Geçtiğimiz Eylül’de Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda yapılan askeri geçit töreninde sergilenen Dongfeng-5C kıtalararası balistik füzeleri, hipersonik sistemler ve insansız hava araçları, Çin’in artık yalnızca “dünyanın fabrikası” ya da “teknoloji devi” olarak değil, askeri süper güç adaylığıyla da küresel sahneye çıktığını ilan etti. 

Oldum olası Çin Halk Kurtuluş Ordusu’nun (PLA) dönüşümünü yakından izliyorum. Pekin’de görevli olduğum dönemde Deng Xiaoping’in “reform ve dışa açılma” stratejisinin orduyu aynı zamanda ekonomik ve siyasi bir oyuncu olmaktan çıkartarak sadece silahlı kuvvetler olarak geliştirme arzusu vardı. 

Ancak kurumsal gerçek şu ki, Çin’de Cumhurbaşkanı aynı zamanda Komünist Parti Genel Sekreteri ve Merkezi Askerî Komisyon’un başkanı. Yani parti–ordu–devlet üçlüsü, tek bir elde toplanıyor. Xi Jinping bu üç makamın gücünü en etkili kullanan liderlerden biri oldu; hatta anayasal süre sınırlamasını kaldırarak iktidarını belirsiz süreye uzattı.

Tiananmen’de gösterilen yeni çin

Geçtiğimiz Eylül’de Pekin’deki Tiananmen Meydanı’nda yapılan askeri geçit töreninde sergilenen Dongfeng-5C kıtalararası balistik füzeleri, hipersonik sistemler ve insansız hava araçları, Çin’in artık yalnızca “dünyanın fabrikası” ya da “teknoloji devi” olarak değil, askerî süper güç adaylığıyla da küresel sahneye çıktığını ilan etti.  Bu yalnızca Çin’in hikâyesi değil; küresel güvenliğin yeni mimarisinin başlangıcı olarak görülüyor.

Savunma bütçesi resmi rakamların ötesinde

2024’te dünya askeri harcamaları 2,72 trilyon dolara ulaştı. Bunun neredeyse yarısını ABD ve Çin oluşturuyor. Çin, 2025’te savunma bütçesini yüzde 7,2 artırarak yaklaşık 245 milyar dolara çıkardı. Bu resmi rakamlara ek olarak, askeri Ar-Ge yatırımları, sivil–asker entegrasyonu ve altyapı projelerinin maliyeti bütçeye yansıtılmıyor. Dolayısıyla fiili harcama, açıklananın çok ötesinde.

Donanma ve denizden İpek Yolu

Bugün PLAN (Çin Donanması) 370’in üzerinde gemiyle dünyanın en büyüğü. 2025’te 395’e, 2030’da ise 435’e ulaşması bekleniyor. Bu sadece bölgesel güvenlik için değil, Denizden İpek Yolu girişiminin askeri güvencesi anlamına geliyor. Güney Çin Denizi’nden Hint Okyanusu’na, oradan Körfez ve Akdeniz’e kadar uzanan hat, Çin’in enerji ve ticaret arterlerini koruma kapasitesini artırıyor.

Gwadar Limanı: Hint Okyanusu’na derin nüfuz

Çin’in “Kuşak ve Yol” stratejisinin en kritik ayaklarından biri, Pakistan’daki Gwadar derin su limanı. Çin–Pakistan Ekonomik Koridoru’nun (CPEC) kalbi olan bu liman, Pekin’e Basra Körfezi’ne doğrudan erişim sağlıyor. Gwadar sadece enerji ve ticaret için değil, gerektiğinde Çin donanmasının da Hint Okyanusu’na lojistik erişim noktası olacak. Bu durum, ABD’nin Diego Garcia ve Hindistan’ın Andaman adaları üzerindeki üstünlüğüne karşı stratejik bir denge arayışı.

Füze, uzay ve siber boyut

Çin’in DF-17 hipersonik füze sistemi 1.800–2.500 km menziliyle ABD ve müttefik hava savunma şemsiyelerini zorluyor. Paralel olarak kuantum iletişim ağları, yapay zekâ kontrollü insansız sistemler, derin deniz araştırmaları ve uzay projeleri Çin ordusunun siber savaş dahil kabiliyetlerini katmanlı şekilde güçlendiriyor.