Son dönemlerin popüler diyetlerinden biri olan detoks, fazla birkaç kiloyu vermek amacıyla yapılan diyetlerden bir tanesidir. Günümüzde o kadar popüler bir hal almıştır ki dünyaca tanınan ünlü film yıldızları ve şarkıcılar bile detoks diyeti yaptıklarını belirtmektedirler. Fakat popüler diyetlerin bilimsel bir dayanağının olup olmadığı toplumlar tarafından pek bilinmemektedir.

Detoks Diyeti Nedir?

Detoks diyeti, vücuttaki toksinleri uzaklaştırmak, sağlığı iyileştirmek ve kolay kilo kaybına yardımcı olmak için tasarlanmış kısa süreli beslenme planıdır.

Detoks diyetleri belli bir süre oruç tutmayı, meyve sularını, bitki çaylarını, çeşitli gıda takviyelerini, laksatif maddelerin kullanımını ve şifalı bitkilerin tüketimini içermektedir. Gündelik yaşama adapte edilebilecek sürdürülebilir bir beslenme düzeni değildir. Genellikle kısa sürede sıkı bir diyet düzenini içermektedir. Genellikle kalori kısıtlama ve belirli besin gruplarının tüketiminden kaçınılma ilkelerine sahiptir. Bazı kişiler detoks diyetini sadece beslenme düzeni olarak kısıtlamamaktadır. Toksinlerden olabildiğince uzak kalmak, antibiyotik, sigara ve alkol tüketiminden kaçınmak, çevre kirliliğinden uzaklaşmak, fiziksel aktivite yapmak ve kozmetik cilt bakımı ürünlerinde doğal ürünleri tercih etmek de bir tür detokstur.

Toksin Nedir?

Toksin; vücudumuzdaki doğal sisteme zarar veren mikrobiyolojik ve kimyasal kökenli maddelerdir. Toksin terimi; kirleticileri, sentetik kimyasalları, ağır metalleri, işlenmiş gıdaları, çevresel potansiyel zararlı maddeleri, metabolizmamız sonucu oluşan metabolit maddeleri ve vücudumuzda üretilen bileşiklerin atık maddelerini kapsamaktadır. Toksinler vücudumuzdaki yağ dokularında ve kanda birikmektedir. Bu nedenle vücudumuzdan atılması da sanıldığı kadar kolay değildir. Üstelik detoks diyetleri sayesinde toksinlerin vücudumuzdan uzaklaştırılması ile ilgili oldukça kısıtlı bir bilgi mevcuttur ve kesin olarak doğrulanmış değildir.

Detoksifikasyon Mekanizması Nedir?

Vücudumuzda toksinlerin uzaklaştırılması için çalışan detoks sistemleri bulunmakta ve bu sisteme detoksifikasyon denilmektedir. Detoksifikasyon vücuttaki kimyasal ve biyolojik maddelerin ve bu maddelerin oluşturduğu metabolitlerin idrar, dışkı, ter ve solunum yollarıyla vücuttan uzaklaştırılması işlemidir. Vücudumuzda karaciğer ve böbrekler detoksifikasyondan sorumlu organlardır. Özellikle karaciğerimiz vücuttaki zararlı maddelerin yok edilmesi işleminde ilk akla gelen organdır. Çünkü glutatyon bileşiğinin üretilmesini sağlamaktadır. Glutatyon vücudumuzdaki ana antioksidanlardan biridir, toksinlerin vücudumuza zarar vermesini engellemektedir. Karaciğerimiz toksinlerin uzaklaştırılmasını iki aşamada gerçekleştirmektedir. Bu aşamalardan ilki; çeşitli enzimleri üreterek toksinlerin farklı bileşiklere dönüşmesini sağlama işlemidir. Fakat bu yeni bileşikler hala zararlı etki özelliği göstermektedir. Bu nedenle ikinci aşama olarak bileşikler su ile çözünür hale getirerek daha seyreltik olmasını sağlamakta ve vücuda verilecek zararı azaltmaktadır. Klein ve Diat’ın 2015 yılında yaptığı araştırmaya göre detoks diyetleri karaciğerdeki detoksifikasyon mekanizmasını hızlandırmakta ve böylece kısa sürede toksinlerden arınmayı sağlamaktadır. Fakat bu araştırma sadece hayvanlar üzerinde yapılmıştır. Bu nedenle insan sağlığına olan etkisi kesin bir şekilde bilinmemektedir.