Çalışanlar yargılanmamak için sessizleşiyor, göze batmamak için bazı şeyleri gizlemeyi tercih ediyor. Sessiz gizleme adı verilen bu strateji bireyler kadar kurumlar için de ciddi sonuçlar doğuruyor.

---

07 Eylül 2025, 10:00 Güncelleme: 07 Eylül 2025, 11:14

Farklı sektör ve yaş gruplarından 2.000 çalışanla yapılan yeni bir Attensi anketi, ‘sessiz gizleme’yi iş gücünde yaşanan sessiz bir kriz olarak tanımlıyor: Katılımcıların yüzde 58’i, yargılanmaktan kaçınmak için bilgi veya yeterlilik eksikliklerini sakladığını, yani yetkinliklerini örtbas ettiğini kabul ediyor. Katılımcıların neredeyse yarısı, iş yerinde bir şeyi anlıyormuş gibi yaptığını; yüzde 40’ı ise nasıl ilerleyeceğini bilmediği halde yardım istemekten kaçındığını söylüyor.

Hu-X’in kurucusu Tia Katz,  üç yıl önce sessiz istifanın konuşulduğunu ancak artık ‘sessiz çöküş’ gibi başka kavramların da ortaya çıktığını belirtiyor. Sessiz çöküş; tükenmişlik, içe çekilme ve görünmeyen kopuşlar şeklinde ortaya çıkan duygusal yıpranmayı tanımlıyor. Katz’a göre bugünkü birçok davranışın arkasında aslında daha da görünmez bir şey var: Sessiz gizleme.

Kimliklerine dair detayların saklanması

Gizleme terimi, kişilerin ait hissetmek, yargılanmaktan veya ayrımcılıktan kaçınmak için kişisel özelliklerini gizlemesini tanımlamak üzere Profesör Kenji Yoshino tarafından ortaya atıldı. En yaygın gizleme örnekleri arasında; bireylerin ırk/etnik köken, cinsiyet, cinsel yönelim, yaş, din, engellilik veya diğer kimlik özelliklerini iş yerinde minimize etmeleri yer alıyor. Bunun nedeni çoğu zaman kabul görmek, işten çıkarılmamak ya da terfi edebilmek için.

Forbes’a iş ve kariyer konulu yazılar yazan Bryan Robinson’a göre de birçok insan kariyerinin bir noktasında bu tür bir gizlemeye başvurabiliyor. Çoğu insan gibi siz de hayatınızın veya kariyerinizin bir noktasında bu tür bir gizlemeye başvurmuş olabilirsiniz.

Belirli düzeyde gizleme normal sayılabilir; çünkü sosyal ve profesyonel ortamlarda uyum sağlama ve duygusal zekayı yansıtır. Ancak bu durum kronik hale gelirse, stres, tükenmişlik ve yabancılaşma hissine yol açabilir ve hem bireysel iyi oluşu hem de kurumsal verimliliği olumsuz etkileyebilir. Hu-X ile Hi-Bob tarafından yapılan yeni bir araştırma, çalışanların yüzde 97’sinin en azından zaman zaman, yüzde 67’sinin ise sık sık gizleme davranışında bulunduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre sebepler arasında:

• Profesyonel bir imaj sürdürmek (yüzde 55)
• Sosyal kabul görmek (yüzde 48)
• Ayrımcılıktan kaçınmak (yüzde 46)
• Terfi, maaş artışı veya prim alma şansını artırmak (yüzde 46)
• Yıl sonu performans değerlendirmelerinde daha iyi not almak (yüzde 43)

En çok gizleme, üst düzey yöneticilere (yüzde 55) ve doğrudan yöneticilere (yüzde 54) karşı gerçekleşiyor. Araştırmaya katılanlardan biri, takımındaki en yaşlı kişi olduğu için (60 yaşında) gizleme yaptığını söylüyor. Bir başka çalışan, yargılanmamak için cinsel yönelimini gizliyor. Başkaları ise DEHB (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu) nedeniyle duyduğu utancı, siyasi görüşlerini ya da Covid aşısı olmadıkları halde olmuş gibi davranmalarını gizlediklerini ifade ediyor.

Z kuşağı iş yerinde neyi gizliyor?

Z kuşağı yalnızca iş yapış biçimini değiştirmekle kalmıyor, aynı zamanda iş yerinin kurallarını da sessizce yeniden yazıyor. Hu-X x Hi-Bob araştırması, Z kuşağının donuk, ilgisiz gibi görünen meşhur “boş bakışı”nı açıklamakta bu gizleme davranışının rolü olabileceğini öne sürüyor. Z kuşağı çalışanlar, Baby Boomer’lara kıyasla iki kat daha fazla kimliklerini gizliyor; yüzde 56’sı bu durumu insan kaynaklarıyla olan görüşmelerde bile sürdürdüklerini söylüyor. Z kuşağının neredeyse yarısı, daha “terfi edilebilir” görünmek için ruh sağlığı sorunlarını, öz bakım alışkanlıklarını veya geçmiş deneyimlerini gizlediğini belirtiyor. 

Araştırma ayrıca Z ve Y kuşağının (Millennials), gizleme davranışını stratejik bir karar olarak gördüğünü belirtiyor. Bu davranışla:

• Terfi, maaş artışı ve prim ihtimalini artırmak
• Yıl sonu değerlendirmelerinde daha iyi sonuç almak
• Ayrımcılıktan kaçınmak
• Sosyal kabul görmek amaçlanıyor

PR Newswire tarafından yapılan ikinci bir araştırma, Z kuşağı çalışanlarının toplantı notlarını özetlemek, kodlama yapmak ve fikir üretmek gibi görevlerde yapay zeka araçlarını hızla benimsediğini ancak bu kullanımı yöneticilerinden gizlediklerini ortaya koyuyor.

Araştırmacılar, bu gizliliğin temelinde işlerini kaybetme korkusunun olduğunu düşünüyor. Z ve Y kuşağı çalışanlarının yüzde 47’si, yapay zekanın işlerini ellerinden alabileceğinden endişeli. Bu iki kuşağın yüzde 30’u ise şirketlerinin YZ politikalarını bilmiyor.

Katılımcıların yüzde 63’ü, iş amaçlı olarak kişisel uygulamalar veya yazılımlar kullandığını söylüyor. Araştırmacılar bunun kurumsal güvenlik açısından ciddi bir risk oluşturabileceğini belirtiyor. Wrike CMO’su Christine Royston ise şirketlerde yapay zekaya dair yönerge veya prosedür eksikliğini “verimlilik ve güvenlik için geri sayan bir bomba” olarak tanımlıyor.

---