Dopamin orucunu çevrenizdeki arkadaşlarınızdan ya da sosyal medya da sık sık duymuşsunuzdur. Git gide yaygınlaşan dopamin orucu sayesinde dünya üzerinde birçok insanın bağımlılıklarını yendiği haberleri yazılmaktadır. Dopamin orucu beynimizdeki sinir sisteminin kurmaya çalıştığımız düzenden çıktığı durumlarda bilimsel olarak işe yaradığı ve faydalı olduğu kanıtlanmıştır.

Dopamin Nedir? Vücudumuzda Görevleri Nelerdir?

Dopamin beynimizde bulunan ketolamin yapısında bir maddedir. Kimyasal yapısı incelendiğinde bir amin grubu, katekol çekirdeği ve etil zinciri içerdiği görülmektedir. Merkezi sinir sisteminde birden çok fonksiyonun yerine getirilmesini sağlayan bir nörotransmitterdir. Nörotransmitter, okulda öğrenciler arasında elle yazılmış notlar gibi nöronlar arasında aktarılan bir kimyasal maddedir. Yani nöronlar arasındaki iletişimi sağlamaktadır. Komşu nöronlar birbirlerine bu "notları" beynimizde ki karmaşık ağlar aracılığıyla iletişimi sağlar. Ayrıca bu sayede beyin bilgileri işlemekte ve davranışları yönetmektedir. Birçok beyin ağı, "mezolimbik ödül yolu" olarak bilinen organın merkezinde yer alan bir beyin yapıları topluluğu da dahil olmak üzere, düzgün ve doğru çalışabilmesi için dopamini güvenilir olarak görür.  Mount Sinai'deki Incahn Tıp Fakültesinin yaptığı araştırmaya göre evrimsel olarak eski kabul edilen bu düzen, yiyecek,  bir şeye olan bağlılığımız gibi ödüllere verdiğimiz tepkiyi kontrol etmemizi sağlıyor.

Dopamin Orucu Nedir?

Hepimiz hayatımızı bir rutin içinde yaşarız. Fakat bazen hayallerimizi gerçekleştirmek için kendimize hedef koyduğumuz işleri yapmakta zorlanırız. İşlerimizi yapmak yerine alakasız şeylerle uğraşmak daha hoş gelir.

Herhangi bir yarışın ya da hedefin amacı başarı ya da ödüldür. Beynimizde aynı bu mekanizma ile çalışır. Günlük işlerimizde, okul başarılarımızda, profesyonel hayatımızda ki başarı ve hedeflerimizde de beynimiz için bizi ayakta ve motive tutan şey sonucunda ki dopamindir. Günlük yapmamız gerekenleri, planlarımızı ne kadar gerçekleştirirsek beynimizde o kadar bu durumdan tatmin olur. Peki bizi bundan uzaklaştıran şey ne? Günlük hayattaki basit, hızlı dopamin salgılatan; sosyal medya, bilgisayar oyunu, televizyon gibi bağımlılık yapıcı şeylerdir. Günlük hayatımızda bunlara ne kadar çok yer verirsek beynimiz ödül olarak algılayıp ödüle çok kolay ulaştığını fark ederek rahatlamaya başlar. Bu rahatlama da maalesef bizim için olumsuzluklara yol açmaktadır. Dopamin orucu ile bu durumu azaltabiliriz.

Dopamin orucu, dopamini azaltmak değil dopamin ihtiyacımızı farklı şeylerden karşılamamız demektir. Çevremizde ki basit dopamin salgılatan şeyleri kendimizden uzaklaştırmaya başladığımızda en basitinden günlük işlerimizi ertelemeden daha kolay şekilde yapabiliriz. Örneğin bilgisayarda vakit geçirmekten, dizi ve film gibi şeylerden dolayı başlayamadığımız işlerimize daha kolay başlayabiliriz. Siz bir işe başlamayı erteleyip onun yerine sosyal medyaya zaman ayırdığınızda beyniniz onu ödül olarak algılayıp dopamin salgılandığında diğer işlerinizin beyniniz için bir önemi kalmamaktadır ve bu işler için dopamin salgılamadığından sizde yapmanız gerekenler için bir enerji motivasyon bulamamış olursunuz. Bu sosyal medya örneğinde olduğu gibi siz de sosyal medyaya fazla zaman ayırıyorsanız, sosyal medya kullanımınızı azaltıp kendinizi işlerinizi yapmak için zorladığınız da bir süre sonra işlerinize çok daha kolay başladığınızı ve daha verimli sonuçlar aldığınızı fark edeceksiniz. Bu düzene alışmak sizin için en başta zor olabilir fakat bu süreci güzel yönettiğiniz takdirde kendinizde oluşan gelişimi ve değişimi fark edebilirsiniz. 

Kaliforniyalı psikiyatrist Dr. Cameron Sepah’ın da söyleşilerinde belirttiği gibi, dünya çapında birçok psikolog ve psikiyatrist bağımlılık tedavilerinde bu yöntemi kullanmaktadır. Bilişsel davranış ile dopamin orucunun tedavilerde gözle görülür derecede etkili olduğunu söyleyen uzmanlar dopamin orucunun, kolay dopamin alışkanlıklarının gitgide artması nedeniyle dünyada daha da popüler olacağını belirtmektedirler. Dopamin orucu sadece bağımlılığınızı yok etmek için değildir. Hali hazırda var olan düzeninizi korumak için ya da herhangi bir durumda olabilecek düzensizliğinizi ortadan kaldırmak ve bu düzeni daha rahat ve istikrarlı hale getirmek için de uygulanabilir.

Sonuç olarak gündelik yaşantınızda hedeflediğiniz bir şeye başlamakta ya da devam ettirmekte zorlanıyorsanız bunun sebebi beyninize sürekli ödül vermeniz olabilir. Bu durum sizi hedeflerinden uzaklaştırdığı gibi ayrıca disiplinsiz olmanıza neden olmaktadır. Bu durumu ortadan kaldırmak için dopamin orucu etkili olabilmektedir.