Dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin, ABD’ye karşı kırılganlığını azaltmak için ulusal güvenlik odaklı dev bir dönüşüm başlattı. Elektrikli araçlara ve yerli üretime yüz milyarlarca dolar yatıran Pekin, tüketimini 2027’de zirveye çıkarıp düşürmeyi hedefliyor. Bu strateji, yalnızca küresel enerji piyasalarını değil, jeopolitik dengeleri de değiştirebilir.

Çin’in petrol susuzluğu onlarca yıl küresel talebi artırdı. Şimdi bu bağımlılığı azaltma amaçlı devlet kampanyası bir dönüm noktasına yaklaşırken, ulusal tüketimin 2027’ye kadar zirve yapması, ardından düşmeye başlaması bekleniyor.  Çinli yetkililer uzun süredir, ABD ve müttefiklerinin yabancı petrol arzını keserek ülkenin ekonomisine köstek olacağından endişe etti. Bu nedenle Çin, ithal petrolle bağımlılığını azaltmak için yerli üretimi canlandırmaya ve dünyanın önde gelen elektrikli araç endüstrisini hızla inşa etmeye yüz milyarlarca dolar harcadı. Çin lideri Şi Cinping, "Enerji kasesini elimizde tutmalıyız" dedi.

Çin genelinde, Volkswagen ve Hyundai gibi benzinle çalışan taksi filoları, yerli olarak tasarlanıp üretilen elektrikli modellerle değiştiriliyor. Geçen yıl ülkede satılan binek araçların neredeyse yarısı tamamen elektrikli ya da fişli hibrit araçlardı; bu oran 2020’de yüzde 6’ydı.

Üretimi yüzde 13 artırdı

Ölüm denizi olarak bilinen zorlu koşullara sahip Çin'in ücra bir köşesinde, petrol işçileri Everest Dağı kadar derinliğe delikler açarak daha fazla ham petrol çıkarmaya çalışıyor. Devlet şirketi PetroChina, geçen yıl yaklaşık 38 milyar dolar sermaye harcaması bildirdi; bu rakam Exxon Mobil ile Chevron’ın toplamına yakın. Çin 2018’den 2024’e petrol üretimini yüzde 13 artırarak günlük yaklaşık 4,3 milyon varile çıkardı. Ham petrol ithalatı geçen yıl yaklaşık yüzde 2 düşse de bazı Çinli şirketlerin stok yapmasıyla bu yıl hafif toparlandı.

Çin’in en büyük devlet petrol şirketleri ve Uluslararası Enerji Ajansı, Çin’in petrol talebinin büyük olasılıkla iki yıl içinde zirve yapacağını, benzin ve dizel talebinin ise zaten zirveye ulaştığını öngörüyorlar. Çin petrol ithalatını bırakmayacak. Hala günlük yaklaşık 11 milyon varil getiriyor; bu tüketiminin yaklaşık yüzde 70’ine denk geliyor. 20 yıl önceki üç milyon varilin çok üzeri. Ayrıca petrokimya üretimi için petrol talebi devam ettiğinden toplam petrol tüketimi yavaş düşüş gösterecek.

Rusya indirimli satıyor

Yine de, Şi'nin kampanyası küresel enerji piyasalarında etkili olacak; gelecek yıllarda milyarlarca dolarlık Çin petrol ithalatının kaybolması bekleniyor. Haziran ayında, Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı, 2028–30 döneminde Çin talebi tahminini bir önceki yıla göre günde bir milyondan fazla varil aşağı çekti. Pek çok petrol ihraç eden ülke, Çin pazarının sadece bir dilimini elinde tutmak için istekli. Rusya, Pekin’in almaya devam etmesini sağlamak için Çin’e petrolü indirimli satıyor. Suudi Arabistan, bu tesislere petrol tedarikini garanti altına almak için Çin rafinerilerine yatırım yaptı. Mart ayında Pekin’e yaptığı bir gezi sırasında Suudi Aramco CEO’su Çin’i övdü, Şi’ye Çin’in “ilham verici ve hayranlık uyandırıcı” olduğunu söyledi.