Açılış listemizde dünyanın en zengin adamı ve dünyanın en büyük elektrikli araç şirketinin CEO'su yer almıyor. İşte nedeni.

---

09 Ekim 2024, 16:43

Bu yılki Forbes Sürdürülebilirlik Liderleri Listesi'nin arkasındaki editör ekibi liste için beyin fırtınası yapmaya başladığında, Elon Musk'ın adı erkenden gündeme geldi. Ve bunun iyi bir nedeni vardı. Tesla Roadster'ın 2008'de piyasaya sürülmesi pek çok kişinin imkansız olduğunu düşündüğü bir şeyi gerçekleştirdi: elektrikli arabaları havalı hale getirdi. Tesla yeni modeller sunmaya devam ettikçe, otomobil endüstrisini kendi elektrikli araç modellerini hızlandırmaya teşvik etti. Bu, otomobillerin toplam karbon emisyonlarının yüzde 20'sinden fazlasını oluşturduğu ABD'de çevre için büyük bir olay oldu.

Ancak Forbes Sürdürülebilirlik Liderleri Listesi bir ömür boyu başarı ödülü değil. Liste, sürekli bir şekilde etki yaratmaya devam eden kişilere odaklanır ve değerlendirmeler, bu kişilerin son iki yılda başardıklarını göz önünde bulundurur. Bu ölçüte göre bakıldığında Musk yetersiz kaldı.

En bariz sorunla başlayalım: Tesla'nın yavaş yavaş düşüşü. Bir zamanlar elektrikli otomobil endüstrisinin tartışmasız lideri olan Tesla'nın kârı dört çeyrektir düşüyor. Çin merkezli BYD artık daha fazla elektrikli araç üretiyor -ki bu da CEO'su ve kurucusu Wang Chuanfu'yu listeye soktu. Bunların yanında bir dizi liderlik hatası, büyük Tesla yatırımcılarının zor durumdaki CEO'suna sırt çevirmesine neden oldu.

Büyük hatalardan biri Cybertruck oldu. Musk, 2019'da aracın "kırılmaz" camını kırarak dünyaya tanıttığında beri gecikmeler, üretim sorunları ve alaylar başına bela oldu. Geçtiğimiz sonbaharda, söz verilenden yıllar sonra gönderimlere başlandı ancak 20 binden azı müşterilerin eline ulaştı. Kısa zaman aralığına rağmen dört kez geri çağrıldı ve üretim hatalarının videoları sosyal medyada viral oldu. Reddit'te bu tür hataları durmaksızın yayınlayan 'Cyberstuck' sayfası 160 binden fazla üyeye sahip. Bu sayı gerçekte Cybertruck sahibi olanlardan 10 kat daha fazla kişi demek. Bu iyiye işaret değil. Ancak Cybertruck'ın piyasaya sürülmesi kusursuz olsaydı bile, sürdürülebilirlik açısından yine de sorunları olurdu -diğer EV'lere kıyasla devasa olan aracı üretmek için gereken büyük miktardaki enerji, alüminyum ve diğer malzemeler onları çevre düşmanı yapıyor.

Tesla başka sorunlarla da karşı karşıya. Tesla Semi programın yıllarca gerisinde kaldı ve ticari filo pazarındaki rakipleri siparişleri yerine getirip teslimat toplamlarını artırırken Tesla müşterileri bekletiyor. (Örneğin Rivian'ın teslimat minibüsleri serisindeki başarısı, kurucusu ve CEO'su RJ Scaringe'in listeye girmesine yardımcı oldu.) Ve Tesla'nın birkaç rakibine kendi şarj standardını kullanmayı kabul ettirdiği aylar süren anlaşmalardan sonra Musk, Supercharger ekibini işten çıkardı ve ağın büyümesini yavaşlatacağını duyurdu. Bu, Tesla için önemli bir rekabet unsuru ve elektrikli araç alıcıları için cazip bir özellikti. Güçlü bir şarj ağının olmaması, menzil kaygısı nedeniyle elektrikliye geçme konusunda isteksiz olan birçok potansiyel müşteri için büyük bir engel. Ağın büyümesini yavaşlatmak, elektrikli araç üretimini yavaşlatmak anlamına gelebilir ve ABD'nin iklim hedeflerine ulaşmasını zorlaştırabilir. Bunun yerine Musk, Tesla'daki mühendisleri araba yerine bir dizi insansı robot yapmakla görevlendirdi. Tüm bunların yanı sıra şirket, batarya fabrikasını kurmak için Almanya'da yaklaşık yarım milyon ağaç kesti.

Elon Musk’ın Twitter’ı devralması, genel iklim hedeflerine de zarar verdi. 2022’de şirketi satın aldığından beri Musk, güvenlik ve doğruluk ekibinin önemli bir kısmını dağıttı ve yanlış bilgilendirmeye karşı kısıtlamaları gevşetti. Bunun sonucu ne mi oldu? Sitede iklim inkarcılığı hızla arttı. Çevreci ve yanlış bilgilendirme karşıtı gruplardan oluşan Climate Action Against Disinformation’ın hazırladığı bir rapor, X’i (Twitter) iklimle ilgili yanlış bilgiyle mücadelede büyük sosyal medya platformları arasında son sıraya yerleştirdi. Raporda, platformun iklimle ilgili yanlış bilgileri ele alacak net politikalarının olmadığı, şeffaflık adına somut adımlar atmadığı ve etkili politika uygulamalarına dair bir kanıt sunmadığı belirtiliyor.

Bu arada SpaceX, çevre siciliyle ilgili bir dizi hükümet soruşturmasıyla karşı karşıya kaldı. Geçtiğimiz altı ay içinde hem federal Çevre Koruma Ajansı hem de Teksas Çevre Kalitesi Komisyonu, Teksas'taki Starbase tesisiyle ilgili olarak şirket aleyhine dava açtı. Bu davalar, uzay şirketinin tesisten yerel su kaynaklarına kirletici maddeler boşaltarak temiz su yasasını defalarca ihlal ettiği iddialarına dayanıyor. Şirket, bu ayın başlarında yaptığı uzun bir açıklamada bu eylemlerin "tamamen evraklar üzerindeki anlaşmazlıklara bağlı olduğunu" savunarak herhangi bir yanlışlık ya da çevre kirliliği olduğunu reddediyor.

Musk son birkaç yılda çevre ve sürdürülebilirlik konularına öncülük etme konusundaki ilgisini kaybetmiş gibi görünüyor. Bu yılın başlarında Tesla, şirketin 2006 yılında yayımladığı iklim manifestosunu internet sitesinden kaldırdı. O manifestoda Musk, “madenciliğe dayalı ve fosil yakıt yakan bir ekonomiden güneş enerjisi ile çalışan bir ekonomiye geçişi hızlandırmayı” amaçladığını ve bunun sürdürülebilir bir çözüm olduğunu belirtmişti. Ancak bu yılın başlarında X platformunda eski başkan Trump ile yaptığı bir konuşmada bu hedeflerinden geri adım attı ve “sürdürülebilir bir ekonomi için acele etmeye gerek olmadığını” söyledi. Çünkü iklim değişikliğinin etkilerinin endişe verici bir seviyeye gelmesi için atmosferdeki karbondioksit oranının bugünkünden çok daha yüksek seviyelere ulaşması gerektiğini savundu. İklim üzerine çalışan bilim insanları ise bu tehlikeli karbondioksit seviyelerinin, Musk'ın öne sürdüğünün yarısından bile az olduğunu söylüyor.

Forbes, her yıl Sürdürülebilirlik Liderleri listesinin yeni bir edisyonunu yayımlamayı planlıyor ve her zaman yakın tarihli, etkili eylemlere odaklanıyor. Elon Musk rotasını değiştirirse onu gelecekteki bir listeye dahil etmekten memnuniyet duyarız. Ancak şu anda çevre konusunda bir lider değil.

---