Yükselen sıcaklıklar dünya genelinde yaşamı zorlaştırıyor. Sadece güneş çarpması değil; zihinsel performans kaybı, uyku bozuklukları ve kalp sorunları gibi pek çok risk kapıda.

---

29 Haziran 2025, 12:00 Güncelleme: 01 Temmuz 2025, 16:52

Aşırı sıcaklıklar yalnızca rahatsızlık değil; zihinsel bulanıklıktan kalp krizine kadar birçok ciddi sağlık riskini beraberinde getiriyor. Birçok kişi sıcak çarpmasının risklerinden haberdar olsa da uzmanlar aşırı sıcakların vücudun neredeyse her bölümünü etkileyebileceğini söylüyor. İşte bilmeniz gerekenler ve güvende kalmak için yapabilecekleriniz:

1. Beyin sisine dikkat edin

Mayo Clinic’ten acil tıp uzmanı Dr. Neha Raukar’a göre sıcak hava, beyin işlevlerini yavaşlatarak tepki süresini, dikkati ve hafızayı azaltabilir. Bu da sınavlarda daha kötü performans göstermenize, işe odaklanmakta zorlanmanıza ve üretkenliğinizin düşmesine neden olabilir. Sıcaklar ayrıca insanları daha sinirli ve öfkeli hale getirebilir; araştırmalar, sıcak havalarda öfke nöbetleri ve şiddet suçlarının arttığını gösteriyor. Bunun nedeni tam olarak bilinmese de uzmanlar beynin bu gibi durumlarda net düşünmekten çok vücudu serin tutmaya odaklandığını düşünüyor.

2. Serinlemek için plan yapın

Sıcaklarla başa çıkmak, tüm gün sürebilecek bir mücadele olabilir. Washington Üniversitesi’nden iklim epidemiyoloğu Kristie Ebi, "Eğer klimanız yoksa, perdeleri kapatmak, ayaklarınızı soğuk suya sokmak ve buz parçalarıyla ıslatılmış bir havluyu boynunuza sarmak gibi önlemler alabilirsiniz" dedi. Vantilatörler de işe yarayabilir ancak camları açık bıraktığınızdan emin olun.Dışarı çıkmanız gerekiyorsa, yanınızda bir şemsiye, buzlu su şişesi ve cildinize su püskürtebileceğiniz bir sprey şişesi taşıyabilirsiniz. Düzenli olarak mola vermek de sıcaklıkla ilgili hastalıkları önlemeye yardımcı olabilir. Dr. Raukar, alışveriş merkezleri, müzeler, kütüphaneler ve kafeler gibi serin yerlerde zaman geçirmenizi öneriyor.

3. Çocukları ve yaşlıları koruyun

Yaşlılar, kalp-damar hastalıkları veya diyabet gibi sağlık sorunları nedeniyle sıcak havaya karşı daha savunmasız olabilir. Aşırı sıcaklar bu hastalıkları kötüleştirebilir. The Lancet Planetary Health’te yayımlanan çalışmalara göre sıcak hava; kalp durması, kalp krizi ve felç riskini artırabilir, böbrek fonksiyonlarını da azaltabilir. Dr. Ebi’ye göre çocuklar da daha hızlı ısınır ve vücutlarını serinletmeleri daha zordur, bu da onları yüksek risk grubuna sokar.

4. Kullandığınız ilaçların riski artırıp artırmadığını öğrenin

Milyonlarca insan, aşırı sıcaklardan daha fazla etkilenmelerine neden olan ilaçlar kullanıyor. Alerji, yüksek tansiyon, böbrek hastalıkları, hipotiroidi ve bazı ruhsal hastalıklar için kullanılan ilaçlar, vücudun kendini serin tutma yeteneğini engelleyebilir. Diüretikler (idrar söktürücüler) ve bazı antidepresanlar susuzluğu bastırabilir, daha fazla idrara çıkma ve terlemeye yol açabilir. Benadryl gibi antihistaminikler ve bazı uyarıcılar ise daha az terlemenize ve beyin tarafından vücut sıcaklığının artırılmasına neden olabilir. Ancak Dr. Raukar’a göre doktorunuza danışmadan ilaçlarınızı kesmemelisiniz. Bunun yerine, serin kalmak için ekstra önlemler almalısınız.

5. Su oranı yüksek yiyecekler tercih edin

Su, süt ve hindistancevizi suyu, susuz kalmamak için en iyi seçeneklerdendir. Ancak vücudumuzun su ihtiyacının yaklaşık yüzde 20’si yiyeceklerden gelir. Salatalık, marul, kereviz, domates, çilek ve kavun gibi çiğ meyve ve sebzeler en çok su içeren yiyeceklerdendir. Uzmanlar sıcak hava dalgalarında ocak ve fırın kullanımından kaçınmayı önerdiğinden, salata, soğuk çorba ve pişirme gerektirmeyen tariflerle bu su ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz. Dr. Raukar, alkol tüketiminden kaçınılmasını ve kahve alımının sınırlanmasını da öneriyor; çünkü bu içecekler vücudu susuz bırakır.

6. Egzersiz rutinini gözden geçirin

Sıcak hava dalgası sırasında egzersiz yapmak tehlikeli olabilir. Nemli hava, terinizin kolayca buharlaşmasını ve sizi serinletmesini zorlaştırır. Kuru sıcaklık ise sizi hızla susuz bırakabilir ve ter üretimini azaltabilir. Uzmanlar tüm egzersizlerinizi iç mekâna taşımak zorunda olmadığınızı söylüyor. Ancak dışarı çıkmadan önce su içmeniz, nefes alabilen, açık renkli giysiler giymeniz ve gölgeli alanlarda egzersiz yapmanız öneriliyor. Dr. Raukar, “Vücudunuzu dinleyin" diye uyardı. Çünkü aşırı sıcak, kas kramplarına ve hatta kas dokusunun parçalanmasına yol açabilir. Egzersiz zamanlamanızı da düşünün: Kuru sıcaklarda sabah erken saatler en uygun zaman olabilirken, nemli havalarda bu saatler en kötü zaman olabilir.

7. Yatmadan önce serinleyin

İyi bir gece uykusu için sıcaklık en önemli faktörlerden biridir. Uzmanlar yatak odası sıcaklığının 18–20°C civarında olmasını öneriyor. Aşırı sıcaklar uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı zorlaştırabilir, bu da sabahları yorgun uyanmanıza neden olabilir. Klima ve vantilatörler kesinlikle işe yarar ama soğuk duş almak veya yastık kılıfınızı uyumadan önce dondurucuya koymak da sizi serin tutabilir.
 

---