Çevremizdeki insanlardan bahsederken her ne kadar sarı saçlı, kahverengi saçlı ve siyah saçlı gibi sınıflandırmalar yapmaya çalışsak da insanların sahip olduğu saç renkleri birbirinden çok farklı olabiliyor.

Saç rengi hangi genlerle belirleniyor?

Saç rengini saçta bulunan melanin isimli pigmentin miktarı belirler. Melaninin farklı türleri vardır. Ömelanin adı verilen bir tür melaninin bolluğu insanlara siyah veya kahverengi saç verir. Ömelanin çok fazlaysa siyah saç, siyah saçtakine oranla daha az miktarda olduğunda kahverengi saç rengi ortaya çıkar. Sarı saçlarda çok az miktarda Ömelanin bulunur. Kızıl saçlarda da çok az miktarda Ömelanin olsa da Feomelanin adı verilen başka bir pigment bolca bulunur.

Saç rengi zamanla değişebilir. Özellikle Avrupa kökenli insanlarda, bireyler yaşlandıkça açık saç rengi koyulaşabilir. Örneğin, sarı saçlı çocuklar ergenliğe girdikten sonra genellikle daha koyu saçları olur. Araştırmacılar, bazı saç pigmenti proteinlerinin çocuklar büyüdükçe, belki de ergenliğe yakın meydana gelen hormonsal değişikliklere yanıt olarak aktive olduğunu tahmin ediyorlar. Hemen hemen herkesin saçı ne zaman ve ne ölçüde değişken olsa da yaşlandıkça grileşmeye başlar. Gri saç kısmen kalıtsaldır ve etnik kökene göre değişebilir; aynı zamanda biraz stres gibi dış etkenlere de bağlıdır. Saç kökü melanin yapma yeteneğini kaybettiğinde saç grileşir, ancak bunun tam olarak neden olduğu açık değildir.

 2018 yılında, daha önce bilinmeyen saç rengi genlerini belirlemek için King's College London'dan Profesör Tim ve ekibi, önceki çalışmalarında kendileri bildirdikleri saç rengi bilgilerini de kullanarak 290.891 Avrupa kökenli insanın DNA verilerini analiz ettiler. Veriler UK Biobank ve 23andMe Enstitüsü tarafından sağlandı. İncelenen grubun saç rengini genetik bilgileriyle karşılaştırarak, Tim ve ekibi saç renginin gelişiminde rol oynayan 124 gen (bir tanesi X kromozomunda) tanımladılar ve bunların 100'den fazlasının saç rengini belirlediği bilinmiyordu.

 Ayrıca bu yeni genetik bilginin, saç rengine ait olduğu daha önce bilinen genlerden daha doğru olduğunu da düşünüyorlar. "Bu çalışma biyoloji ve tıbbın çeşitli alanlarını etkileyecek. Pigmentasyon üzerine şimdiye kadarki en büyük genetik çalışma olarak, agresif bir cilt kanseri türü olan melanoma gibi hastalıkları anlamamızı geliştirecek." dedi Profesör. Diğer pigment genleri nasıl bazı bağırsak hastalıklarına sahip olma şansını etkiliyorsa, saç rengini etkileyen genler de diğer kanser türlerini etkileyecektir.

 Profesör Tim, "Çalışmamız, pigmentasyona dahil olan genlerin dış ortamlara ve hatta evrimimiz sırasında sosyal etkileşimlere nasıl ustaca uyarlandığını göstererek, görünüşte insan çeşitliliğine neyin neden olduğunu anlamamıza yardımcı oluyor" dedi. "Kadınların erkeklerden önemli bir oranda daha açık saçlara sahip olduğunu bulduk, bu da kültürel uygulamaların ve evlilik için yapılan tercihlerin genlerimizi ve biyolojimizi şekillendirmede ne kadar önemli olduğunu yansıtıyor."

 Çalışmanın ortak yazarlarından, Hollanda'daki Erasmus MC Üniversitesi Tıp Merkezi Rotterdam’dan Profesör Manfred Kayser, “Genel olarak insan pigmentasyon genetiği konusundaki anlayışımızı önemli ölçüde artırmanın yanı sıra, bu yeni saç rengi genlerini bulmak, gelecekteki adli tıp uygulamalarında DNA izlerinden saç rengi tahmininin doğruluğunu daha da artırmak için önemlidir ve bu da bilinmeyen suç faillerinin bulunmasına yardımcı olabilir." dedi.