullanılabilirler.

Antidepresan ne zaman bırakılmalı?

Psikiyatristler genellikle, en az altı ay boyunca ilaçtan fayda gördükten sonra ilacın bırakılmasını değerlendirmeye başlarlar. Dr. Chua, "Araştırmalar sntidepresan kullanırken iyi durumda olan hastaların, ilacı bıraktıklarında depresyonun nüksetme olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor" dedi. Ancak bu herkes için geçerli değil; bu yüzden ilacı bırakma kararını mutlaka doktorunuzla birlikte vermelisiniz.

---