Güney Kore’de dikkatler başkanın görevden alınıp alınmayacağına karar vermesi gereken anayasa mahkemesine çevrildi

---

16 Aralık 2024, 08:00

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un görevden alınması için yapılan oylama, beş yıllık görev süresinin bitiminden çok önce görevden alınmanın utancını yaşamak zorunda kalan muhafazakar lider için dramatik bir düşüş oldu. Ancak cumartesi günü ulusal mecliste yapılan ve Yoon'un partisinden 12 üyenin muhalefetin yanında yer almasıyla azil önergesinin gerekli üçte iki çoğunluğu aştığı oylama, başkanlığının sona erdiği anlamına gelmiyor. Gözler şimdi Yoon'un görevden alınmasını ele alırken eşi benzeri görülmemiş zorluklarla karşılaşacak olan Güney Kore Anayasa Mahkemesi'ne çevrilecek.

180 gün içinde karar verilecek

Mahkemenin 180 gün içinde Yoon'u görevden alıp almayacağına ya da suçlamayı reddedip yetkilerini iade edip etmeyeceğine karar vermesi gerekiyor. Mahkeme Yoon'u görevden alırsa ya da Yoon istifa ederse 60 gün içinde başkanlık seçimi yapılması gerekiyor. Meclisteki 300 milletvekilinden 204'ünün desteğiyle kabul edilen ve 85'inin karşı oy kullandığı azil önergesi, Yoon'un görevden alınmasının yalnızca ilk adımı ve başarısızlıkla sonuçlanabilir.

Geçmişteki görevden almalar

Başkanlık yetkileri, başbakan ve şu anda başkan vekili olan Han Duck-soo'ya devredilirken, Yoon'un muhalifleri onu başarılı bir şekilde görevden alınan ikinci Güney Kore başkanı yapmayı başarıp başaramadıklarını öğrenmek için beklemek zorunda. Diğer başkan Park Geun-hye ise 2017 yılında yolsuzluk ve görevini kötüye kullanmaktan görevden alınmıştı. Park'ın yasal düşmanı ise ironik bir şekilde o dönemde Güney Kore Başsavcısı olan Yoon Suk Yeol'du.

2004 yılında dönemin Devlet Başkanı Roh Moo-hyun, üst düzey bir kamu görevlisinin sahip olması gereken siyasi tarafsızlığı koruyamadığı gerekçesiyle görevden alındı. Ancak anayasa mahkemesi iki ay süren müzakerelerin ardından talebi reddetti ve Roh görev süresini tamamlamaya devam etti. Anayasa Mahkemesi, Yoon'un sıkıyönetim ilanı ve sonrasındaki eylemleriyle anayasayı ihlal edip etmediğini inceleyecek. Ayrıca, ölüm cezasını gerektiren bir suç olan olası ayaklanma suçlamasıyla da soruşturuluyor.

Ayaklanmanın kanıtlanabilmesi için soruşturma makamlarının hem anayasal düzeni yıkma niyetini hem de fiili şiddet eylemlerine dair kanıtları ortaya koyması gerekir. Özel kuvvetler birliklerinin parlamentoya girmek için camları kırması ve sıkıyönetimin ilan edildiği gece parlamento çalışanlarıyla itişip kakışması potansiyel kanıtlar olarak incelenebilir. Anayasal ve cezai süreçler birbirinden bağımsız olarak işleyecek ancak Yoon'un azil süreci sırasında tutuklanması mahkemenin müzakerelerini etkileyebilir.

Yargıç ataması istenebilir

Anayasa Mahkemesi'nde genellikle dokuz yargıç bulunuyor ancak Ekim ayında görevlerinden ayrılan üç yargıcın yerine henüz atama yapılmadığı için şu anda sadece altı yargıç var. Bir görevden alma oylamasının onaylanması için genellikle dokuz yargıçtan en az altısının desteğini alması gerekiyor. Ancak Yoon'un durumunda, altı üyenin de cumartesi günkü kararı parlamentoda onaylaması gerekecek. Başka bir deyişle, kürsüdeki tek bir muhalif ses, ona bir erteleme sağlayabilir. Anayasa mahkemesi davaları görüşmek için genellikle yedi yargıç gerektiriyor ancak kısa süre önce ayrı bir görevden alma davasında altı yargıçlı görüşmelere izin verdi. Hukuk uzmanları, bir cumhurbaşkanını görevden almanın siyasi ağırlığı göz önüne alındığında, mahkemenin tam üye olmadan böylesine önemli bir karar vermekte isteksiz olacağına inanıyor. Mahkemenin Yoon'un azil davasına devam etmeden önce ulusal meclisten üç yeni yargıç atamasını istemesi en muhtemel yol.

---