Kaynak, Reuters

Fotoğraf altı yazısı, Dünyanın en büyük adası Grönland'da yaklaşık 57 bin kişi yaşıyor. Ada halkının neredeyse yarısı fotoğrafta görülen başkent Nuuk'ta ikamet ediyor.

25 Aralık 2025

Okuma süresi: 6 dk

ABD Başkanı Donald Trump, Grönland'a özel bir elçi atadı. Atama, Kuzey Kutup Bölgesi'ndeki uçsuz bucaksız adayı bir kez daha dünya gündeminin merkezine taşıdı.

Trump'ın Grönland Valisi olarak atadığı kişi, ABD'nin Louisiana eyaletinin valisi Jeff Landry.

Landry de Trump gibi, Cumhuriyetçi Parti'den.

Trump, Danimarka Krallığı'nın parçası olan yarı özerk Grönland bölgesini ilhak etmek istediğini daha önce de defalarca dile getirmişti.

Trump neden Grönland'ı istiyor?

Donald Trump, Ocak 2025'te Beyaz Saray'a geri döndüğünden beri, Grönland'a olan ve uzun süredir devam eden ilgisini yeniden gündeme getirdi.

Trump ilgisine gerekçe olarak, Grönland'ın stratejik konumunu ve maden zenginliklerini gösteriyor.

ABD Başkanı, adada kontrolü sağlamak için güç kullanma ihtimalini dışlamayı reddetti.

Bu tavır geçmişten beri ABD ile yakın ilişkileri olan NATO müttefiki Danimarka'yı şoke etti.

Trump "Bunu çözmemiz gerekecek. Grönland'a ulusal güvenlik için ihtiyacımız var, madenler için değil" dedi ve yakınlarda Kuzey Kutup Bölgesi sularındaki Çin ve Rus gemilerinin varlığını potansiyel tehdit olarak gösterdi.

Kaynak, Reuters

Fotoğraf altı yazısı, Grönland'ın başkenti Nuuk'taki ABD konsolosluğu önünde protestocular "Grönland Grönland halkına aittir" sloganı atmıştı.

Kuzey Kutup Enstitüsü'nün raporuna göre, Çin ve Rusya son yıllarda bölgede askeri kabiliyetlerini artırdı.

Raporda, ABD'nin bölgedeki daha fazla varlık göstermesi gerektiği belirtildi.

Trump, Grönland'ı satın alma fikrini ilk olarak başkanlığının ilk döneminde ortaya atmıştı.

Hem Danimarka hem de Grönland hükümeti 2019'da "Grönland satılık değil" diyerek bu teklifi reddetmişti.

Aslında, ABD'nin Grönland'a olan ilgisi yeni değil.

ABD, 1867'de Rusya'dan Alaska'yı satın aldı.

Daha sonra dönemin ABD Dışişleri Bakanı William H. Seward, Danimarka'dan Grönland'ı satın almak için müzakereler yürüttü ama anlaşmaya varılamadı.

1946'da ABD, Grönland'ı ulusal güvenlik açısından hayati önemde görerek, bölgeyi satın almak için tekrar teklifte bulundu vee 100 milyon dolar (bugünkü değeri yaklaşık 1,2 milyar dolar) ödemeyi önerdi.

Danimarka bu teklifi de reddetti.

Grönland neden önemli?

ABD'nin Grönland'a stratejik ilgisi uzun zamandır devam ediyor.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası, Danimarka anakarasını işgal ettikten sonra, ABD Grönland'a girerek ada genelinde askeri üsler ve dinleme tesisleri kurdu.

Savaştan sonra ABD kuvvetleri bölgede kaldı.

Pituffik Uzay Üssü (eski adıyla Thule Hava Üssü) o zamandan beri ABD tarafından yönetiliyor.

Kaynak, Reuters

Fotoğraf altı yazısı, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Mart ayında ABD ordusunun Pituffik Uzay Üssü'nü ziyaret ederek Grönland halkını "ABD ile bir anlaşma yapmaya" çağırdı.

1951'de Danimarka ile yapılan anlaşma ABD'ye, Grönland'ın savunmasında önemli bir rol verdi. Bu role askeri üsler inşa etme ve bunların bakımını yapma hakkı da dahildi.

Danimarka Kraliyet Savunma Koleji'nden Doçent Marc Jacobsen, Ocak ayında BBC'ye yaptığı açıklamada "Rusya ABD'ye füze gönderirse, nükleer silahlar için en kısa rota Kuzey Kutbu ve Grönland üzerinden olacaktır. Bu nedenle Pituffik Uzay Üssü, ABD'nin savunmasında son derece önemli" demişti.

ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Mart ayında Pituffik Üssü'nü ziyaret ederek Grönland halkını "ABD ile anlaşma yapmaya" çağırdı.

Grönland; uranyum, demir ve nadir toprak mineralleri de dahil olmak üzere doğal kaynaklarıyla giderek artan bir ilgi görüyor.

Nadir toprak elementleri, akıllı telefonlar ve televizyon ekranları gibi birçok günlük teknoloji için gerekli 17 metalden oluşan bir grup.

Dünyanın en büyük işlenmemiş nadir toprak elementleri kaynaklarından bazılarının da Grönland"da olduğıuna inanılıyor.

Bölgede yakut ve safir yataklarının yanı sıra altın, platin, çinko ve kurşun yatakları ile potansiyel petrol ve doğalgaz kaynakları da bulunuyor.

Grönland, özerklik düzenlemeleri uyarınca kendi doğal kaynaklarını kontrol ediyor, ancak madencilik faaliyetleri sınırlı. Adada şu anda yalnızca birkaç aktif maden var.

Grönland'ın uçsuz bucaksız büyüklüğü, sert iklimi ve geniş buz örtüsü nedeniyle bu kaynaklardan yararlanmak teknik olarak zorlu ve maliyetli.

Ancak, iklim değişikliğinin adanın bazı bölgelerindeki buzların erimesine neden olmasıyla bazı yataklara erişim kolaylaşabilir.

ABD, 1953'te kapattığı Grönland'ın başkenti Nuuk'taki konsolosluğunu 2020'de, Trump'ın ilk başkanlık dönemi sırasında yeniden açmıştı.

Birçok Avrupa ülkesi ve Kanada'nın da kentte fahri konsoloslukları bulunuuyor.

Grönland nerede ve kime ait?

Grönland, Danimarka Krallığı içinde özerk bir bölge.

Aynı zamanda dünyanın nüfus yoğunluğu en düşük olan bölgesi Grönland.

Adada 57 bin kişi yaşıyor. Bunların çoğu yerli İnuit halkı.

Grönland'ın yaklaşık yüzde 80'i buzla kaplı olduğundan, sakinlerinin çoğu başkent Nuuk çevresindeki güneybatı kıyısında yaşıyor.

Adada ekonomi büyük ölçüde balıkçılığa dayanıyor ve ihracatın yaklaşık yüzde 90'ını balıkçılık oluşturuyor.

Danimarka'dan gelen sübvansiyonlar ise Grönland'ın GSYİH'sının yaklaşık beşte birini karşılıyor.

Danimarka nasıl Grönland'a hakim oldu?

Grönland, yaklaşık 300 yıldır yaklaşık 3 bin kilometre uzaklıktaki Danimarka'nın kontrolü altında.

Avrupalılarla herhangi bir temas kurulmadan çok önce, günümüz Kanadası'nın kuzeyinden göç eden yerliler adaya yerleşti.

Grönland'ın Avrupa kayıtlarındaki tarihi, İzlanda'dan giden İskandinav yerleşimcilerin adaya yerleştiği M.S. 985 yılına kadar gidiyor.

13. yüzyılda adanın İskandinav halkı Norveç Kralı'na bağlılık yemini ederek Grönland'ı Norveç toprağına dönüştürdü.

Hanedan evlilikleri aracılığıyla Grönland, 1380 yılında Danimarka'nın yasal kontrolüne geçti ama Danimarka yüzyıllarca kalıcı bir varlık göstermedi.

Yaklaşık 1450 yılına gelindiğinde de daha önceki İskandinav yerleşimleri ortadan kaybolmuştu.

Danimarka, misyoner Hans Egede'nin adaya düzenlediği seferle 1721'de otoritesini yeniden tesis etti ve bu adada kesintisiz Danimarka yönetiminin başlangıcı oldu.

Grönland, 1953 yılına kadar koloni olarak yönetildi. Bu tarihte resmen Danimarka Krallığı'na dahil edildi ve Grönlandlılar Danimarka vatandaşı oldu.

1979'da yapılan bir referandumla Grönland'a özerklik tanındı. Böylece iç politikanın büyük kısmı adanın kontrolüne geçerken, Danimarka savunma ve dış ilişkilerden sorumlu olmaya devam etti.

2009'da kabul edilen Özerklik Yasası, Grönland'a bağımsızlık referandumu düzenleme hakkı da dahil olmak üzere geniş kapsamlı özerklik tanımıştı.

Trump'ın temsilcisi Jeff Landry kimdir?

Kaynak, Getty Images

Fotoğraf altı yazısı, ABD Başkanı Donald Trump ve Louisiana Valisi Jeff Landry, Mart ayında çekilmiş bir arşiv fotoğrafında.

Louisiana Valisi Jeff Landry, eski bir gazi ve polis memuru.

ABD Kongre üyesi ve Louisiana başsavcısı olarak görev yaptıktan sonra 2023'te vali seçildi.

Yeni özel elçi görevinin valilik görevlerini etkilemeyeceğini ve "Grönland'ı ABD'nin bir parçası haline getirmek için gönüllü olarak hizmet etmenin" bir onur olduğunu söyledi.

Landry daha önce Grönland konusunda sert görüşler dile getirmişti.

Ocak ayında kişisel X hesabından yaptığı paylaşımda "Başkan Donald J. Trump kesinlikle haklı! Grönland'ın Amerika Birleşik Devletleri'ne katılmasını sağlamalıyız. Onlar için harika, bizim için harika! Hadi bunu başaralım!" demişti.

Temsilciler resmi olmayan atamalar ve resmi diplomatların aksine, ev sahibi ülkenin onayına ihtiyaç duymuyorlar.

ABD'nin temsilci atama kararına tepkiler ne oldu?

Kaynak, Reuters

Fotoğraf altı yazısı, Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen, adanın "kendi geleceğine karar vermesi" ve "toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi" gerektiğini söyledi.

ABD'nin Grönland temsilcisi ataması Kopenhag'ı öfkelendirdi.

Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen, atamayı "son derece üzücü" olarak nitelendirdi ve Washington'ı Danimarka'nın egemenliğine saygı duymaya çağırdı.

Rasmussen, Danimarka televizyon kanalı TV2'ye verdiği demeçte, "Danimarka, Faroe Adaları ve Grönland'dan oluşan bir krallığımız olduğu sürece, toprak bütünlüğümüzü zedeleyen eylemleri kabul edemeyiz" dedi.

Danimarka'nın da desteklediği açıklamalarda, Grönland Başbakanı Jens-Frederik Nielsen de bölgenin ABD ve diğer ülkelerle işbirliğine istekli olduğunu, ancak bunun yalnızca karşılıklı saygı temelinde olacağını söyledi.

Nielsen, "Kendi geleceğimizi kendimiz belirleriz. Grönland Grönlandlılara aittir ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmelidir" dedi.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen de, Avrupa Birliği'nin "Danimarka ve Grönland halkıyla tam dayanışma içinde" olduğunu söyledi.

Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve kontrol edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisinde yapay zekadan da faydalanıldı.