Avrupa’da sağlık teknolojileri alanının en hızlı büyüyen segmenti, 2024’te 4,68 milyar dolarlık bir pazar büyüklüğüne ulaşması beklenen dijital terapötikler oldu. Türk şirketi h2o Therapeutic, Apple’ın katkısıyla parkinson hastaları için geliştirdiği Parky ve Foggy uygulamalarıyla FDA’dan onay alarak ABD pazarına girmeyi başardı.

---

02 Eylül 2024, 00:00

Dijital ilaç (dijital terapötikler), konsept olarak 2010’larda ortaya çıksa da aslında dünyada yeni olarak tanımlaması yapılan bir kavram. Aklınıza bilim kurgu filmlerini çağrıştıran, yutulabilen sensörlü, elektronik devrelere sahip haplar gelmesin. Dijital ilaçlar, reçete edilen akıllı yazılımlar. Geliştirilme süreci aynı bir ilaç molekülü gibi klinik çalışmalardan geçse de kimyasal ya da biyolojik bileşenleri bulunmuyor. Özellikle kronik hastalıklarla mücadelede kullanılanlar, kişiselleştirilmiş bir tedavi sunmayı hedefliyor.

Küresel ölçekte dijital ilaç pazarının yıllık yüzde 19,83 büyüme ile 2028 yılında 9,68 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Geliştirme süreçleri, tıpkı eczanelerde satılan bildiğimiz ilaçlar gibi uzun bir Ar-Ge ve klinik araştırma sürecini gerektiriyor. Türkiye’de dijital ilaç pazarının öncüsü ise Parkinson hastaları için geliştirdiği Parky ve Foggy uygulamalarıyla FDA’den (ABD Gıda ve İlaç Dairesi) onayı alan h2o Therapeutic. Apple Watch’la birlikte kullanılan bu uygulamalar, parkinson hastalarının tremor (istemsiz titreme) ve diskinezi (istemsiz kas hareketi) semptomlarını takip ediyor, aynı zamanda titreşim uygulayarak kullanıcıların dokunma ve hareket duyularını harekete geçiren “haptik geribildirim” teknolojisini kullanıyor. Böylece parkinsonda görülen donmalara karşı ilk hareket tetiklenmiş oluyor.

2017 yılından bu yana dijital ilaç alanındaki Venture Capital (VC) yatırımları 4,3 kat artarak 2022 yılında 1,3 milyar dolara ulaşmış durumda. “Büyük ilaç firmaları genellikle trend neyse ona koşar; trend biter, bütçe de biter. Oysa çok uzun soluklu bir koşu bu” diyor, h2o Therapeutic’in kurucusu Yağmur Selin Gülmüş.

Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği bölümünden mezun olan Gülmüş, “girişimcilik odaklı bir insan” olduğundan yüksek lisansını Amerika’da Northeastern Üniversitesi’nde Teknoloji Girişimciliği alanında yapmış. 2012’de İstanbul’a taşınınca “Kironna Dijital Sağlık Çözümleri” isimli ilk şirketini kurmuş. 35 yaşındaki Gülmüş, Gen İlaç Strateji ve Kurumsal Gelişimden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak aile şirketinin yönetiminde yer alıyor. 2021 yılında BİST’e kote olan şirketin kurucusu ve yönetim kurulu başkanı olan babası Abidin Gülmüş, Kironna’yı kurması için gereken finansmanı sağlayarak kızının teknoloji alanındaki eğitimini aile işiyle birleştirmesine destek vermiş.

“Yakın bir tarih gibi gelecek ama Kironna’nın ortaya çıktığı zaman bırakın akıllı saatleri henüz BlackBerry kullandığımız dönemlerdi” diyor. Dijital sağlık ve giyilebilir teknolojiler üzerine yoğunlaşan Kironna’yla Mayo Clinic’in kütüphanesini Türkçeleştirmekle işe başlayıp sağlık sorunlarını tek tek ele alan binlerce kısa video hazırlamış.