ABD Başkanı Trump'ın başına Elon Musk'ı getirdiği Hükümet Verimliliği departmanı (DOGE) ülkede tartışmalı kararlara imza atmaya başladı.

ABD Başkanı Donald Trump'ın Oval Ofis'e döndüğünden beri yaptığı pek çok değişiklik arasında çok azı Hükümetin Verimliliği Departmanı kadar entrika yarattı. DOGE, Trump ve milyarder hayırsever Elon Musk tarafından federal hükümeti küçültmek için tasarlandı. Musk, Başkan'ın Yürütme Ofisi'ndeki yeni koltuğundan DOGE'u bu amaca uygun hale getirmeye çalışarak çeşitli kararlar aldı. Ancak DOGE'nin eylemleri, Trump'ın onu resmi bir federal kurum olarak kuran kararnamesinde belirtilen resmi yetkinin çok ötesine uzanıyor. İşte bu girişim ve tartışmalı müdahaleleri hakkında bilinmesi gerekenler.

Hükümet Verimliliği Departmanı nedir?

ABD'de de bir departman yalnızca Kongre tarafından kurulabilir ya da lağvedilebilir. Musk, Hükümet Verimliliği Departmanı‘nı ismini takıntılarından biri olan kripto para Dogecoin'e ilham kaynağı olan Shiba Inu cinsi bir köpek resminden oluşan bir meme olan doge’dan esinlenerek buldu.

Trump’ın imzaladığı kararname ile kurulan departman geçici kuruluş olarak bilinen ve belirli bir çalışma ya da proje için oluşturulan kısa süreli bir federal kurum biçimi çiziyor. Bu yapı daha önce ulusal güvenlik alanı dışında hiç kullanılmamıştı ve Trump'a işe alma ve gönüllü kullanma yasağını düzenleyen bazı yasaları atlama imkanı veriyor. DOGE Trump'ın danışmanlık görevlerini yerine getirmesi için belirlediği son tarih olan 4 Temmuz 2026'da dağılacak. Geçici kuruluşun sorumluluklarının tam çerçevesi ise çizilmedi. Kararname ayrıca her bir yürütme kurumunda Musk'a rapor verecek ve Başkan'ın DOGE Gündemini uygulayacak en az dört personelden oluşan DOGE ekipleri kuruyor.

DOGE'un sorumlulukları neler?

Trump'ın kasım ayında öngördüğü üzere DOGE, yönetiminin “devlet bürokrasisini tasfiye etmesi, fazla düzenlemeleri azaltması, savurgan harcamaları kesmesi ve Federal Kurumları yeniden yapılandırması” için yol açma misyonuna sahip olacaktı. Ancak Trump'ın DOGE'u kuran kararnamesi çok daha dar bir resmi görev alanı veriyor: Devletin etkinliğini ve verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için Federal teknoloji ve yazılımı modernize ederek Başkan'ın DOGE gündemini uygulamak.

DOGE’un ne kadar sınırlı?

Musk ve Trump'ın DOGE'u grup için başlangıçta belirledikleri daha iddialı hedefleri ilerletmek için kullanmaya çalışacakları zaten açık. Trump DOGE'un misyonunu ilk kararnamenin ötesinde genişletti bile. Trump, DOGE'a sınırlı bir yetki veren kararnameyi imzaladıktan dakikalar sonra DOGE'un federal hükümetin “yalnızca Amerikan ideallerini, değerlerini ve çıkarlarını ilerletmeye adanmış yüksek vasıflı Amerikalıları” işe almasını sağlamada da bir rolü olacağını belirleyerek bunu genişletiyor gibi görünen ayrı bir kararname imzaladı.

Musk, DOGE'u federal kurumlar üzerinde nüfuz sahibi olmak için zaten kullandı. 31 Ocak'ta yeni atanan Hazine Bakanı Scott Bessent, DOGE çalışanlarına tüm ABD hükümetinin para akışını yönetmek için kullanılan ödeme sistemine erişim izni verdi ve Musk, DOGE'un belirli yüklenicilere yapılan devlet ödemelerini durdurmayı planladığını söyledi. Trump daha sonra gazetecilere Musk'ın Beyaz Saray onayı olmadan bu yetkiye sahip olmadığını belirtti.

1 Şubat'ta bir grup DOGE çalışanı, dünya çapında insani ve kalkınma yardımlarının dağıtımından sorumlu olan Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın bulunduğu binaya girerek çok gizli bilgilere erişim talep etti. Direnişle karşılaşmalarının ardından Beyaz Saray üst düzey USAID yetkililerini izne çıkardı. Musk X'te “USAID bir suç örgütüdür” ve “ölme zamanı gelmiştir” diye yazdı.

Yürütme emirleri yürütme organı içinde yasal olarak bağlayıcıdır. Ancak bu aynı zamanda onları uygulamanın başkana bağlı olduğu anlamına da gelir. Çoğu başkanlık kararnamesi gibi DOGE emri de mahkemede uygulanabilir herhangi bir hak ya da fayda yaratmadığını beyan eden yasal bir dil içeriyor. Kısacası: Trump kendi kararnamesini göz ardı etmekte serbesttir. Ancak savunma grupları, kamu çalışanları sendikaları ve bireyler, DOGE'un yapısına ve Hazine ve personel verilerine erişimine itiraz eden davalar açtılar.

Musk'ın hükümetteki resmi rolü ne?

Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt, Musk'ın özel devlet çalışanı (SGE) olarak adlandırılan bir çalışan olduğunu doğruladı. SGE'ler, geleneksel olarak belirli uzmanlıklara yönelik geçici talepleri karşılamak için kullanılan kısa dönemli çalışan türüdür. Ücretli ya da ücretsiz olabilirler ve normalde bir yıl içinde 130 gün ya da daha az çalışırlar. Bu tür çalışanlar normal çalışanlarla aynı yasalarına tabidir ancak Musk'ı ilgilendiren önemli farklılıklar var: Mali açıklama raporlarının kamuya açıklanması ve varlıklarını elden çıkarmaları gerekmez.

Vivek Ramaswamy DOGE'dan neden ayrıldı?

Trump'ın başkanlık yarışındaki rakibi Ramaswamy, başlangıçta Musk ile birlikte DOGE'yi yönetmekle görevlendirildi ancak Ohio valiliğine aday olmak için bundan vazgeçti. Yemin töreninden sadece saatler sonra Beyaz Saray, yürütme emrinin yapısının DOGE'un dışında kalmasını gerektirdiğini söyledi. Bir 1939 kamu hizmeti yasası olan Hatch Yasası uyarınca, başkan ve başkan yardımcısı dışındaki tüm yürütme organı çalışanlarının partizan siyaset yapmaları yasak.