İdam cezası son derece maliyetli, tartışmaya açık ve kamplaşmaya sebep olan bir meseledir. Bu nedenle, eğer gerçekten yaşam kurtardığı gösterilemiyorsa, açıkça yürürlükten kaldırılması gerekir. Avrupa Birliği ve dünyadaki 101 ülkede zaten kaldırılmıştır. Peki idam cezası sahiden de yaşam kurtarır mı? Bu konuya dair önemli noktaları ve eldeki delilleri inceleyelim.

Kimileri idam cezasının caydırıcı olup olmamasıyla ilgili sorunun teorik bir mesele olarak tartışmaya açılabileceğini düşünüyor: Onlara göre idam cezası, diğer cezalardan daha ağır olduğuna göre, daha az cinayete yol açmalıdır. Ancak öyle görülüyor ki bu iddia modern idam cezasının kompleks yapısını büyük oranda gözden kaçırmaktadır. Öncelikle, kuramsal yaklaşım bize, devlet eliyle gerçekleştirilen infazların bir gösteri hâline gelmesinin, marjinal bireylerin kendi şikâyet ve öfkelerinin benzer bir misillemeyi hak ettiğini düşünerek aynı türden şiddet eylemlerine yönelip yönelmediğini söylemiyor. Her ne kadar başka suçlular idam cezası uygulandığından ötürü suçtan caydırılmış olsa da bu yolla önüne geçilen suçların, olası vahşileştirme etkisinden (devlet eliyle cinayetin suç işleme eğilimli kişileri vahşice düşünmeye motive etmesi) daha ağır basıp basmayacağı sorusu hâlâ ortada kalıyor.

İkinci olarak idam cezası uygulaması –en azından ABD'de– epey maliyetli. İdam cezası ile sonuçlanan her dava, yıllar boyu süren çeşitli yasal temyiz süreçlerinden geçer ve bunlar yargıçların, savcıların ve sanık avukatlarının kıymetli zamanından çalar; tüm bu işlerin masrafları da büyük ölçüde devlet tarafından karşılanır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu meseleye dair elimizdeki en güvenilir araştırmalar, müebbet hapis cezasının maliyetinin daha az olduğuna işaret ediyor. Malum birini hapse atmak, kişiyi hapse atıp idam cezası verilip verilmeyeceğini tartışmak için yıllarca ve hatta on yıllarca bir hukuk ekibine ödeme yapmaktan çok daha ucuz. Örneğin Kaliforniya'da idam cezası, ölüm hücresindeki olanlar için yaşlılık ve intiharın ardından üçüncü sırada gelmektedir.

Bazıları, uzun süren temyiz süreçlerinin gereksiz bir yük olduğunu ve cezanın daha ucuz ve hızlı uygulanabilmesi için bu süreçlerin ortadan kaldırılması gerektiğini savunabilir. Fakat böylesi yargı sürecini kısaltmaya yönelik her türlü çabanın ne kadar riski olduğunu, idam mahkûmlarının büyük bir kısmının beraat ettiği gerçeğine baktığımızda görebiliriz. İdam cezası yürürlüğe koymanın kaçınılmaz sonucu birkaç masum sanığı öldürmek olacaktır, işte tam da bundan ötürü caydırıcılık konusunda elimizde güvenilir ve açık bir kanıt olmadığı sürece, idam cezasını savunmak zordur.

Yeteri Kadar Bulgu Olmaması

O halde şunu sorabiliriz, caydırıcılık konusunda elimizdeki kanıtlar neyi gösteriyor? Bu sorunun yanıtı çok açık: İdam cezasının cinayet oranını düşürdüğüne dair elimizde en ufak bir güvenilir istatistiksel kanıt dahi yok. İster yalnızca ABD’nin idam cezasını yeniden yürürlüğe koyduğu dönemde Kanada ile ABD’deki cinayet eğilimlerini karşılaştırın ister idamı kaldırmış Amerikan eyaletleriyle idamı sürdüren eyaletleri ister 1990’lerin ortasında idamı kaldıran Hong Kong ile aynı dönemde idam uygulamasını büyük ölçüde artıran Singapur’u karşılaştırın; her durumda idam cezasının suç üzerinde tespit edilebilir bir etkisi yok. En güvenilir ekonometrik araştırmalar da aynı sonuca ulaşıyor.