Bodrum’u yükseltenler
Forbes’un dolar milyarderleri, büyük holdingler ve uluslararası lüks turizm markaları Bodrum’u “taşı toprağı altın” ikinci şehir yaptı.
Forbes’un dolar milyarderleri, büyük holdingler ve uluslararası lüks turizm markaları Bodrum’u “taşı toprağı altın” ikinci şehir yaptı.
Forbes’un listesindeki Türk dolar milyarderlerinin, neredeyse tamamı İstanbul’da ikamet ediyor. Almanya’da yaşayan BioNTech’in sahibi Uğur Şahin, ABD’de kurulu Chobani’nin sahibi Hamdi Ulukaya, Elon Musk’un Türk rakipleri Eren ve Fatih Özmen çifti sayılmazsa, 57,9 milyar dolar servete sahip dolar milyarderi 28 Türk için İstanbul bir ‘merkez üssü.’ Sadece Forbes 100’ün değil, bazıları zenginler listesinin en tepesinde yer alan isimlerin Türkiye’deki ikinci adresi ise Bodrum. Rus milyarder Roman Abromovic, Amazon’un kurucusu Jeff Bezos ve Bill Gates’in dev lüks yatlarının demir attığı Bodrum, Cennetkoyu’nda bir evi bulunan Bülent Eczacıbaşı gibi bazılarının ikinci evi, Akfen’in patronu Hamdi Akın, Aydın Doğan gibi birçoklarının da yatırımlarının merkezlerinden biri. Astaş Yapı’dan Cengiz İnşaat’a, Limak’tan Alarko’ya İstanbul sermayesinin bel kemiğini oluşturan şirketlerin yeni yatırım alanı.
Bu dönüşümde Yalıkavak Marina’nın etkisi çok büyük. Azeri asıllı iş adamı Mübariz Gurbanoğlu (eski soyadı Mansimov), 2010’da Cefi Kamhi’den 42 milyon euro’ya aldıktan sonra Marina’yı 140 metreye kadar süper yatların yanaşabildiği Türkiye’nin en büyük yat limanına dönüştürmüştü. Bodrum üzerinde çarpan etkisi en büyük yatırım bu oldu. 2014 yılında Vedat Aşçı’nın Mandarin Orieantal projesi de benzer etki yarattı. Bodrum’un lüks destinasyonlar arasındaki yükselişinin bu iki işaret fişeğinin arkası geldi. Artık İtalyan Bvlgari’den İsviçreli Aman Resort’a uluslararası lüks otel zincirlerinin de büyük yatırımlara soyunduğu yer… Öyle ki 39 ilçeli İstanbul’un 40’ıncı ilçesi sayılabilir. Her bir mahallesi farklı alanlarda birer cazibe merkezine dönüşmüş durumda. Türkbükü ve Yalıkavak marinasıyla, Gümüşlük denize sıfır restoranları ve jazz kulüpleriyle, Gümbet Happy Beach’iyle Ortakent ve Bitez bahçeli cafeleriyle, Akyarlar plajları ve denize sıfır balık restoranlarıyla, Mazı Köyü eşsiz koylarıyla, Kadıkalesi doğal güzelliği ve tarihi kalıntılarıyla meşhur.
Bir zamanlar yerli halkın sünger avcılığı ve balıkçılık yaparak geçindiği, Halikarnas Balıkçısı’nın şiir ve hikayelerine, Azra Erhat’ın Mavi Yolculuk seyahatnamesine konu olan sokaklarında Zeki Müren’in taş plaklarının çaldığı şirin bir sayfiye kasabası bugün Türkiye’nin ve dünyanın en zenginlerinin en gözde tatil ve yatırım merkezleri arasında.
İşte Bodrum’un en büyük yatırımcıları ve zenginleri…
Çoğu İstanbul sermayesini oluşturan büyük grupların yanı sıra uluslararası lüks turizm markaları da otel, villa, tatil köyü, marina, yapmak için Bodrum’da sıraya girmiş durumda.
AHMET HATTAT
Lüks Otel
Hattat Koyu
Hema Endüstri’yi birlikte kurduktan sonra 1982’de yollarını ayıran Kayserili Hattat kardeşlerden Ahmet Hattat, Cennet Koyu’nda 720 milyon TL yatırımla otel yapacak.
Bodrum’daki otel projesi, 1972’de ağabeyi Mehmet Hatat’la birlikte Hema Endüstri’yi birlikte kuran ancak 1982’de yollarını ayıran Ahmet Hatat’a ait. Ahmet Hatat’ın Bodrum Cennet Koyu’nda turizm çevrelerinde “Hatat Koyu” olarak bilinen, yıllar önce satın alınmış geniş bir arazisi var. Ahmet Hatat, Gökburun Yarımadası’ndaki bu 56 dönümlük araziye yaklaşık 720 milyon liralık yatırımla beş yıldızlı otel yapmayı planlıyor. 109 odalı, 280 yatak kapasiteli otel projesinde 10 adet villa da yer alacak.
ALARKO HOLDİNG
Bodrum Hillside
Zincirini Uzatıyor
Alarko, Bodrum Gündoğan’da 42 dönüm arsa üzerinde Hillside markasıyla otel ve tatil köyü projesi geliştiriyor.
Alarko Holding, Hillside markasıyla faaliyet gösterdiği otel zincirinin en yeni halkasını Bodrum’da açmaya hazırlanıyor. Bodrum Gündoğan’da 42 dönüm arsa üzerinde bir otel ve tatil köyü projesi geliştirdiler. 325 odalı planlanan otel projesinin yapılacağı alanda Tekaş 1995’ten beri Green Beach Resort Hotel’i işletiyordu. Alarko, Tekaş’tan Green Beach Resort Hotel’i satın alarak, otel bloklarının bir kısmını yıktı, bir kısmını ise yenileyerek kullanmayı planlıyor.
ANAR ALİZADE
Yalıkavak Marina
Son Patron
Dünyanın en büyük ve ikonik yatları Anar Alizade’nin sahibi olduğu Yalıkavak Marina’ya demirliyor.
Yalıkavak Marina, 620 yat bağlama kapasitesine sahip 140 metreye kadar olan yatları kabul edebilen Türkiye’nin en büyük yat limanı. Her yıl aralarında Rus milyarder Roman Abromovich’in Eclipse’inin de yer aldığı, dünyanın en büyük ve ikonik yatları arasında bulunan Madame Gu, Voice, Arrow, Vertige, Chakra, Galactica Super Nova, Saluzi, Okto, O’Matilde gibi 100’den fazla süperyatın ziyaret etiği marinanın son sahibi Anar Alizade. Proflo Holding’in sahibi Cef Kamhi tarafından kurulan Marina’yı, 2010 yılında, bir zamanlar Forbes’un milyarderler listesinde de yer alan Palmali Denizcilik’in sahibi Mübariz Gurbanoğlu (Türk vatandaşı olmadan önceki soyadı Mansimov) 42 milyon dolara satın almıştı. Gurbanoğlu’nun 200 milyon dolar kadar yatırım yaptığı marinanın hisselerini daha sonra, Alizade’nin sahibi olduğu RSR Holding aldı.
46 yaşındaki Alizade, iş hayatına Türkiye’den ürünler ithal ederek ve bunları Nahçıvan’da satarak başladı. Petrol, inşaat, ticaret ve sanayi sektörlerinde Azerbaycan’ın yanı sıra BAE, Türkiye ve Singapur’da faaliyet gösteren şirketleri var.
AYDIN DOĞAN
Milta Marina
Eski Marina Yatırımcısı
Bodrum’un beş marinasından biri olan Milta Marina’nın patronu Aydın Doğan’ın ayrıca Bodrum’da franchıse aldığı iki Hilton otel yatırımı var.
Forbes’un 2024 Milyarderler Listesi’nde 1,2 milyar dolarlık servetiyle yer alan Aydın Doğan, Bodrum’un beş marinasından biri olan Milta Marina’nın patronu. 1976’da Türkiye’nin ilk marinası olarak kurulan Milta’nın işletme hakkı, 1997’de 49 yıllığına Doğan Holding’e verildi. 2023 cirosu 300 milyon TL olan Milta Bodrum Marina, denizde 425, karada 50 tekne kapasitesine sahip. Doğan Grubu’nun Bodrum’da diğer yatırımları DoubleTree by Hilton Bodrum, Işıl Club, DoubleTree by Hilton ve Bodrum Marina Vista. Forbes Türkiye’nin edindiği bilgiye göre Aydın Doğan Torba’da aldığı arazide tatil köyü kurmayı planlıyor.
ÇAĞLAR AİLESİ
Çağdaş Holding, Çağdaş İnşaat, Çağdaş Peyzaj, Çağdaş Yaşam, Aşiyan Yayıncılık, Kale Bodrum
Bodrum Hakimi
Çağdaş Holding, geliştirdiği 30’dan fazla projeyle Bodrum’un en çok iş yapan inşaatçısı.
Bodrum merkezli Çağdaş Holding, Bodrum merkezde ve Turgutreis’te Kempinski ve Swissotel Otel, Cennet Koyu’nda Akana Lof, helikopter pisti ve Bodrum Yolcu Limanı (yüzde 30 hissesi var) inşaatlarının aralarında bulunduğu 30 projeyle Bodrum’un en çok yap-sat yapan inşaat müteahhidi. Firmanın Ortakent’te kurduğu ve 2022'de Manisa merkezli Kent Grup'a devretiği beton santrali Çağdaş Beton, Bodrum’da piyasanın yüzde 70’ine hakim olmuştu.
İlçede Çağdaş İnşaat olarak kendi projelerini yapan Çağdaş Holding birçok projede taşeronluk da yapıyor. Yüksel Çağlar’ın iki oğlundan biri olan Çağdaş Çağlar (diğeri Dağlarca) kripto para borsası Bitci.com’un da kurucusu. Çağdaş Çağlar Bodrum’a yerleşme hikayesini, “Bodrum’un keyfni alınca burada büyümeye devam etik” diye anlatıyor. Çağlar Çağdaş hızlı büyümeyi şöyle anlatıyor: “Turgutreis’te ve Bodrum Merkez’de iki Swissotel Otel inşaatına başladık. Cennet Koyu’nda Akana markasıyla açtığımız oteli kiraya verdik. Otel inşaatlarını yaptıktan sonra ya satıyor ya da kiraya veriyoruz. Bodrum Yolcu Limanı inşaatını yaptık. Ayrıca limanın yüzde 30 ortağıyız. İlçenin helikopter pistini inşa etik ve şimdi işletiyoruz.”
Bodrum merkezde yolcu limanının içinde Kebap Guru, Fan Town’da 52 dönüm eğlence merkezi ve Çökelek Restoranları’nı da işleten Çağdaş Holding’in Bodrum’daki yatırımının toplam değeri yaklaşık 300 milyon dolar.
KAZANÇ VAR, VERGİ YOK
Yerli yabancı zenginlerin yatırımlarını mıknatıs gibi kendine çekse de, Bodrum’un vergi gelirleri, yatırımcı şirketlerin çoğunun merkezinin bulunduğu İstanbul, Ankara ve İzmir’e gidiyor. Bodrum’un en büyük otel yatırımı olan Mandarin Oriental’in yatırımcısı Astaş Yapı, İstanbul Vergi Dairesi’ne kayıtlı. Maxx Royal ve Voyage markasıyla Bodrum’da 6 otel işleten, ETS Tur ile Bodrum otellerinin yüzde 40’ını tek başına satan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy’un şirketi ise Antalya Vergi Dairesi’ne... Bodrum’un 2023 yılı Kurumlar Vergisi rekortmenleri listesinde büyük denilebilecek şirketlerden sadece Kılıç Deniz var. Yatırımcıların Bodrum’u sahiplenmesini isteyen BODER Başkanı Dengiz, “Büyük otel yatırımcılarının hepsi hata Bodrum Yolcu Limanı ve Marina bile başka illerin vergi dairesine kayıtlı. Vergi toplanamayınca hizmet yapılması zorlaşıyor” diyor. Bodrum’da sık sık gündeme gelen altyapı sorunlarının nedenlerinden biri de bu.
ERDEN TİMUR
Nef Reserve Gölköy Kempınskı Resıdence, Nef Reserve Yalıkavak, Nef Reserve Hebil
Dört Proje
Nef’in Bodrum’da biri projelendirme aşamasında dört projesi bulunuyor. Yaşamın başladığı Gölköy, Yalıkavak ve Hebil projelerinin toplam yatırım değeri 840 milyon euro’yu buluyor. Ayrıca Gölköy’de 75 bin metrekare arsa üzerinde, içinde Kempınskı Oteli’nin de yer aldığı bölgedeki yeni villa projesinin hazırlığı da devam ediyor.
Markalı konut projeleriyle bilinen Nef’in Bodrum’daki en büyük projesi Yalıkavak’ta hayata geçirilen 525 milyon euro yatırım değerine sahip Nef Reserve Yalıkavak. Yaklaşık 106 bin metrekare alandaki projenin mimari tasarımı Kemer Country projesiyle bilinen Torti Gallas’a ait.
Diğer proje Türkbükü’ndeki 40 milyon euro yatırım değerine sahip Nef Reserve Hebil ise 4 bin metrekare alanda villa ve rezidanstan oluşuyor.
Demirbükü koyunda yer alan Nef Reserve Gölköy Kempinski Residences projesi Emre Arolat’a ait doğa dostu modern mimarisi ile dikkat çekiyor. Denize sıfır 40 bin metrekare arsa üzerinde yer alan ve villalardan oluşan projenin toplam yatırım değeri 275 milyon euro.
Nef’in yeni projesi ise yine Demirbükü koyunda 75 bin metrekare üzerinde lüks villa ve markalı bir otelden oluşacak. Projelendirme aşamasında olan içerisinde Kempinski Oteli’nin de yer alacağı projenin toplam yatırım değeri ise 560 milyon euro.
Emre Çamlıbel
EMRE ÇAMLIBEL
Aman Resort
Fon Yatırımı
Alternatif fon pazarının en büyük oyuncusu Re–Pie’ın kurucularından Emre Çamlıbel, Aman Resort markasıyla işleteceği tesise 250 milyon dolar yatıracak.
Re–Pie’ın üç kurucusundan biri olan Emre Çamlıbel, geçtiğimiz günlerde Beşiktaş Spor Kulübü’nün eski yöneticilerinden Serdar Bilgili’nin ortağı ve yöneticisi olduğu BLG Capital’den Bodrum Torba Demirbükü mevkiinde 36 müstakil villadan oluşan lüks tesisi 75,6 milyon dolara satın aldı. İsviçre merkezli lüks butik otel zincirlerinden Aman Resorts’un işletiği Amanruya Bodrum’u satın almak için 250 milyon dolar büyüklüğe sahip Artnouve GSYF’yi kuran Çamlıbel, aynı mevkiide 400 dönümlük bir alanda yatırım planlıyor.
Çamlıbel, Demirbükü mevkiinde yapacakları projeyle ilgili KAP açıklamasında şunları söyledi:“Projede yer alacak otel için uluslararası üne sahip bir marka ile anlaştık. 250 milyon dolar kaynakla kurduğumuz Artnouve GSYF’nin ilk yatırımı olan proje, sürdürülebilirlik anlamında sadece ülkemizde değil, dünyada öne çıkan en iyi uygulamalardan biri olacak.”
HAMDİ AKIN
Bodrum Loft, Yalıkavak Loft, Kıyıkışlacık
Projelere Devam
Loft tatil köyü dışında Yalıkavak Loft ve Kıyıkışlacık projeleri var.
Forbes 2024 Milyarderler Listesi’nde Hamdi Akın ve Ailesi 1,4 milyar dolar servetleriyle 24’üncü sırada yer alıyor. Akfen Holding’in Bodrum’daki ilk yatırımı 2020’de Demirbükü’nde açılan Loft Tatil Köyü oldu. Toplamda 36 villadan oluşan minimalist çizgilere sahip tasarımıyla Bodrum Loft, Avrupa’nın En İyi 8 Butik Oteli arasında gösterildi. Akfen GYO’nun portfoyünde yer alan Akfen Turizm’in işletmeciliğini gerçekleştirdiği yatırımın değeri 27,6 milyon euro. Bodrum Loft, uzun süreli kiralama modeliyle hizmet veren 92 odadan oluşuyor.
Akın’ın Bodrum’da planladığı diğer bir proje 22 dönüm arazi üzerinde 29 villadan oluşan Yalıkavak Loft Villa. 33,2 milyon euro yatırım değerine sahip iki katlı villalardan oluşan projenin 2025’te tamamlanması planlanıyor.
Akfen’in planlama aşamasında olan bir projesi daha var: Kıyıkışlacık Loft. 2027’de tamamlamayı hedefledikleri bu proje de aynı bölgede toplam 83 dönüm arazi üzerinde yer alıyor ve 90 milyon dolar yatırımla gerçekleştirilecek.
MEHMET ALİ AYDINLAR
Acıbadem Bodrum
Prestijli Hastane
Acıbadem Sağlık Grubu, en büyük sağlık yatırımcısı.
Forbes’un 2024 Milyarderler Listesi’nde 1,2 milyar dolar servetiyle 26’ncı sırayı Aydın Doğan ile paylaşan Mehmet Ali Aydınlar’ın kurucusu olduğu Türkiye’nin ilk özel hastane zinciri Acıbadem, Ege’deki ilk yatırımını 2012’de Bodrum Hastanesi ile yapmıştı. Yaklaşık 50 milyon dolarlık bir yatırımla 20 bin metrekarelik alan üzerine kurulan Acıbadem Bodrum, bölgenin en büyük özel sağlık kurumu. Grubun Bodrum’daki diğer sağlık yatırımı ise 2019’da açılan Acıbadem Tıp Merkezi.
MEHMET CENGİZ
Bvlgari Otel
Cennet Koyu
Cengiz İnşaat, Bodrum’da otel yatırımı için Bvlgari ile anlaştı.
Mehmet Cengiz’in sahibi olduğu Cengiz İnşaat, Bodrum’da Cennet Koyu’nda otel yatırımı için dünyanın en lüks otel markalarından Bvlgari ile anlaştı. Milano, Londra, Paris, Dubai, Şangay, Pekin ve Bali’nin ardından geçen yıl Roma ve Tokyo’da da Bvlgari Hotels&Resorts otellerini devreye alan Bvlgari, 2026’da açacağı Miami Beach ve Maldivler otellerinin yanına 600 dönüm alana yayılacak Bodrum’u da ekleyecek. Cengiz İnşaat otelin yapılacağı 2,1 milyar TL değerindeki kamu arazisini 2012’de satın almış ama Danıştay, özelleştirme kararını iki kez iptal etmişti.
MAHMUT KOCADON
Club Müskebi Otel, Müskebi Çamaşırhane, Müskebi Apart Otel, Kocadon Museum Hotel, Müskebi Botanik, Müskebi Villaları
Çamaşırhane Zengini
Bodrum’un en tanınmış ve etkili ailelerinden Kocadonlar, Müskebi markası altında ilçenin en büyük çamaşırhanesinin ve çiçek serasının yanı sıra ikisi butik olmak üzere üç otel ve bir villa işletmesinin sahibi.
Bodrum’un üç kuşak yerlisi, anne tarafı Yunan adası Kos’lu olan Kocadon Ailesi’nin ismi ticareten çok, ailenin iki erkek çocuğundan biri olan Mehmet Kocadon’un (ağabeyi Mahmut ve kız kardeşi Dilek) yaklaşık 10 yıl (2009 - 2019) boyunca belediye başkanlığı yapmasıyla tanındı.
Siyasetteki varlığıyla popüler hale gelse de Kocadonlar Bodrum’un en eski turizmci ailelerinden. Bugün kapasite olarak Bodrum’un en büyük çamaşırhanesine sahip olan ailenin şirketlerinin başında aynı zamanda Bodrum Ticaret Odası (BODTO) Başkanı da olan Mahmut Kocadon var. 1980’li yıllara kadar narenciye, tütün ve incir tarımıyla uğraşan aile, turizmin yıldızının parlamasıyla 1992’de Rumca adı "Müskebi" olan, daha sonra "Ortakent" olarak değiştirilen bölgede deniz kenarındaki 70 dönümlük arazide Club Müskebi adıyla butik otel yatırımı yaptı.
Kocadonlar çamaşırhane işine öncelikle kendi otellerinin ihtiyacını karşılamak için adım atsa da bu alandaki boşluğu görünce işi büyütüp çevredeki otellerin de çamaşırlarını yıkamaya başladı. 2011’de yapılan kapasite artışıyla günde 12 tona yakın çamaşır yıkayabilen ilk buhar kazanlı modern tesis Kocadonları en büyük çamaşırhane patronu yaptı.
Aile şirketi Müskebi Turizm çatısı altında otel ve çamaşırhane dışında yine aynı bölgede 32 odalı apart otel, Bodrum merkezde dedelerinin tarihi konağını restore ederek kurdukları 11 odalı Kocadon Museum Oteli, Bodrum’un en büyük çiçek serası olan Müskebi Botanik ve pandemi sonrası hayata geçirdikleri 14 villadan oluşan Müskebi Villa yatırımları var.
Çamaşırhanelerinin 2023 cirosu 900 bin euro olan Kocadonlar’ın aile şirketi Müskebi Turizm Tatil Köyü ve Tic. A.Ş, geçen yıl 8 milyon TL kurumlar vergisi ödedi.
Aile dede Mehmet Kocadon’un başlatığı ve baba Şerif Kocadon’un devam etirdiği narenciye tarımını Turgutreis ve Ortakent’te bulunan 100 dönümlük bahçelerinde bir gelenek olarak sürdürüyor. Mahmut Kocadon, “Babamız dikmişti, onun hatırına sürdürüyoruz. Bodrum’da narenciye bahçelerinin çoğu babadan dededen kaldı, korunmaları lazım. Bodrum’da ekonomi 1990’a kadar mandalina bahçelerine dayalıydı” diyor. Bodrum Turunçgil Üreticileri Derneği Başkanlığını da yapan Mahmut Kocadon, aromasıyla farklı olan Bodrum mandalinasının 2011’de coğraf işaretini almış ve ardından narenciye birliği olarak “mandalin gazozu”nu üretip Metro, CarrefourSA, BİM ve Migros’un Bodrum şubelerinde satışa sunmuş.
Mahmut Kocadon, “Bodrum’a gelen mandalina gazozu içsin, lokumumuz ve kolonyamız var zaten. Turizm çok baskın çıkınca tarım çok geride kaldı. Biz 15 - 20 ton mandalina konsantresiyle lokum ve gazoz yapıyoruz. Amacımız narenciye üretimini desteklemek” diyor.
MEHMET KUTMAN
Bodrum Yolcu Limanı
Liman Kralı
21 limanla dünyanın en büyük kruvaziyer liman işletmecisi. türkiye’de istanbul ve kuşadası’ndan sonra en çok yolcu ağırlayan bodrum yolcu limanı’nda yüzde 60 pay ile büyük patron.
Hisselerinin yüzde 53’ü Borsa İstanbul’da “GLYHO” koduyla işlem gören, 13 ülkede 21 limanla dünyanın en büyük kruvaziyer liman işletmecisi Global Yatırım Holding’in iştiraki Global Ports Holding Plc’nin (GPH) patronu Mehmet Kutman, Bodrum Yolcu Limanı’nda yüzde 60 ile büyük ortak konumunda. Limanın diğer iki ortağı ise yüzde 30 ile Bodrumlu inşaatçı Çağdaş Ailesi ve yüzde 10 ile Koç’un Setur’u.
Kutman tarafından 1990’da bir aracı kurum olarak kurulduktan sonra 2004’te holdingleşen ve bugün piyasa değeri yaklaşık 11 milyar TL olan Global Yatırım Holding çatısı altında en iddialı olduğu kruvaziyer liman işletmeciliği dışında fnans alanında Global Menkul Değerler ve İstanbul Portföy, enerji alanında Consus Enerji şirketleri bulunuyor.
2024’ün ilk yarısında 7,8 milyar TL konsolide gelir açıklayan Global Yatırım Holding’in cirosunun 3,3 milyar TL’si liman işletmeciliğinden geldi. Liman işletmeciliği gelirleri ilk yarıda geçen yıla kıyasla yüzde 37 artı. FAVÖK ise aynı dönemde yüzde 33 artışla 2 milyar TL oldu.
Bodrum Yolcu Limanı 2022 verilerine göre, 101 sefer ve 100 bine yakın yolcu ile Kuşadası ve İstanbul’un ardından, en çok yolcuya hizmet veren Türkiye’nin üçüncü limanı. Aynı anda iki büyük veya dört küçük yolcu gemisini barındırabilen bir adet parmak iskeleye sahip. Büyük kruvaziyer gemileri, 2011’de yapılan iskele genişletmesi sayesinde rahatlıkla yanaşabiliyor. Liman, kruvaziyer iskelesinin yanı sıra 30 mega yat barındırabilen rıhtımlara ve üç feribot rampasına sahip.
MARİNA VE TERSANE
Kruvaziyer turizminde de popülaritesi giderek artan Bodrum’da Azeri işadamı Anar Alizade’nin sahibi olduğu Yalıkavak Marina, Aydın Doğan’ın Milta’sı, Ayhan Şahenk›in 2020 yılında CVC Capital Partners’a sattığı D- Marin’in yanı sıra daha küçük kapasiteli Güllük Egesu Marina ve Port Iasos Marina faaliyet gösteriyor. Marina işletmeciliğine bağlı olarak tersanecilik de güçlü. Bodrum’un tersane merkezi İçmeler’de üretim yapan 12 tane şirket var. 53 yılllık yat üreticisi Roda Yacht’ın sahibi ve aynı zamanda Deniz Ticaret Odası Bodrum Şube Başkanı Orhan Dinç, 2008’deki küresel ekonomik kriz öncesinde bu sayının 46 olduğunu söylüyor. Bodrum yat imalatçılarının en büyüğü Ağanlar. İkinci sırada Orhan Dinç’in Roda Yacht’ı ve üçüncü sırada ise yine Bodrum’un yerli zengin ailelerinden Tuncay Karakaya’nın Neta Marin tarsanesi var. Oğuz Marin de hem İçmeler’de hem Milas Ören’deki iki tersanesiyle Bodrum’un büyük üreticilerinden. İçmeler’deki üreticilerin yıllık toplam cirosu yaklaşık 50 milyon euro.
MEHMET NURİ ERSOY
Ets Tur, Maxx Royal, Voyage, Odamax.Com
Büyük Ölçek
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un sahibi olduğu Etsgroup, Bodrum’da Maxx Royal ve Voyage markalı dört otelin yanı sıra Ets Tur ile Bodrum’un en büyük tur operatörü.
2018’den beri Kültür ve Turizm Bakanlığı koltuğunda oturan Mehmet Nuri Ersoy, Bodrum’da 282 odalı Maxx Royal, 320 odalı Voyage Torba, 47 odalı Voyage Türkbükü ve 22 odalı Caja by Maxx olmak üzere dört otel işletiyor. Kendi otellerinin yanı sıra Bodrum’daki otellerin yüzde 40’ıyla anlaşması olan ETS Tur ve yine kendisine ait Odamax.com ile satış avantajını elinde bulunduruyor. Bodrum’un en büyük tur operatörü olan ETS Tur’un ardından Jolly Tur ve İş Bankası iştiraki Tatilbudur geliyor. 2000’de otelcilik sektörüne giren Ersoy, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 2018’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin ilk kabinesinde Kültür ve Turizm Bakanı olarak görevlendirildi. 9 Temmuz 2018 tarihinde Bakanlık görevine başlayınca şirketindeki bütün görev ve ünvanlarını profesyonellere devreti. Kardeşi Ali Murat Ersoy ile birlikte kurduğu Ersoy Turistik Servisleri bünyesinde Maxx Royal ve Voyage markalarıyla sekiz adet lüks butik otel, ETS Tur, online rezervasyon platormu Odamax.com ve Atlasjet olarak bilinen havayolu şirketi Atlas Global bulunuyordu. Ersoy kardeşler 2012’de ETS Tur’da yollarını ayırınca Atlasjet’in hisselerinin tamamı da kardeşi Ali Murat Ersoy’a geçti.
NİHAT ÖZDEMİR – SEZAİ BACAKSIZ
Bodrum Luxury Resort Hotel
10’uncu Otel
Limak, 10’uncu otelini yapmak üzere Yalıçiftlik sahilindeki 36 dönüm arazinin tahsis hakkını kazandı. İnşaatına 2025’te başlanacak otel için global markalarla çalışılacak.
Limak toplam dokuz otelle Türkiye’nin en büyük otel zincirlerinden birinin sahibi ve işletmecisi. 10’uncu otelini Bodrum’da Kızılağaç Mahallesi, Yalıçiflik sahilinde planlayan grubun patronları Nihat Özdemir ve Sezai Bacaksız. Bodrum Luxury Resort Hotel projesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan 49 yıllığına 36 dönüm arazi tahsisi aldı. 450 yataklı otelin arsa dahil toplam yatırım maliyeti 200 milyon dolar. Yatırımına 2025 Ekim’de başlanacak proje iki yılda tamamlanacak. Projede ön izin süreci dahilinde, parselasyon işlemleri devam ediyor. Proje için global markaların franchise veya management esaslı işbirliği önerileri de değerlendiriliyor.
Orhan Kılıç
ORHAN KILIÇ
Kılıç Deniz, Klc Gıda
Akdeniz’in Balıkçısı
Bodrumlu balıkçı bir aileden gelen Orhan Kılıç’ın 1993’de kurduğu Kılıç Deniz, yılda 100 bin tonu geçen üretimiyle Avrupa’nın en büyük çipura ve levrek üreticisi.
Bodrum’un Salih Adası’nda 1991’de çipura üretimiyle işe başlayan aileden balıkçı Orhan Kılıç, 1993’te Kılıç Deniz’i kurdu. Yılda 105 bin ton üretim yapan Kılıç Deniz, İSO 500’de 2023’te 9 milyar 391 milyon liralık cirosuyla 149’uncu sırada yer alıyor. 257 milyon dolarlık ihracat rakamıyla Türkiye’nin su ürünleri ihracatında da ilk sırada. Konkordato sürecindeyken satın aldıkları İzmir merkezli levrek ve çipura üreticisi ve ihracatçısı Agromey, 33 bin ton çipura ve levrek üretim kapasitesi ayrıca 80 milyon adet kapasiteli kuluçkahanesi ve yılda 70 milyon dolar ihracatıyla TİM verilerine göre su ürünleri sektörünün ilk beş ihracatçısından biriydi. Kılıç Deniz, bu satın almayla dünyanın en büyük Akdeniz balıkları üreticisi oldu.
Kılıç Deniz’in kurucusu Orhan Kılıç, geçimini balıkçılık ve süngercilikle sağlayan bir aileden geliyor. 1979’da önce Fethiye domatesini, ardından Bodrum’un meşhur mandalinasını Fransa’ya göndererek ilk ihracatını yapan Kılıç, turizmin hareketlendiği Bodrum’da bir süre inşaatçılık da yaptı. İlçede 2 bine yakın konut üretikten sonra, “Atadan balıkçıyım” diyerek en çok sevdiği ve bildiği işi yapmaya karar verdi. Orhan Kılıç’ın bugün Bodrum dışında Milas, Didim, Ören, Artvin, Mersin ve Kahramanmaraş’ta, yurt dışında ise Dominik Cumhuriyeti ve Arnavutluk’ta balık üretim çiflikleri bulunuyor. Üretiminin yüzde 90’dan fazlasını 63 ülkeye ihraç eden Kılıç Deniz, kuluçkahaneden yetiştirme tesislerine, yem üretim fabrikalarından paketleme ve işlemeye kadar tam entegre bir balık üreticisi.
ÖZTÜRK AİLESİ
Bodrum Golf Kulübü, Regnum Golf Kulübü, Bodrumspor Futbol Kulübü
Golf Tutkusu
Fikret Öztürk, golf tutkusunu Antalya Belek’ten sonra Bodrum’da iki golf kulübüyle yatırıma dönüştürdü. Bodrumspor’u da inşaatçı Çağdaş Holding’den alarak başına oğlu Ali Şafak Öztürk’ü koydu.
OPET'in patronu Fikret Öztürk, golf tutkusunu Antalya’dan sonra Bodrum’da da yatırıma dönüştürdü. Öztürk Şirketler Grubu’nun, turizm yatırımlarının başında Fikret Öztürk’ün oğlu Ali Şafak Öztürk var. Ailenin ilk golf yatırımı Antalya Belek’te 2016’da G20 zirvesine ev sahipliği yapan Carya Golf Kulübü olmuştu. Türkiye’nin 21’inci golf sahasını 2018’de Bodrum’da 80 milyon euro yatırımla bin 500 dönüm arazi üzerinde hayata geçirdiler. Projede toplam 300 villa yer alıyor. Bodrum’daki diğer golf yatırımı ise Bodrum Golf Kulübü. Öztürk Ailesi burayı satın alıp 120 dönüm üzerine dokuz delikli golf sahasına dönüştürdü.
Öztürk Ailesi’nin Bodrum’da diğer bir yatırımı da Çağdaş Holding’den satın aldıkları Bodrumspor Futbol Kulübü. Ali Şafak Öztürk’ün büyük hissedarı olduğu kulüp, 2023 - 2024 sezonunda play-o& şampiyonu olarak Süper Lig’e yükseldi.
TUNCAY KARAKAYA
Salmakis Otel, Neta Marine
Yerel Büyüme
Bodrum eşrafından Karakaya ailesi, bardakçı koyunda 230 odalı Salmakis Otel’in yanı sıra Neta Marine markasıyla Bodrum’un en büyük yat üreticileri arasında yer alıyor.
Bodrum’un meşhur ailelerinden birine mensup olan Tuncay Karakaya, 1950’li yıllarda ailenin geleneksel işi narenciye tarımını bırakıp annesiyle birlikte pansiyonculuk yaparak iş hayatına başladı. Bugün Bardakçı Koyu’nda işlettiği 230 odalı Salmakis Otel’in yanı sıra Neta Marine markasıyla Bodrum’un en büyük yat üreticileri arasında yer alıyor. Sefarad bir ailenin üyesi olarak Bodrum’da doğan Osmanlı tarihçisi Avram Galanti’nin (1873-1961) Bodrum’un en köklü ve tanınmış ailelerini anlattığı kitabında yer verdiklerinden biri de ismini Gümüşlük’teki köyden alan Karakaya Ailesi.
Tuncay Karakaya ileri yaşı (79) nedeniyle kendini emekli edip yat üretiminin başına oğlu Emre’yi, otelciliğin başına da kızı Merve’yi getirmiş. Bodrum’un en büyük tersanelerinden biri olan Neta Marine, bugüne kadar Bodrum’da üretilmiş en büyük yat olan 42 metre uzunluğundaki yeni bir motoryatı denize indirdi. Neta’nın filosu beş tekneden oluşuyor; kiralanan filoda bir motoryat, dört tane de gulet var. Şirketin yat üretim işlerini yöneten Emre Karakaya, “Tersaneyi arazi olarak aldık ve hangarlarla beraber sıfırdan inşa etik. İlk işimiz yatçılık, sonra otelcilik” diyor.
Karakaya Ailesi’nin otel ve tersane işinin yanı sıra Turgutreis’te 45, Oassis’te 20, Gümbet’te 12 olmak üzere toplam 77 villanın sahibi. Ayrıca Yalıkavak Marina içinde Starbucks ile Azeri yemeklerin servis edildiği Sumakh Restoran’ın da mülkü aileye ait.
Vedat Aşçı
VEDAT AŞÇI
Niş ama Büyük
İstanbul’da adını Astoria ve Kempinski projeleriyle duyurdu. Lüks gayrimenkul üreticisi Astaş’ın patronu Vedat Aşçı, Bodrum’da Mandarin Oriental ve Mavi Arya otelleriyle 1,3 milyar dolarlık yatırım yaptı.
İnşaat sektöründe adını 2007’de tamamladığı İstanbul Esentepe’deki alışveriş merkezi ve rezidanslardan oluşan Astoria ile duyuran Astaş Yapı’nın patronu Vedat Aşçı, Bodrum’a, Hong Kong merkezli lüks otel, rezidans ve villadan oluşan Mandarin Oriental projesiyle 2014’te girdi. Göltürkbükü’nde 600 dönüm arazi üzerinde gerçekleşen Mandarin Oriental’in yüzde 50 hissesini 2023 başında Azeri kökenli Pasha Holding’e satan Aşçı’nın Bodrum’daki diğer önemli projesi, Turgutreis’te Aslan Yapı ve Caba Grup ile birlikte hayata geçirdiği ve birinci fazını geçtiğimiz aylarda açtığı Mavi Arya. 280 daire ve villadan oluşan projenin ikinci etabı 2025’de tamamlanacak. Mandarin’in 1 milyar dolar, Mavi Arya’nın 350 milyon dolar yatırım değeri olduğunu söyleyen Vedat Aşçı, “İki projenin piyasa değeri belki 2 milyar dolardır” diyor.