Gün içerisinde en çok tükettiğimiz besin maddelerinden biri de şekerdir. Bazı insanlar çayı şekersiz içemezken bazıları ise şekeri tatlılarda sevmektedir. İçeceklerde, yediğimiz tatlılarda ve bunların yanı sıra içeriğini bilmediğimiz birçok paketli gıdalarda şeker mevcuttur. Bu kadar çok sevilip tüketilen şekerin aşırı tüketimde obezite, kalp rahatsızlığı, diş hastalıkları gibi birçok hastalığa sebep olduğu ise herkesçe bilinmektedir. Peki ya sınırsız şeker tükettiğinizi fakat çok sağlıklı olduğunuzu hayal edin. Rüya gibi değil mi? Fakat gerçekte bu özelliğe sahip insanlar var.

Bu özelliğe sebep olan şey ne olabilir?

Bazı Grönlandlıların sahip olduğu bu özelliğe sebebiyet veren şey, bağırsak duvarında yer alan sükraz-izomaltaz enzimi eksikliğidir. Bu enzim eksikliğinden dolayı gıdalarla vücuda alınan şeker, sindirim sisteminde yeterli olarak sindirilememektedir.

Kopenhag Üniversitesi, Güney Danimarka Üniversitesi ve Grönland’daki bazı araştırma enstitülerinde bulunan araştırmacılar, 6.551 yetişkin Grönlandlının sağlık verilerini analiz etmiş ve ayrıca fareler üzerinde deneyler yürütmüştür. Bunun üzerine sükraz-izomaltaz eksikliği bulunan insanlarda şekerin kan dolaşımında emilmediği ve doğrudan bağırsaklara gittiği tespit edilmiştir. Yani şeker, bu insanların bağırsaklarında özel bir şekilde metabolize edilmekteydi.

Araştırmacılar, sükraz-izomaltaz eksikliğinin etkisini detaylı incelemek için fare deneyleri yapmıştır. Normal şeker emilimine sahip fareler ile sükraz-izomaltaz eksikliği bulunan fareler karşılaştırılmış ve sağlık durumlarını analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre ise sükraz-izomaltaz eksikliği olanların VKE’si (vücut kitle endeksi), kilosu ve yağ oranının daha düşük olduğu görülmüştür. Yani bu enzim eksikliğine sahip olanların genel olarak daha sağlıklı olduğunu kanıtlayan sonuçlardı. Peki Grönlandlılar arasında bu genetik çeşitlilik neden yaygındı?

Araştırmacılar, bu varyasyonun Grönlandlıların binlerce yıldır değişmeyen şekersiz beslenme şekillerinden kaynaklandığını tahmin etmekteydi. Çoğunlukla balık, balina, fok ve ren geyiğinden et ve yağ tüketmiş olduklarından minimum şeker içeren bu beslenme şekilleri, onların kan dolaşımlarında şekerin emilmesine ihtiyaç duyulmamasını sağlamaktaydı.

Bu varyasyon yetişkin Grönlandlılar için önemli yararları olsa da bu geni taşıyan çocuklar için olumsuz sonuçlar oluşturmaktaydı. Çocuklar, henüz bağırsak bakterilerinin şekere alışmaması nedeniyle sık sık karın ağrısı, şişkinlik ve ishal şikayetlerinde bulunmaktaydı. Ancak büyüdükçe şikayetlerin çoğu kaybolmakta ve sağlıklı bireyler oluşmaktaydı. Gelecekte ise sükraz-izomaltaz enziminin detaylı araştırmalarının, kardiyovasküler hastalıklar ve obeziteyi tedavi etmek için kullanılabilecek yeni ilaçlar geliştirmede umut olabileceği düşünülmektedir.

Kaynakça Andersen, M. K., Skotte, L., Jørsboe, E., Polito, R., Stæger, F. F., Aldiss, P., Hanghøj, K., Waples, R. K., Santander, C. G., Grarup, N., Dahl-Petersen, I. K., Diaz, L. J., Overvad, M., Senftleber, N. K., Søborg, B., Larsen, C., Lemoine, C., Pedersen, O., Feenstra, B., Bjerregaard, P., … Albrechtsen, A. (2021). Loss of Sucrase-Isomaltase Function Increases Acetate Levels and Improves Metabolic Health in Greenlandic Cohorts. Gastroenterology, S0016-5085(21)04065-8. Advance online publication. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2021.12.236

Kilis, & Üniversitesi, Aralık & Sağlık, Yusuf & Fakültesi, Bilimleri & Bölümü, Hemşirelik & Ve, Beslenme & Bölümü, Diyetetik & Kilis, Türkiye & Yazar, Sorumlu & Köten, Mehmet & Satouf, Mustafa. (2020). Çay şekeri (sakkaroz) tüketiminin insan sağlığı üzerine etkisi.