Bazen acıktığımızda öyle bir an gelir ki hiç doymayacak gibi hisseder, masadaki tüm yiyecekleri çok kısa bir sürede tüketmiş oluruz. Belli bir süre geçse bile, yemek yediğimiz halde hala çok aç hisseder yemeye devam ederiz. Fakat en nihayetinde doyduğumuzda hem hızlı hem de fazla yediğimiz için rahatsız olacak kadar tok hisseder ve bu kadar hızlı yediğimiz için pişmanlık bile duyabiliriz. Ancak, bu durum beynimizin açlık- tokluk algılama hızı nedeniyle olabilir. Yapılan araştırmalar beynimizin doyduğunu ortalama 20 dakika sonra algıladığını öne sürmektedir.

Vücudumuzda Açlık ve Tokluk Nasıl Kontrol Edilmektedir?

Hepimiz günlük rutinimizdeki beslenme düzenimizi açlık ve tokluk durumumuza göre düzenleriz. Her gün yaşadığımız bu durum kulağa basit gibi gelse de aslında pek çok sistemin birlikte çalıştığı karmaşık bir olaydır. Gıdaları yememiz ve onlardan elde ettiğimiz enerji, belirli bir mekanizmaya göre işlemekte ve kontrol edilmektedir. Bu mekanizma periferik olarak bilinen çevresel sinir sistemi ve merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilmektedir.

Yeme içme düzenimiz; endokrin sistemi, sinir sistemi ve çeşitli hormonların iş birliğiyle yönetilmektedir.

Kendimizi aç ya da tok hissetmemizdeki en etkili yapı, beynimizdeki hipotalamus olarak adlandırılan bölgedir. Hipotalamus oldukça önemli olayları yönetir ve karmaşık bir yapıdadır. Gözlerimizin hemen arka tarafında ve beynin orta bölümünde yer almaktadır. Genel olarak görevi vücudun iç dengesini yani homeostaziyi sağlamaktır. Vücudun farklı bölümlerindeki organlar tarafından beyne gönderilen sinyalleri algılar. Ayrıca kendisi de açlık ve tokluk durumunu düzenlemek için çeşitli proteinler üretir.

Hipotalamusun Açlık ve Tokluk Dengesinde Rolü Nedir?

Hipotalamus içerisinde açlık ve tokluk hissi oluşturan sinir hücreleri bulunmaktadır. Bu sinir hücreleri; açlık hissedilmesini sağlayan Nöropeptit Y (NPY) ve Aguti İlişkili Peptit (AGRP) olarak adlandırılmış iki farklı protein üretirken, açlık hissini güçlü bir şekilde baskılayan CART ve alfa-MSH denilen iki protein üretilir. Kısacası aç ya da tok hissetmenizde bu proteinlerin rolü büyüktür. Proteinlerin dengeli olarak üretilmesi de açlık ve tokluk kararınızı etkiler.

AGRP 132 amino asitten oluşan bir proteindir. Yapılan araştırma sonuçlarına göre AGRP aşırı üretimi sonucunda aşırı yeme durumlarına neden olmakta ve seçilen gıdaların bol miktarda yağ içerdiği belirtilmiştir. NPY ise; 36 amino asitten oluşan bir peptittir. Ayrıca metabolik hızı da azalttığı bilinmektedir. CART bir tür nöropeptit proteindir. Vücuttaki fonksiyonu ise; ödül, beslenme ve stres ile başa çıkma gibi konularla ilişkilidir. Alfa-MSH peptit yapısı gösteren bir hormondur. Vücutta beslenme, enerji dengesi ve üreme aktivitelerinden sorumludur. Tüm bu protein ve hormonlar vücutta besin maddelerinin miktarı ile ortaklaşa çalışır.