Çayımıza attığımız şeker, şeker pancarından üretilir. Bu süreç, şeker fabrikalarında birçok adım takip edilerek gerçekleşir. Peki şeker pancarının şekeri alındıktan sonra elde kalan posadan da çevre dostu ve ekonomik değeri yüksek ürünler elde edilebilir mi?

Mısır, şeker kamışı ve şeker pancarı gibi tarım ürünlerinin şekeri alındıktan sonra kalan posaya melas adı verilir. Bu madde, çevremiz için çok önemli olan biyoetanol üretiminde hammadde olarak kullanılır. Dünya üzerindeki mevcut enerji kaynaklarının tükenmeye başlaması nedeniyle, ülkemizdeki enerji çeşitliliğini artırmak ve bilinen enerji kaynaklarına bağımlı kalmamak amacıyla alternatif ve yenilenebilir enerji kaynağı araştırmaları büyük önem kazanmıştır. Biyoetanol, bu yeni enerji kaynaklarından biridir. Saccharomyces cerevisiae adı verilen maya, melasın içinde kalan şekerleri besin olarak tüketirken ortaya biyoetanol çıkar.

Melasın maya ile fermente edilmesi sonucu oluşturduğu yakıtın yanmasıyla açığa çıkan karbondioksit miktarı; kömür, petrol ve doğalgaza göre oldukça düşüktür. Tahıllardan üretilen biyoetanolün taşımacılık sektöründe yakıt olarak kullanılması, teorik olarak karbon nötr bir süreç olarak adlandırılır çünkü biyoetanolün yakılmasında neredeyse bitkilerin kullandığı karbondioksitle eşit miktarda karbondioksit ortaya çıkar. Yani biyoetanolün yakılmasıyla ortaya çıkan karbondioksit doğaya salınmadan bitkiler tarafından kullanıldığı kabul edilir. Bu yüzden biyoetanol çevre dostudur.

Şeker Pancarı Nasıl Yakıta Dönüşür?

Öncelikle şeker pancarı bir dizi işlemden geçirilip şekerinin bir kısmı alınır ve geriye melas kalır. Melastan biyoetanol üretimi; mayanın çoğaltılması, fermantasyon, distilasyon olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilir. Melas, hem maya çoğaltma hem de fermantasyon sırasında mayayı beslemek için kullanılır. Maya çoğaltma sırasında oksijen verilerek, maya hücrelerinin büyümeleri sağlanır. Fermantasyon sırasında ise oksijen kullanılmaz. Undan ekmek hamuru oluşumunda da görev alan maya hücreleri (S. cerevisiae) yeterince oksijen alamadıklarında alkol ve karbondioksit üretirler. Bu alkol biyoetanoldür ve fermantasyon işleminden sonra distilasyon yöntemiyle toplanır. Alkoller saflık derecelerine göre yakıt olarak ya da kozmetik ve gıda sanayinde kullanılır. Karbondioksit ise asitli içeceklerin eldesinde kullanılabildiği gibi kuru buza çevrilerek temizlik amaçlı da kullanılabilir.

Bunlarla kalmayıp şeker pancarından daha birçok ürün elde edilebilmektedir. Biyoetanol üretimine melas olarak giren şerbet, şekeri tamamen alınmış olarak çıkar. Bu sıvıya şilempe adı verilir ve şilempe gübre olarak tarımda kullanılır. Oluşan bir diğer ürün; istenmeyen alkollerden oluşan ve çok ağır bir kokuya sahip olan füzel yağıdır. Bu yağ, araçlarda kullanılabilen bir yakıt olan biyodizele ve bisikletlerimizin zincirine sürdüğümüz yağ olan gres yağı gibi ürünlere dönüştürülebilir.