Kulaklarımız bir işitme organı olduğu kadar dengemizin sağlanmasında da rol alır, uzaydaki durumumuz hakkında sinir sistemimize bilgi akışını sağlarlar. Dengedeki bu kritik rollerinin yanında yaşadıklarımız neticesinde aklımıza gelen bazı soruların cevapları da kulaklarımızdadır. Bir kulağı; dış kulak, orta kulak ve iç kulak olarak üç kısımda ele alıyoruz. Dış ve orta kulak sadece işitme merkeziyken, iç kulak işitme ve denge merkezimizdir.

Peki denge merkezinde neler yaşanıyor da kendi etrafımızda şöyle birkaç tur attıktan sonra başımızın dönmesinden tutunacak bir yerler arıyoruz? 

İç kulakta algılanan bu hareketler, yarım daire kanalları ve utrikül ile sakkül denilen keseciklerdeki tüy hücrelerini uyarırlar. Tüy hücrelerimiz bu iş için özelleşmiş muazzam yapılardır. Her biri farklı doğrultularda uzanır ve başımızın tüm durumları için farklı uyarılma kalıpları oluştururlar. Dengemizi işte bu tüy hücrelerinin yönlendirmeleriyle sağlarız. Doğrusal hareketlerimizde örneğin; ileriye doğru hamle yaptığımızda, yatarken aniden ayağa kalktığımızda başrol keseciklerdeki tüy hücrelerimizdir. Aniden dönmeye başladığımızda ise başrolü, adlarını şekillerinden alan ve birbirine dik olarak yerleşmiş üç yarım daire kanalımız devralır. Yarım daire kanallarının bu yerleşimi sayesinde hareketleri üç boyutlu algılayabiliriz. 

Yarım daire kanallarımızın içiyse sinir iletiminde rol oynayan “endolenf” adlı bir sıvıyla doludur. Bu sıvının işlevi, dolaşıma girdiği yarım daire kanalı sayesinde başımızın hangi düzlemde hareket ettiğini algılamamızı sağlamaktır. Biz başımızı aniden herhangi bir yöne döndürmeye başladığımızda endolenf sıvısı da hareketlenir, ancak yarım daire kanallarına göre biraz geride kalır yani yavaş hareket eder. Dönmeyi aniden bıraktığımızda ise yarım daire kanalları durduğu halde endolenf sıvısı dönmeye devam eder. Yani dönmeye geç başlar ve dönmeyi geç bitirir. Biz durduktan sonra bile endolenf sıvısı hareket etmeye devam ettiği için birkaç saniye boyunca hâlâ dönüyormuş gibi hissederiz. 

Kaynakça

1. John E. Hall, Guyton ve Hall Tıbbi Fizyoloji, çev. Berrak Çağlayan Yeğen, Ocak 2017, Güneş Tıp Kitabevleri, On Üçüncü Baskı

2. The Anatomy And Physiology of The Ear And Hearing, Peter W.Alberti Professor em. of  Otolaryngology, University of Toronto

3. Vestibüler Sistem Anatomi, Fizyolojisi ve Bozuklukları, Dr.Caner Şahin, Şebinkarahisar Devlet Hastanesi Kulak, Burun Boğaz Hastalıkları Bölümü, Giresun

4. Linda S. Costanzo, Board Review Serisi:Fizyoloji, çev. Kerem T. Özgünen, Tuncay