Dünya tarihi boyunca, insanlar çeşitli salgın hastalıklarla mücadele etmişlerdir. Kara veba, çiçek hastalığı, cüzzam gibi salgın hastalıklar milyarlarca insanın ölümüne sebep olmuştur. Ülkeler salgın hastalıklarla, basit hijyen kurallarına uyarak, aşılama ve sağlık hizmetleri gibi yöntemlerle mücadele etmiştir ve bazı ülkeler salgın hastalıklardan tamamen kurtulmuştur. Ancak, Afrika ülkelerinin büyük bir kısmı hala yoğun bir şekilde salgın hastalıklar ile mücadele etmektedir. Bu salgın hastalıkların en başında sıtma hastalığı gelmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) raporlarına göre 2020 yılında 219 Milyon kişi sıtma vakasına yakalanmış, 619 bin kişi ise ölmüştür. Vakaların en çok görüldüğü yerler, Nijerya, Demokratik Kongo Cumhuriyeti gibi Afrika ülkeleridir. Afrika ülkelerine girişte sıtma hastalığına karşı aşı zorunluluğu vardır. Önlem olarak sivrisinek kovucu spreyler ve ilaçlar kullanılmaktadır.

Sıtma, özellikle tropikal ve subtropikal bölgelerde yaygındır, ancak Dünya genelinde birçok ülkede görülebilir. Sıtma, tıp ve halk sağlığı alanlarında büyük bir çaba gerektiren önemli bir küresel sağlık sorunudur.  Öyle ki sıtma hastalığını yayan sivrisinekler, neden olduğu ölüm oranı düşünülürse Dünyanın en tehlikeli hayvanı küçücük bir böcek olan sivrisineklerdir. Biraz abartarak ifade etmiş olabiliriz, milyonlarca insanın katili sivrisinekler olmasa da hastalığın yayılmasını ve insanların enfekte olmasını bu canlılar sağlar.

Sıtma Hastalığı Nedir?

Sıtma, Pazmodyum adı verilen parazitin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle dişi sivrisineklerin ısırmasıyla insanlara bulaşır. Sıtma hastalığı, sivrisineklerin ısırmasının ardından parazitlerin insan kan dolaşımına girmesiyle başlar. Parazitler, vücuda enfeksiyonu taşıyan bir Anofel cinsi sivrisineğinin ısırmasıyla aktarılır. Bu parazitler, karaciğerde çoğalır ve ardından kırmızı kan hücrelerine saldırarak ateş, titreme ve kusma gibi belirtilere yol açarlar. Tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilir.

Sıtma Hastalığı Nasıl Bulaşır?

İnsanda görülen sıtma hastalığına çoğunlukla dört farklı çeşit Plazmodyum paraziti sebep olur: Plazmodyum vivaks, Plazmodyum falsiparum, Plazmodyum ovale ve Plazmodyum malarya. Bazı türler diğerlerinden daha ağır semptomlara sebep olurlar.

Plazmodyum paraziti, sivrisineklerin bağırsaklarına yumurtasını bırakır ve sivrisineklerin vücudunu konakçı olarak kullanır. Yani geçici bir süre sivrisineklerde konaklar. Paraziti taşıyan bir sivrisinek, bir insanı ısırdığında salyası ile parazitleri insan kanına aktarır. Kana geçen parazit ilk önce spor halindedir. Sporları yumurtalara benzetebiliriz. Sporlar, insan karaciğerine taşınır ve olgunlaşarak hücreleri işgal etmeye başlar.  Karaciğerde olgunlaşan sporlar "merozoitin" olarak adlandırılan bir forma dönüşür. Bundan sonraki süreçte çoğalarak karaciğerden dışarı çıkar ve alyuvar (kan) hücrelerine yerleşir.