Dünyanın en büyük fermuar üreticisi YKK, onlarca yılda kurduğu küresel tedarik sistemini korumak için Trump’ın ani ve sert gümrük tarifeleriyle mücadele ediyor. Japon devi, globalleşmenin zeminini kaydıran bu yeni döneme nasıl yanıt veriyor?

---

21 Temmuz 2025, 10:52

Şubat ayının başlarında, Japonya’nın Kurobe kentinde alışıldık bir YKK bütçe toplantısı düzenlendi. Ancak bu kez ortamda alışıldık şarkılar ve dostane yemeklerin yerini kaygı dolu cümleler aldı. Çünkü ABD Başkanı Donald Trump, ikinci döneminin başında Kolombiya, Çin, Meksika, Kanada ve ithal çelik-alüminyum gibi pek çok ürüne yönelik yüksek oranlı tarifeleri açıklamıştı.

Karlarla örtülü Kurobe kampüsü, Tokyo’nun karşı kıyısında yer alıyor ama YKK için burası hâlâ şirketin kalbi: Gizli bir Ar-Ge tesisi ve dünya çapındaki 500’den fazla üretim noktasından biri burada bulunuyor. Levi’s, Adidas, Zara, Shein gibi devlerden Patagonia, Arc’teryx ve Klättermusen gibi niş markalara kadar milyarlarca fermuar buradan çıkıyor. Ancak YKK yalnızca fermuar üretmiyor; pencere sistemlerinden medikal cihazlara, otomobil koltuklarına kadar yüzlerce sektörde kullanılan bağlantı sistemleri de bu zincirin bir parçası.

Bir fermuar kaç tarifeye uğrar?

YKK America Başkanı Jim Reed, Trump’ın tarifelerini "ani ve belirsiz" buluyor. Giyim sektörü gibi sezon takvimine sıkı sıkıya bağlı alanlarda üretim zincirinin yönünü kısa sürede değiştirmek neredeyse imkânsız. Reed’e göre “Bu tür kararlar, üreticilere ani manevra şansı tanımıyor. Tedarik zincirleri böyle bir çalkantıya tepki veremez.”

Üstelik bu zincirler, birbirine bağlanmış coğrafyalar kadar karmaşık. Örneğin YKK’nin Velcro benzeri kanca-çırt sisteminin üretiminde bile parça parça farklı ülkeler devrede: Kanca ABD’de, çırt Meksika’da üretiliyor; döşemeler Kanada’da işlenip ABD’de koltuklara entegre ediliyor. Tüm bu süreçte ürünler birden fazla sınırı geçiyor ve her biri tarifeye tabi olabilir. Reed’in ifadesiyle: “Sistemin herhangi bir halkası darbe alsa, tüm koltuk üretimi aksar.”

Kapsayıcı bir iş modeli: Her yere, her sektöre YKK

1934’te Tokyo’da kurulan YKK, kurucusu Tadao Yoshida’nın vizyonuyla Japonya’nın Batılılaşma sürecine fermuarı soktu. İlk başta elle üretilen fermuarlar, 1950’lerde otomatik zincir makineleriyle daha dayanıklı hale geldi. YKK, 1960’ta ABD’ye açıldığında giyim sanayi hâlâ iç pazarda güçlüydü. Levi’s gibi devlerin üretimini domine etmek için makine kiralama modeliyle oyunun kurallarını değiştirdi.