Euro’nun küresel güç olma mücadelesi
AB yetkilileri, küresel finans sisteminin temel taşı olarak ABD dolarının potansiyel bir alternatifi olarak euro'yu değerlendiriyor. Ancak bazı uzmanlar ulusal çıkarlar, daha derin sermaye piyasalarına ve daha likit bir tahvil piyasasına duyulan ihtiyaç gibi zorlukları gerekçe göstererek, euro'nun ABD dolarına rakip olarak ortaya çıkma kabiliyetine şüpheyle yaklaşıyor.
AB yetkilileri, küresel finans sisteminin temel taşı olarak ABD dolarının potansiyel bir alternatifi olarak euro'yu değerlendiriyor. Ancak bazı uzmanlar ulusal çıkarlar, daha derin sermaye piyasalarına ve daha likit bir tahvil piyasasına duyulan ihtiyaç gibi zorlukları gerekçe göstererek, euro'nun ABD dolarına rakip olarak ortaya çıkma kabiliyetine şüpheyle yaklaşıyor.
12 Ağustos 2025, 17:00
Avrupalı yetkililer, ABD Başkanı Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşünden bu yana pek çok sürprizle karşılaştı. En büyüğü: Euro’nun güçlü ABD dolarına rakip olma ihtimali. Washington’dan gelen ticaret dalgalanmaları yatırımcıları sarstıkça, euro’nun değeri yükseldi. Cesaretlenen bir grup yetkili, euro’nun küresel finans sisteminin temel taşlarından biri olarak doların ciddi bir alternatifi olması için destek veriyor. Mayıs ayında Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde, doların rolüne dair belirsizliklerin “küresel bir euro anı” için fırsat yarattığını açıkladı.
Parçalanmayı aşmak zorunda
Sonra bu fırsatı değerlendirmek için bir plan sundu. Tipik Avrupa Birliği usulüyle konu, hazirandaki bir zirvede gündeme geldi; liderler onay verdi ama detayları Brüksel ve Frankfurt’taki yetkililere bıraktılar. Dolarla gerçek anlamda rekabet etmek için euro bölgesi, birçok alandaki iç farklılıkları ve parçalanmayı aşmak zorunda. Üye ülkelerin sermaye piyasalarının daha fazla bütünleşmesi onları daha derin ve likit hale getirerek yatırımcıların euro varlıklarını tutma isteğini artıracak. Hükümetlerin ortak borçlanması ise düşük riskli varlık arayanlar için ABD Hazine tahvillerine alternatif oluşturabilir. Ancak bu tür projeler onlarca yıldır zorluk çekiyor ve bu kez farklı olup olmayacağı konusunda şüpheler var.
Euro bölgesi maliye bakanlarına sıkça danışan Solvay Brussels School’dan profesör Guntram Wolff, “İyimserim ve Avrupa’nın bu yönde adımlar atacağını düşünüyorum. Ama gerçekçi olmak gerekirse, atılacak adımlar dolar karşısında euroyu ciddi bir rakip haline getirmek için yeterince büyük olmayacak" dedi. Bölgesel entegrasyon, ortak para birimi oluşturmanın temel nedeniydi. Ancak arka planda, 1960’larda dönemin Maliye Bakanı Valery Giscard D’Estaing’in “aşırı ayrıcalık” dediği doların Fransa’daki kıskançlığı da vardı. Kendisinin de eski Fransız Maliye Bakanı olan Lagarde, mayıs konuşmasında küresel hakimiyet sağlayan bir para biriminin getirdiği özel avantajları da vurguladı. Bunlar arasında hükümet ve şirketler için düşük borçlanma maliyeti, döviz kuru dalgalanmalarından ve yaptırımlardan korunma var.
Euro’nun mimarlarından Otmar Issing, 1998’de ECB’nin ilk başekonomisti olduğunda Fransızların bu hırslarının hala sürdüğünü hatırlıyor. Ama o dönemde para biriminin uluslararasılaştırılmasını aktif olarak teşvik etmeye karşı çıkmıştı. Issing, “O zamanlar ECB’yi ve euroyu siyasi hırslarla aşırı yükleme riski vardı” diyor. Yine de para biriminin önemi küresel finans krizine kadar arttı, ardından tekrar gerilemeye başladı. ECB’nin son raporu, uluslararası kullanımın 2024’te yüzde 19 ile değişmediğini, döviz rezervlerindeki payın ise yüzde 20 olduğunu gösteriyor. Her iki oran da doların yaklaşık üçte biri.