Bir dönem yalnızca belirli bir kullanıcı kitlesinin bildiği niş bir araç olan NotebookLM, bugün büyük miktarda bilgiyle çalışan herkes için başvurulan çözümlerden biri hâline geldi. Öğrencilerden akademisyenlere, eğitimcilerden girişimcilere; hatta evrak işlerinden bunalmış ebeveynlere kadar geniş bir kullanıcı profiline sessizce uyum sağlayan bir araçtan söz ediyoruz.

Ancak pek çok kişinin gözden kaçırdığı bir detay var: NotebookLM, aslında bir Google Labs deneyi olarak hayatına başladı.

Google Labs nedir ve neden önemli?

Google Labs, Google’ın henüz ana ürüne dönüşmeye hazır olmayan yenilikçi fikirleri test ettiği deneysel alan olarak biliniyor. Burada geliştirilen projelerin büyük bir kısmı zamanla rafa kaldırılıyor. NotebookLM ise bu süreci başarıyla atlatıp kalıcı hâle gelen nadir örneklerden biri oldu.

Eğer NotebookLM’i aktif olarak kullananlardansanız, Google Labs’in bir başka dikkat çekici projesiyle de tanışmak isteyebilirsiniz: Illuminate.

Google’ın yeni deneyi: Illuminate nedir?

Illuminate, Google’ın üzerinde çalıştığı deneysel bir yapay zekâ aracı. Temel amacı, içeriği kullanıcının öğrenme tercihine göre uyarlamak. Bu yönüyle NotebookLM ile benzer bir öğrenme vizyonu taşısa da, odağını tek bir alana yoğunlaştırıyor: Audio Overviews (Sesli Özetler).

Şu an için Illuminate’ın sunduğu ana özellik, içerikleri yapay zekâ destekli kısa sesli tartışmalara dönüştürmek.

Podcast değil, bilimsel içerik odaklı sesli özetler

NotebookLM, yüklediğiniz içerikleri adeta podcast formatına dönüştürebilirken, Illuminate daha dar ama net bir hedefe sahip. Araç, özellikle akademik araştırma makalelerini yaklaşık 5 dakikalık sesli özetlere dönüştürmeye odaklanıyor.

Yine de sınırlar tamamen katı değil. Paywall arkasında olmayan, indekslemeye kapalı olmayan ve güvenlik filtrelerine takılmayan web içerikleri de sesli tartışmaya dönüştürülebiliyor.

Keşfet sekmesi: Hazır sesli içerikler

Illuminate’ın Explore (Keşfet) sekmesi, önceden hazırlanmış sesli içeriklere erişim sunuyor.

Kitaplar bölümünde Moby Dick, Alice Harikalar Diyarında ve Sherlock Holmes gibi klasik eserler yer alıyor.
Araştırma Makaleleri tarafında ise ağırlıkla bilgisayar bilimi konuları bulunuyor.

Öne çıkan başlıklardan bazıları şunlar:

• The Illusion of Artificial Intelligence

• Imagic: Text-Based Real Image Editing With Diffusion Models

• Learning to Reason with LLMs

Şu an için ABD dışındaki kullanıcıların kendi sesli özetlerini oluşturabilmesi adına bekleme listesine kayıt olmaları gerekiyor. Ancak küratörlü içerikler herkese açık.

Illuminate, NotebookLM’den neyi daha iyi yapıyor?

NotebookLM’i Google Labs döneminden beri kullanan biriyseniz, Audio Overviews özelliğinin zaman içindeki gelişimini fark etmişsinizdir. Illuminate ise bu özelliği bir adım ileri taşıyor.

Sesli tartışma tarzını siz belirliyorsunuz

Illuminate’ta sesli özet oluştururken diyaloğun tarzını seçebiliyorsunuz:

• Casual (Gündelik)

• Formal (Resmî)

• Guided (Yönlendirmeli)

• Free Form (Serbest)

Guided seçeneği; hedef kitle, süre (5 dakikadan kısa, 5–10 dakika arası, 10 dakikadan uzun) ve ton gibi alanları doldurmanıza imkân tanıyor.

Free Form ise tamamen özgür: İçeriği, stili ve odağı sıfırdan kendiniz belirleyebiliyorsunuz.

Sesler, transkriptler ve etkileşim

NotebookLM’den farklı olarak Illuminate, Free Form modunda konuşmacı seslerini manuel seçme imkânı da sunuyor. Diğer modlarda sesler otomatik atanıyor olsa da, prompt’u Free Form’a kopyalayarak bu kısıt aşılabiliyor.

Sesli özet oluşturulduktan sonra fark edilen bir diğer önemli avantaj ise tam transkript desteği. Illuminate, sesli içeriğin yanında eksiksiz bir metin dökümü sunuyor. Bu sayede:

• Dinlerken aynı anda okuyabiliyor,

• Belirli bölümleri hızlıca tarayabiliyor,

• Tüm kaydı baştan dinlemek zorunda kalmıyorsunuz.

Kaynaklara dayalı soru-cevap özelliği

Illuminate’ta el kaldırma simgesiyle içerik hakkında soru sorabiliyorsunuz. Yanıtlar, doğrudan kullanılan kaynaklara dayandırılıyor. Ancak zaman zaman, içerikte açıkça yer alan bilgilerin bile “sadece içerikle doğrudan ilgili sorulara yanıt veriyorum” uyarısıyla reddedilebildiği oluyor. Deneysel bir araç için bu sınırlama şimdilik anlaşılabilir.

30 günlük kütüphane arşivi

Oluşturduğunuz tüm Audio Overviews içerikleri, My Library sekmesinde 30 gün boyunca saklanıyor. Böylece yeniden üretmeye gerek kalmadan eski sesli tartışmalara dönmek mümkün.

Kimler için daha mantıklı?

NotebookLM, çok yönlü özellikleri nedeniyle hâlâ güçlü bir seçenek. Ancak odağınız:

• Yüksek kaliteli,

• Özelleştirilebilir,

• Transkript destekli sesli özetlerse

Illuminate, açık ara daha iyi bir tercih.

Tek büyük eksisi ise şu an yalnızca URL’lerle çalışması. PDF ya da yerel dosya yükleme desteği henüz yok. Yine de bu özelliğin geliştirme aşamasında olduğu belirtiliyor.