Halk arasında şekersiz şeker hastalığı ya da yalancı diyabet olarak bilinen “Diabetes Insipidus” aşırı susama (polidipsi), sık idrara çıkma (poliüri) ve geceleri sıklıkla idrara kalkma (noktüri) gibi tipik belirtiler göstermektedir. Benzer belirtileri olması sebebiyle şekersiz şeker hastalığı, genel olarak bilinen şeker hastalığı ile karıştırılmaktadır. Ancak bu iki hastalık arasındaki fark, şekersiz şeker hastalığının kandaki veya idrardaki glikoz (şeker) ile ilişkili olmamasıdır.

Şekersiz şeker hastalığı, nadir görülen bir hastalık olarak bilinmekte ve erken yaşlarda daha sık ortaya çıktığı görülmektedir. Bu sebeple, çocuklarda hastalığın belirtilerine özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir.

Peki, şekersiz şeker hastalığa ne sebep olmaktadır?

Bu nadir hastalık, böbreklerde suyun emilimini ve atılımını kontrol eden hormon olan antidiüretik (vazopressin, ADH) hormonunun algılanamaması ve fazla veya eksik üretilmesi sonucunda meydana gelmektedir. Yazının ilerleyen noktalarında belirttiğim gibi şekersiz şeker hastalığının dört farklı hali vardır. Gelin bu belirtileri beraber inceleyelim.

Şekersiz Şeker Hastalığının Dört Çeşidi Nedir?

En yaygın görülen ve “Santral Diabetes Insipidus (SDI)” olarak adlandırılan tipinde, beyindeki hipofiz bezinden salgılanan ve suyun böbreklerde tutulmasında görev alan antidiüretik hormonda (ADH) eksiklik varsa şekersiz şeker hastalığı görülmektedir. Bu tip hastalıkta, idrarda atılan su miktarını sınırlayarak; yani antidiüretik etki yaparak kontrol sağlayan ilaçların yardımıyla tedavi sağlanabilmektedir.

İkinci tip şekersiz şeker hastalığı “Nefrojenik Diabetes Insipidus (NDI)” olarak adlandırılmaktadır. Bu tipte hastalık, böbreklerden kaynaklı olmaktadır. ADH hormonu hipofiz bezinde üretilir fakat böbrekte etki gösteremez. Genellikle, böbreklerdeki suyun atılmasına veya yeniden emilmesine sebebiyet veren yapılar olan böbrek tübüllerinde, bir kusur gerçekleştiğinde bu tip hastalık ortaya çıkmaktadır. Hastalığın bu versiyonu için kesin tedavi yöntemi bulunmamaktadır.

Üçüncü tip şekersiz şeker hastalığı “Dipsojenik Diabetes Insipidus (DDI)” hastalığıdır. Bu tip hastalıkta, aşırı dereceye varan su tüketimi nedeniyle hipotalamustaki susuzluk düzenleyici mekanizma zarar görmekte ve ADH salgılanması baskılanmaktadır.

Dördüncü tip şekersiz şeker hastalığı ise sadece gebelerde görülmekte ve Gestasyonel Diabetes Insipidus (GDI)” olarak adlandırılmaktadır. Genellikle gebeliğin son üç ayında ortaya çıkmaktadır. Bu tipte, plasentada üretilen bir enzim ADH hormonunun parçalanmasına neden olarak geçici şekersiz şeker hastalığına sebep olmaktadır. Büyük oranda hamileliğin sona ermesiyle şekersiz şeker hastalığı da iyileşmektedir.

Şekersiz şeker hastalığı, hastada hiçbir sorun olmamasına rağmen çok sık su içme dolayısıyla çok sık idrara çıkma belirtileri olan “Psikojenik Polidipsi” adı verilen hastalıkla bazen karıştırılabilmektedir. Bu hastalık ise çok su içmekten kaynaklanır ve psikolojik temellidir. Hipofiz hormonu kaynaklı şekersiz şeker hastaları geceleri çok idrara çıkarken, psikojenik olanlar geceleri idrara çıkmamaktadır.