Avrupa, Rus gaz ve petrol ihracatından kurtulmak için hızla hareket ediyor. Ukrayna'yı işgalinin 4. yılında Avrupa ülkeleri, Putin hükümetini finansal olarak söndürmeyi umuyor.

Avrupa Birliği'nin unuttuğu şey ise, Rusya ile petrol ticaretini sürdüren ve iddiaya göre Rusya'dan aldığı petrol ve gazı Avrupa'ya satan Türkiye.

Avrupa, Rus enerji ihracatına büyük yaptırımlar getirdi. Ancak Türkiye, bu yaptırımlardan muaf. Wall Street Journal'ın haberine göre Türkiye'nin önde gelen enerji şirketleri, Rus gazını yeniden Avrupa'ya satıyor.

Ancak AB, şimdi bu terminali ve benzerlerini daha yakından inceliyor. Rus yakıtının Avrupa’ya arka kapıdan girdiğinden kuşkulanılan limanlara yaptırım yakın olabilir.

TERMİNALE GELEN PETROLÜN YÜZDE 90'I RUS KAYNAKLI

Baskının hedefi, Rusya'dan gelen ve Türkiye'den geçtiği belirtilen enerji akışı. 2022’de savaş başlayınca devreye giren geniş yaptırım ağı Rusya’nın enerji sistemini zorladı. Yine de petrol akışı sürdü ve WSJ'nin haberine göre önemli bir bölüm Türkiye üzerinden ilerledi.

Türkiye dizel ve benzin gibi Rus petrol ürünlerinin en büyük alıcısı. Ham petrolde de Çin ve Hindistan’ın ardından üst sıralarda.

ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye ve Çin’den bu ticareti durdurmasını istedi. Hindistan’a da Rus alımları nedeniyle gümrük vergileri koydu. Ancak Türkiye alımlara şimdilik devam ediyor.

AB Şubat 2023’te Rus limanlarından petrol ürünü girişini yasaklayınca tankerler Türkiye’ye yöneldi. WSJ, haberinde büyük Türk enerji şirketlerini örnek gösterdi.

WSJ'nin haberine göre Mersin’de petrol alan bir terminal, yaptırımlardan önce neredeyse hiç trafik görmüyordu.

Kpler verilerine göre yasak yürürlüğe girdikten günler sonra tesise en az beş yıl sonra ilk Rus sevkiyatı geldi.

Bu yıl terminale yaklaşık 6,5 milyon varil petrol ürünü ulaştı ve bunun 5,5 milyonu Rusya kaynaklıydı.

500 MİLYON DOLARLIK TİCARET

Kpler verilerini uzmanlar, analizlerde bu ticaretin yaklaşık 500 milyon dolar değere ulaştığı belirtiliyor. Aynı dönemde tesis AB’ye 4,4 milyon varil gönderdi.

Bu miktar Rusya dışı kaynaklardan aldığı hacmin dört katını aştığı için sevkiyatların Rus ürünleri içermiş olmasının çok muhtemel olduğu değerlendiriliyor.

Kpler’e göre Mersin körfezindeki şamandıraya gelen 5,5 milyon varillik Rus yükü sorulunca müşteri bilgilerini konuşamayacağını belirtti.

Rus rafinerileri yaptırımlar devreye girdikten sonra Türkiye’ye yaklaşık 50 milyar dolarlık dizel ve başka yakıt gönderdi.

CREA bu satışların Moskova’nın petrol gelirinin yaklaşık yüzde 10’una ve toplam enerji gelirinin yüzde 7’sine denk geldiğini hesaplıyor.

Aynı dönemde Türkiye terminallerinden AB’ye giden sevkiyatların da 24 milyar dolara çıkarak iki kattan fazla arttığı belirtiliyor.

MARMARA'DAN ÇIKIP, YUNANİSTAN'A GİDİYOR

Marmara Denizi’nde ise büyük bir Türk enerji şirketine ait bir depolama terminali de Kpler verilerine göre sevkiyat sayısıyla Rus rafine ürünlerinin dünyadaki en yoğun aktarım noktası haline geldi.

Yaptırımlar başladıktan beri buradan yaklaşık 10 milyar dolarlık Rus rafine yakıt geçtiği ve alıcılar arasında AB merkezli şirketlerin bulunduğu ifade ediliyor.

AB’nin yolsuzlukla mücadele birimi ticaret verilerini incelese de Türkiye’ye giren Rus yakıtının AB’ye çıktığını kanıtlamakta zorlandı.

Yetkililer, Türkiye’nin terminallerde ürün akışına dönük derin denetimlere izin vermediğini söylüyor. Türkiye'de Batı yaptırımlarına katılmadığı için Rus enerji alımları Türk hukukuna göre ihlal sayılmıyor. 

Şirket, WSJ'ye verdiği demeçte sadece depolama hizmeti verdiğini ve terminalden giren çıkan ürünlerin sahibi olmadığını belirtti.

Şirket sözcüsü yaptırımlı taraflarla iş yapmadıklarını ve şirketi yaptırımın hedefine alacak bir faaliyet yürütmediklerini söyledi.

Bir başka örnekte Türk bayraklı bir tanker 29 Ekim’de Rusya’nın Karadeniz’deki Sheskharis limanından aynı şirketin Marmara terminaline yaklaşık 20 milyon dolarlık dizel getirdi.

Kpler verilerine göre aynı gemi 4 Kasım’da benzer miktarda rafine ürünü Yunanistan’da Motor Oil Group’a ait Korint rafinerisine götürdü.

Türk şirketinin sözcüsü yükün sadece bir müşteri için depolama hizmeti kapsamında terminale indirildiğini ve belirtilen tarihte üçüncü tarafa aktarıldığını söyledi.

Motor Oil Group sevkiyatı satın aldığını belirten verilerle anılırken şirket Rus petrolü veya ürünü almadığını, işlemediğini, ticarete konu etmediğini söyledi, ithalatlarının yaptırımsız kökene dair sertifikalı olduğunu da ekledi. 

AB LİMANLARA YAPTIRIM GETİREBİLİR

WSJ'nin haberine göre AB, Türklimanlarını hedef alırsa denetim kolaylaşabilir ama NATO müttefiki Türkiye ile gerilim riski doğabilir.

Fiyat tavanı ve Rusya'nın yaptırımları aşmak için kullandığı sahibi meçhul tankerlerden oluşan gölge filoya yönelik adımlar Rusya’yı zorladı ama savaş kapasitesini durdurmadı.

Buna karşın kalan güzergahları kapatma hamleleri hızlandı. AB 15 Aralık’ta gizli Rus enerji pazarında büyük rol oynadığını öne sürdüğü iki rakip petrol tüccarını yaptırıma aldı.

Trump yönetimi de Avrupa’nın Rus yakıtı ithalatını tamamen kesmesini isterken bu sonbaharda Rusya’nın en büyük iki petrol şirketine yaptırım uyguladı.

AB 2026 sonuna kadar Rus LNG alımını bitirmeyi ve Kasım 2027’ye kadar boru hattı gazı alımını durdurmayı kabul etti.

En geniş kapsamlı adımlardan biri 21 Ocak’ta yürürlüğe girecek. Rus ham petrolünden başka ülkelerde rafine edilen ürünlerin ithalatı yasaklanacak ve yüklerin Rus petrolünden rafine edilmediğini kanıtlama yükü ithalatçıya kalacak.

Ancak terminaller ağı, aracı şirketler ve rafineriler yakıtın kökenini perdelediği için uygulama zorlaşacak.

www.sozcu.com.tr internet sitesinde yayınlanan yazı, haber ve fotoğrafların her türlü telif hakkı Mega Ajans ve Rek. Tic. A.Ş'ye aittir. İzin alınmadan, kaynak gösterilerek dahi iktibas edilemez.