Birçoğumuz tüm bitkilerin sadece fotosentez yapan üretici canlılar olduğunu düşünürüz. Fakat değişik özelliklere sahip bitkiler olduğunu da biliriz. Örneğin güneşe yönelen ayçiçeği, bizi ısıran ısırgan otu gibi bitkiler de bulunmaktadır. Bu gibi farklı özelliklerin yanı sıra bazı bitkiler vardır ki üreticiliklerinin yanı sıra tüketici olarak da anılırlar. Böcekçil bitkiler bu konunun en güzel örneklerinden biridir. Evet yanlış duymadınız, etobur bitkiler de vardır. Peki ya dişleri dahi olmayan bitkiler nasıl olur da böcek yiyebilir? Ve en önemlisi de niçin böceklere ihtiyaç duyarlar?

Böcekçil bitkiler de aslında birçok özellik bakımından normal bitkilere benzer. Fotosentez yapar, topraktan mineral ve su alırlar. Diğer bitkilerden onları ayrıştıran ilk şey azot ve fosfat bakımından zayıf topraklarda yaşamalarıdır. Genellikle sıcak ve mineral zenginliği bakımından zayıf topraklarda yaşayan bu bitkiler böcek yemeye bu yüzden ihtiyaç duyarlar. Bünyelerine gerekli olan azotu sağlayamadıklarından bu eksiği böceklerden karşılarlar.

NASIL AVLANIRLAR?

Çoğunlukla nasti hareketi yapan bu bitkiler üç farklı şekilde böcek avlayabilmektedir. Borularıyla, yaprak ayalarıyla ve bezleri ile avlanabilen türler bulunmaktadır. Bu avlanma çeşitlerinden en yaygın olanı yaprak ayalarıyla avlanmadır. Bu avlanmada herhangi bir böceğin yaprak üstüne konması ile bitkiye bir uyarı gider ve dikenli yaprak ayaları kapanır. Böylece böcek bitkinin yaprak ayaları arasına hapsolur.

Öncelikle bitki hapsolan bu böceği hücre dışı bir sindirimle sindirmelidir. Bunun için bitki bazı sindirim enzimleri salgılar ve dışarıya verir. Bu sindirim sonucunda açığa çıkan moleküllerden sadece aminoasitler ekzositozla bitki hücrelerine alınır. Azotça fakir topraklarda yetişen bu bitkilerin temel ihtiyacı azottur ve azot aminoasitler gibi canlı için elzem olan moleküllerin birincil bileşenleridir. Avlanan böceklerin sindirilmesi ile hücreye alınan bu aminoasitler bitkinin ribozom organelinde kendisine uygun proteinler olarak bir araya getirilir. Bu şekilde bitki topraktan alamadığı gerekli maddeleri böceklerden karşılamış olur. Ortalama 10-15 gün içerisinde de sindirim tamamlanır ve yapraklar tekrardan açılıp eski haline döner.

Sistemi ve yapısı ile büyüleyici olan böcekçil bitkilerin yaklaşık 500 türü bulunmaktadır. Hala da devam etmekte olan araştırmalarda yeni türleri de ortaya çıkmaktadır. Sadece fotosentezle besin üretmeyip dışarıdan alan birçok hem etçil hem otçul bitki bulunmakta. Bu şekilde beslenen türler de hepçil (omnivor) olarak adlandırılmaktadır. Bu türler ve böcekleri sindirdikleri yolaklar hakkında çalışmalar devam etmektedir.

Kaynakça

Zamora, R. (1999). Conditional outcomes of interactions: the pollinator–prey conflict of an insectivorous plant. Ecology, 80(3), 786-795.

Ravee, R., Mohd Salleh, F. '., & Goh, H. H. (2018). Discovery of digestive enzymes in carnivorous plants with focus on proteases. PeerJ, 6, e4914. https://doi.org/10.7717/peerj.4914

https://www.bilimvetekno.com/bocekcil-bitkiler/

https://www.ortobotanicopd.it/en/insectivorous-plants