Türkiye’de son yılların en popüler yatırım araçlarından biri de kripto para birimleri. Kriptonun işlevini anlamak, ekonomideki yerlerini ve Türkiye’de neden popüler olduklarını anlamak için önemli olabilir. Vatandaşlar, spekülatif bir yatırım aracı olan kriptoyu neden Türk Lirasına tercih ediyor?

KRİPTO PARA BİRİMLERİ NEDİR

Kripto para birimleri, dijital parasal işlemleri güvenli gerçekleştirmek için kullanılan “blockchain” adlı bir sistem içinde kullanılan finansal birimlerdir. Mesela Türkiye’de lira, ABD’de dolar kullanılması gibi; blockchain sisteminde işlem için kripto para birimleri kullanılır.

Alışılagelen parasal işlemler bankalar gibi finansal kurumlar veya “Visa” gibi kart sistemleri gibi merkezi sistemler tarafından denetlenir ve doğrulanır. Bir kişi başka bir kişiye para göndermek istediği zaman bankalar bu paranın güvenli biçimde gönderildiğini doğrular. Blockchain’in önemi burada devreye girer.

Blockchain, merkezi bir sistem olmadan çalışan, farklı bilgisayarların oluşturduğu bir ağ üzerinde dijital parasal işlemleri doğrulayan şifreli bir hesap defteridir. Ağdaki her bilgisayar işlemleri doğrular ve her işlem tüm ağ tarafından çözülebilen özel bir şifreleme ile kaydedilir. Kripto para birimleri, blockchain içindeki parasal işlemler için özel olarak oluşturulmuştur.

Kripto, iktisadi kurallar altında bir para birimi gibi işlemez. Günümüzde para birimi olarak sınıflandırılmak için yeterince yaygın olarak kabul gören ve istikrarlı finansal araçlar değillerdir. En yaygın kullanımları, spekülatif bir yatırım aracı olaraktır.

GELECEĞİN PARA BİRİMİ Mİ SAADET ZİNCİRİ Mİ

Dünyada parasal işlemler giderek dijital ortamda gerçekleşiyor. Blockchain dijital ortamdaki parasal işlemlerin güvenli gerçekleştirilmesini sağlayan bir teknoloji ve merkezi sistemlere bir alternatif oluşturuyor. Blockchain’in bu özellikleri, ağ üzerinde kullanılan kripto para birimlerinin dolar ve lira gibi geleneksel para birimlerinin yerine geçeceği yönünde spekülasyonlar oluşmasında etkili oldu.

Durum şu ki, en güvenilir kripto varlıklar bile günümüzde para birimi olabilmek için yeteri kadar istikrarlı değiller. Bunun üzerine, gelecekte bütün dünya blockchain temelli bir dijital parasal işlem sistemine geçse bile, günümüzde popüler olan kripto para birimlerinin yaygınlıklarını koruyacaklarının bir garantisi yok.

Bu durum, mevcut halleriyle kripto varlıkları spekülatif yatırım aracı yapıyor; kripto varlık aldığınızda gelecekte değerini koruyacağına veya değerinin artacağına güvenerek bir varlık edinmiş oluyorsunuz. Bazı durumlarda ise kriptonun bağlı olduğu blockchain teknolojisine yatırım yapmak amacıyla da kripto satın alınabiliyor.

Son yıllarda ciddi şekilde yaygınlaştıkları için, her finansal varlıkta olabileceği gibi, dolandırıcılık için kullanılan kripto para birimleriyle karşılaşmak da çok mümkün. Bilindik olmayan kripto varlıklar saadet zinciri olabilirler. Dikkatli yatırım yapmak önemli.

TÜRKİYE’DE ÇOK YAYGIN, PEKİ NEDEN

Günümüzde kripto, Türkiye’deki en yaygın yatırım metotları arasında. 2021’de yasaklanmasına rağmen kripto her sene iyice yaygınlaştı, 2024’te ise yasak kaldırıldı. Türkiye en çok kripto alıp-satan ve kriptoya sahip olan ülkeler arasında yerini aldı.

Kripto varlıkların Türkiye’de giderek ön plana çıkmasının sebebi kriptonun kendi değerinden ve vaatlerinden olmayabilir. Yaygınlığın arkasında, Türkiye’deki birçok ekonomik durum gibi, yüksek enflasyon ve Türk lirasının (başka para birimlerine karşı) değer kaybı yatıyor.

Liradan kriptoya akın eden insanlar fark edilince, sayısız kripto ticareti yapan Türk şirket oluştu. Zaten var olan şirketler uygulamalarına Türkçe kullanım seçenekleri getirdi. Bu kriptoyu daha da çekici kıldı, bir uygulama indirip kripto satın alabiliyordunuz ve paranızın değeri artık kaybolmuyordu.

2018 döviz krizinden itibaren, vatandaşlar liraya bir alternatif ve yatırım yapabilecekleri bir varlık aramaya başladılar. Liranın performansına olan güvensizlik, bankalardaki yatırımların yetersiz bulunması ve finansal okur-yazarlığın az olması gibi sebepler de erişilebilirliği yüksek olan kriptoyu çekici kıldı.

Küresel popülerliğinden dolayı değeri giderek artan kripto, paralarının değerini korumak isteyen Türk vatandaşları için geleneksel yatırım araçlarına etkili bir alternatif olarak görüldü. Kripto değerini ABD dolarına veya Euro’ya karşı kaybetse bile, Türk lirası kadar kaybetmiyordu.

Sonuç olarak kriptonun popülerliği arkasında, kriptonun kendi etkililiğinden ziyade Türk ekonomisindeki sıkıntılar yatıyor. Kriptonun yaygınlığı, bir ülkenin ekonomisine ve para birimine olan güvenin azalması durumunda alternatif araçlara ne kadara hızlı kayılabildiğine dair bir örnek oluşturuyor.

Odatv.com