Son yıllarda dünyanın farklı bölgelerinden gelen bilimsel bulgular, ayıların sadece davranışlarının değil, bedenlerinin ve genlerinin bile insan baskısıyla değiştiğini gösteriyor. El Pais gazetesinde çıkan bir makale bu durumu gözler önüne seriyor. İtalya’daki Apennin Dağları’ndan İspanya’nın Kantabria bölgesine, Kuzey Kutbu’ndan Japonya’ya uzanan tablo aynı soruyu sorduruyor: Ayılar doğaya mı uyum sağlıyor, yoksa insanlara mı?

AVLANMA GENLERİ BİÇİMLENDİRDİ

İtalya’daki Apennin boz ayıları bunun en çarpıcı örneklerinden biri. Yüzyıllar boyunca süren yoğun avlanma, bu ayıları Avrupa’daki akrabalarına kıyasla daha küçük, daha sakin ve daha çekingen hale getirdi. Bilim insanlarına göre en iri ve en saldırgan olanlar hedef alındıkça, geride kalan daha uysal ayılar hayatta kaldı. Bu süreç, zamanla genetik hafızaya işlendi. Bugün Apennin ayıları yalnızca sayıca az değil, karakter olarak da “temkinli”.

İNSANDAN KORKAN AYI SEÇİLDİ

Araştırmacılar, bunun tesadüf olmadığını söylüyor. Tarih boyunca insanlar, farkında olmadan insandan korkan hayvanları seçti. Cesur olanlar ortadan kalktı, çekingen olanlar çoğaldı. Bu durum yalnızca ayılarda değil; kurtlardan balıklara kadar pek çok türde benzer sonuçlar doğurdu. Doğa, insanla çatışmamak için kendini yeniden ayarladı.

KÖYLER, BAHÇELER, ELMALAR

İspanya’da Kantabria Dağları’nda yaşayan ayılar da benzer bir dönüşüm içinde. İnsanlara saldırmıyorlar ama artık bahçelere iniyor, meyve ağaçlarına yöneliyorlar. Uzmanlar, amaçlarının ayıları “kolay yiyeceğe” alıştırmamak olduğunu vurguluyor. Bu yüzden dağ yamaçlarına yüz binlerce meyve ve kestane ağacı dikiliyor; ayılar köylere değil, ormana yönlensin diye.

KUTUP AYISI BUZSUZ YAŞAMI ÖĞRENİYOR

İklim krizi ise bambaşka bir sayfa açıyor. Kutup ayıları, eriyen buzlar yüzünden alıştıkları av düzenini kaybediyor. Fok bulamayan ayılar artık kuş yumurtası yiyor, ren geyiği kovalıyor, daha uzun mesafeler yüzüyor. Hatta Grönland’ın güneyinde yaşayan bazı kutup ayıları, yüzyıllardır neredeyse buzsuz bir ortamda hayatta kalmayı başarmış durumda. Yeni genetik çalışmalar, bu ayıların yağ metabolizmalarını ve beslenme alışkanlıklarını gen düzeyinde değiştirdiğini gösteriyor.

ŞEHİRLERE YAKLAŞAN VAHŞİ DOĞA

Buzlar çekildikçe ve ormanlar sessizleştikçe, ayılar insan yerleşimlerine daha çok yaklaşıyor. Svalbard’da evlere girmeye çalışan kutup ayıları ya da İspanya’da bahçeden elma toplayan boz ayılar artık istisna değil. Uzmanlara göre bu, saldırganlıktan çok hayatta kalma refleksi.