Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) yayımladığı 2025 İnsani Gelişme Raporu, küresel ilerlemenin son yıllarda yavaşladığını ve eşitsizliklerin derinleştiğini ortaya koydu. Ancak rapora göre, yapay zeka bu durumu tersine çevirebilecek potansiyele sahip.

---

06 Mayıs 2025, 14:24

Covid-19 gibi küresel şoklara rağmen 1990’dan bu yana insan gelişiminde en düşük artış yaşandığı vurgulanırken, kalkınmanın önündeki engellerin giderek büyüdüğü ifade edildi. Ticaret savaşları, borç krizleri ve sanayisizleşmenin yükselişi bu gerilemeyi tetikleyen temel faktörler arasında gösterildi.

2030 hedefleri tehlikede

UNDP yöneticisi Achim Steiner, son yıllardaki durgunluğun ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirterek, "Bu yavaşlamanın kalıcı hale gelmesi 2030 hedeflerinin onlarca yıl ertelenmesine yol açabilir" uyarısında bulundu.

Yapay zeka fırsat da yaratıyor, üretkenliği de artırıyor

Raporda öne çıkan konulardan biri de yapay zekanın istihdam ve kalkınmaya etkisiydi. Ankete katılanların yüzde 60’ı yapay zekanın işlerini olumlu yönde etkilemesini ve yeni iş alanları yaratmasını bekliyor. Katılımcıların yüzde 64’ü ise yapay zekanın kendilerini daha verimli hale getireceğini düşünüyor.

Diğer yandan, sadece yüzde 13’lük bir kesim yapay zekanın iş kaybına neden olabileceği görüşünde. Genel eğilim teknolojinin iş gücünü destekleyeceği yönünde.

Düşük gelirli ülkeler için büyük potansiyel

İnsani Gelişme Endeksi'nde alt sıralarda yer alan ülkelerin yüzde 70’i yapay zekanın üretkenliklerini artırmasını bekliyor. Bu ülkelerin üçte ikisi önümüzdeki yıl içinde AI teknolojisini eğitim, sağlık ya da iş yaşamında kullanmayı planlıyor.

İnsan merkezli yapay zeka vurgusu

Rapor, yapay zekanın insan zekasını tamamlayıcı bir araç olarak görülmesi gerektiğini savunuyor. Algoritmaların kendi başlarına karar veremeyeceği, bu sistemlerin insanlar tarafından tanımlanıp yönlendirildiği hatırlatılıyor.

Eşitsizlikleri azaltmak için erişim şart

AI’dan herkesin faydalanabilmesi için elektrik ve internet erişimi gibi temel altyapı eksikliklerinin giderilmesi gerektiği vurgulanıyor. UNDP, bu teknolojinin demokratikleşmesinin sürdüğünü ancak kimsenin dışlanmaması için doğru politikaların hayata geçirilmesinin şart olduğunu belirtiyor.

UNDP İnsani Gelişme Raporu Ofisi Direktörü Pedro Conceição, "Yapay zeka doğru şekilde yönlendirilirse çiftçilerden girişimcilere kadar birçok insan için yeni kapılar açabilir" dedi.