Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) temelleri 1947'de yürürlüğe giren Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'na (GATT) dayanıyor. Ancak hizmet ticareti, fikri mülkiyet hakları ve yatırım ilişkilerinin küresel ölçekte önem kazanmasıyla daha kapsamlı bir yapı ihtiyacı doğdu.

Böylece, 1986-1994 dönemindeki Uruguay Turu müzakereleri sonucunda 1 Ocak 1995'te resmen faaliyete geçen DTÖ, GATT sisteminin yerini alarak uluslararası ticaretin ana kurumu haline geldi ve 30 yılı aşkın süredir "kural bazlı ticaret" için faaliyet gösteriyor.

📲 Artık haberler size gelsin
AA'nın WhatsApp kanallarına katılın, önemli gelişmeler cebinize düşsün.

🔹 Gündemdeki gelişmeler, özel haber, analiz, fotoğraf ve videolar için Anadolu Ajansı
🔹 Anlık gelişmeler için AA Canlı

Dünya ticaretinin yüzde 98'ini temsil eden DTÖ'nün 166 üyesi bulunuyor. DTÖ'nün tüm üyeleri müzakere sonucunda sisteme katılıyor. 20'den fazla ülke DTÖ'ye katılmak için müzakerelerde bulunuyor.

DTÖ'nün Genel Sekreterliği görevini 1 Mart 2021'den beri Ngozi Okonjo-Iweala yürütüyor. Bu görevdeki ilk kadın ve ilk Afrikalı olan Okonjo-Iweala, aynı zamanda DTÖ'nün 7'nci genel sekreteri.

Okonjo-Iweala 31 Ağustos 2025'te biten görev süresi öncesinde bu pozisyona yeniden atandı ve böylece dört yıl sürecek ikinci dönemine 1 Eylül 2025 itibarıyla başladı.

DTÖ'nün ana karar alma organı, genellikle 2 yılda bir toplanan Bakanlar Konferansı. Bu yapının altında, Cenevre'de yılda birkaç kez toplanan Genel Konsey yer alıyor ve tüm önemli kararlar genellikle oy birliğiyle alınıyor. Genel Konsey, üyeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmek için süreçleri denetlemek üzere Anlaşmazlık Çözüm Organı olarak toplanabiliyor.

Uyuşmazlık çözüm mekanizması büyük ölçüde işlevsiz halde

Örgütün ana işlevleri arasında ülkeler arasındaki ticaret kurallarını belirlemek, ticaretin serbest ve öngörülebilir şekilde işlemesini sağlamak ve ticaret anlaşmazlıklarını çözmek yer alıyor.

Bu kapsamda, DTÖ'nün en önemli mekanizmalarından biri olan "Uyuşmazlıkların Halli Sistemi" uzun yıllar boyunca küresel ticarette "hakem" rolü üstlendi. Ancak, DTÖ son yıllarda ciddi yapısal sorunlar, artan korumacı ticaret politikaları, ABD ve Çin arasındaki tarife gerilimi ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar nedeniyle birçok belirsizlikle sınanıyor.

Özellikle ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük tarifeleri ve Çin ile yaşanan gerilim, çok taraflı ticaret sistemini zayıflattı.

ABD'nin, son birkaç yıldır boş pozisyonları doldurma önerilerini reddederek DTÖ'ye temyiz organında reforma gitmesi yönünde baskı uyguladığı ifade ediliyor. 10 Aralık 2019'dan beri iki temyiz organı üyesinin görev süresi sona ererken, 7 üyeli organın tek bir üyesi kaldı.