Deprem tahmini jeolojik araştırmaların aktif çalışılan bir konusudur. Yerbilimciler, belirli risk alanlarını belirleyebilir ve yeterli bilgi varsa, belirli bir bölgede belirli bir süre boyunca meydana gelen depremlerin olasılığı hakkında tahminler yapabilir. Ancak depremlerin ne zaman olacağını tahmin etmek zordur. Peki depremleri öngörmek neden bu kadar zor ve onları tahmin etmede nasıl daha iyi olabiliriz ? Bunu cevaplamak için depremlerin oluşumunun altında yatan bazı teorileri anlamamız gerekiyor.

Deprem Nasıl Oluşur?

Dünya'nın yer kabuğu, tektonik levhalar denen devasa, sivri uçlu kaya tabakalarından oluşur. Bu levhaların her biri Dünya'nın mantosunun sıcak ve eriyik katmanı üzerindedir. Bu durum levhaların çok yavaş bir biçimde yılda 1 cm'den 20 cm'ye kadar ayrılmalarına neden olmaktadır. Bu yavaş ve küçük hareketler aslında etkileşen levhalarda derin çatlaklar oluşturmaya yetecek kadar güçlüdür. Deprem bölgelerinde artan baskı en nihayetinde bir depremi tetikler. Bu oldukça küçük hareketleri izlemek oldukça zordur ve tüm hareketler depreme yol açmaz. Bu hareket değişimlerini depreme dönüştüren farklı unsurlar vardır. Farklı fay hatları farklı kayaları yakınlaştırıp bir araya getirir, kayalar baskı altında  özelliklerine göre daha güçlü veya güçsüz olabilir. Çeşitli kayalar yüksek sıcaklıklara ve sürtünmeye de farklı tepkiler verir. Bazıları kısmen erir ve fay hattının sürtünmesini azaltan kaygan sıvılar açığa çıkarır. Ama bazıları kuru kalır ve tehlikeli gittikçe kuvvetlenen baskılara yatkınlaşırlar. Tüm bu hatlar Dünya'nın mantosu boyunca hareket hâlindeki sıcak kaya akımlarıyla birlikte farklı düzeyde yer çekim kuvvetlerine maruz kalır. Bu bir çok değişkenin hangilerinin analiz edileceği deprem tahminleri için bir sorundur.

Depremlerin Ne Zaman Gerçekleşeceği Neden Bilinemiyor?

Günümüzde, güvenilir ipuçlarının çoğu önceki depremlerin ne zaman ve nerede gerçekleştiğine bağlı olarak uzun vadeli tahminlerden gelir. Bin yıllık bir vadede bu, aktif fay hatlarında ne zaman şiddetli bir deprem olacağına dair tahminler yapmamamızı sağlar. Ama birçok değişken yüzünden bu yöntem sadece çok geniş zaman dilimleri için tahmin edebilir. Daha yakın olayları tahmin etmek için araştırmacılar Dünya'nın bir depremden önce ortaya çıkardığı titreşimleri araştırıyorlar. Jeologlar uzun zamandır Dünya'nın yer kabuğundaki bu küçük hareketleri takip etmek ve haritasını çıkarmak için sismograf kullanıyorlar. Aynı zamanda çoğu akıllı telefon deprem dalgalarını kaydedebiliyor. Dünya genelindeki telefon ağıyla birlikte bilim insanları büyük ihtimalle insanları gelen depremlere karşı uyaracak güçlü ve detaylı bir uyarı sistemi yapabilir. Böyle detaylı çalışmalar tehlikedeki bölgeleri belirlemek için jeolojik verileri büyük bir titizlikle ve özenle harmanlayabilen tahmin araçları için yararlı olabilir. Ancak maalesef ki telefonlar güvenlik protokollerini sağlamak için yeterince gelişmiş bir düzeyde uyarı sağlayamayabilir. Ayrıca  son çalışmalar, depremin en belirgin işaretlerinin bile tüm bu sensörlerce  bazen algılanamaz olabileceğini gösteriyor. Elbette deprem tahmini yapabilmek için farklı yöntemler de araştırılıyor.