İnsan aldığı enerjinin yalnızca %25’ini hareket enerjisi olarak kullanabilir. Geri kalan %75’i vücut sıcaklığını dengelemek için ısı enerjisine dönüştürülür. Bu özellik insanların farklı iklim koşullarına ayak uydurmasına yardımcı olan en önemli etkenlerden biridir.

Dönüştürme işlemini gerçekleştirmek için sinir sistemi bir dizi komut gönderir, kan damarları genişler ve ter üretimi hızlanır. Bu sayede vücudumuz soğur. Havanın sıcaklığı ve nem yüzdesi arttıkça vücut sıcaklığını düşürmek o kadar zorlaşır. Halihazırda sıcak olan havaya ısı veremeyiz, aşırı nemli havalarda ise terimiz buharlaşmaz, her iki durumda da ısının gidecek bir yeri yok diyebiliriz. Bu bağlam da Medicine&Science in Sports&Exercise dergisinde 2007’de yayınlanan bir makaleye göre vücut sıcaklığı kendini soğutamadığı durumlarda her 5 dakikada 1 C° derece olacak şekilde artış gösteriyor.

Vücut sıcaklığının aşırı arttığı durumlarda bitkinlik, baş dönmesi, nefes almada zorluk hatta bazı durumlarda kalp krizi bile görülebilir. American Family Physician’da 2011 yılında yayınlanan bir makaleye göre, kendimizi soğuk suya sokmak uygulanabilecek en iyi tedavi yöntemi. Yaygın olarak kullanılan diğer yöntemler ise sıvı alma, dinlenme ve serin bir yere geçmektir. Tedavilerden herhangi birinin kullanılmaması durumunda sözünü ettiğimiz rahatsızlıklar yaşanabilir.

İngiltere’deki Nottingham Trent Üniversitesinde araştırma görevlisi olan Katy Griggs sıcak çarpmasının sinsi olduğunu çünkü genellikle ilk olarak vücudun uyarı sistemlerini hedeflediğini söylüyor. Hatta sporcuların çoğu zaman üşüdüklerini hissettiğini bildiriyor. Katy aynı zamanda hastalığı veya sakatlığı olan kişilerin daha fazla risk aldığını söylüyor. Vücut geliştirmeci olan sporcuların daha az terlediğini ve sıcak çarpmasından daha fazla etkilendiğini araştırmalarıyla önümüze sunuyor. Bunun gibi birçok örnek gösteren Katy bu konuda sporcuları düzgün sıvı alma ve aşırı sıcak havalarda dışarıda spor yapmama konusunda uyarıyor.

Her ne kadar zorlu ve riskli olduğunu bilsek de sıcak havalarda spor yapmak imkansız değil. Vücudunuzu ne kadar sıcak ortama alıştırırsanız sıcak çarpmasından o kadar az etkilenirsiniz. Vücudunuz daha önce sıcak ortamlara alışık olduğundan ihtiyacı olan soğutmayı yapmak için daha fazla kan üretecek ve dolaşımdaki kanı daha verimli kullanacaktır. Bu sayede daha fazla terleyecek ve daha büyük kan hacmi ile sıcaklığı düşürmeniz kolaylaşacaktır.

Asıl olay antrenmanlara yavaş başlamakta gizlidir. Yani normalde günde 20 km koşuyorsanız bunu 8 hatta 6'ya kadar düşürmelisiniz. Vücudunuz alıştıkça eski hedeflerinize dönmek sizi ortam koşullarına karşı dayanıklı yapacaktır. Yalnızca yapılan antrenman değil antrenmanın süresi de önem teşkil ediyor. Minnesota Medical Üniversitesinde spor sağlığı öğretim görevlisi olan William Roberts, muhtemel sıcak havalarda gerçekleşecek bir yarış veya başka bir etkinlik bekleyen sporculara oluşabilecek sıcaklıklar için yaklaşık 3 ay öncesinden ideal olarak her gün yaklaşık 30 dakika ile 45 dakika arası antrenman ile başlamalarını tavsiye ediyor.

Vücudun bunaltıcı koşullara dayanıklı olmasını sağlayan basit çözümler de var. Roberts bu konuda iyi bir gece uykusunun ve kaliteli bir dinlenmenin sıcakta güvende olmak için en iyi yol olduğunu söylüyor. Yakın zamanda bir hastalık atlattıysanız vücudunuzun soğutma dengesi bozulmuş demektir ve hastalığın etkisi tamamen üzerinizden atılmadan klimalı bir spor salonuna gitmelisiniz. Aynı durum önceki gece fazla alkol kullanımında da geçerli. Alkol yalnızca su kaybına yol açmaz aynı zamanda soğuma ve ısınma yeteneğimizi de kötü etkiler. Aynı zamanda sporu bir arkadaşınızla yapmanız vücudunuzdaki ve sizdeki değişimleri daha kolay fark etmenizi sağlar.