Donald Trump'ın ABD lehine küresel ekonomik düzeni yeniden şekillendirme çabaları nedeniyle doların dünya rezerv para birimi olarak rolü sorgulanmaya başlandı. ABD dolar endeksi yılın ilk altı ayında yüzde 10'dan fazla değer kaybetti ve 1973'ten bu yana en kötü ilk yarı performansını sergiledi.

---

12 Ağustos 2025, 08:00 Güncelleme: 12 Ağustos 2025, 11:15

Yatırımcılar ve merkez bankaları ABD dolarından daha fazla çeşitlilikte para birimi tutmaya başlarsa, Amerika'nın jeopolitik ve ekonomik nüfuzu azalacak. Donald Trump’ın küresel ekonomik düzeni ABD lehine yeniden şekillendirme çabası, II. Dünya Savaşı sonrası üstünlüğünün temel taşlarından birini sarsıyor: Doların tartışmasız biçimde dünya rezerv para birimi olması.

Bu statü, doların dünya genelinde yapılan döviz işlemlerinin yaklaşık yüzde 90’ında ve tüm mal ticaretinin yaklaşık yarısında kullanıldığını, ayrıca dünya genelinde hükümetler tarafından tutulan rezervlerin neredeyse yüzde 60’ını oluşturduğunu gösteriyor. Bu baskınlık, Washington’ın büyük bütçe açıkları vermesine ve Amerikalı tüketicilerin kazandıklarından fazlasını harcamasına imkan tanıyor.

Ama dolara olan güven sarsılıyor. 2022 yılında, ABD’in eski Başkanı Joe Biden yönetiminin Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra ülkenin dolara erişimini kısıtlaması, ilk çeşitlendirme dalgasını tetikledi. ABD, küresel petrol piyasalarında derin yer etmiş dünyanın 11. büyük ekonomisini sistem dışı bırakabiliyorsa, kim güvende olabilir? Son olarak, Trump’ın nisan ayında gümrük tarifesi kampanyasını dağınık biçimde başlatıp geri çekmesi, hem doların hem de ABD Hazine tahvillerinin değerinde nadir görülen bir zayıflamaya neden oldu. ABD dolar endeksi, yılın ilk altı ayında yüzde 10’dan fazla düşerek 1973’ten bu yana en kötü ilk yarı performansını sergiledi.

BRICS yeni ödeme sistemi için bastırıyor

Bankalar ve aracı kurumlar, doları bypass eden para birimi ürünlerine yönelik artan talep görüyor ve Asya’daki en zengin ailelerden bazıları, Trump’ın tarifelerinin ülkeyi çok daha öngörülemez hale getirdiğini söyleyerek ABD varlıklarındaki pozisyonlarını azaltıyor. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın liderliğindeki BRICS grubu içindeki jeopolitik rakipler, sınır ötesi yeni bir ödeme sistemi kurmak için uzun süredir bastırıyor. Hatta Avrupa bile doların hakimiyetini aşındırmak için bu durumu fırsat görüyor.

Herkes bu kadar karamsar değil. JPMorgan Chase CEO’su Jamie Dimon, mayıs ayında ABD’nin hâlâ “gezegendeki en müreffeh, en yenilikçi ülke” olduğunu söyledi ve doların kısa vadeli dalgalanmaları konusunda endişelenmediğini belirtti. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, yatırımcıları güçlü dolar politikasının hâlâ sürdüğüne ikna etmeye çalıştı ve başkanı da bu politikayı sorgulayanlara yüzde 100 gümrük tarifesi uygulamakla tehdit etti.