Tahran, Orta Doğu'daki müttefik gruplarını desteklemek için kullanılabilecek parayı toplamak amacıyla yaklaşık 3 milyon varil petrol sevkiyatı yaptı.

---

12 Ocak 2025, 13:03 Güncelleme: 12 Ocak 2025, 13:07

Konu hakkında bilgi sahibi kişiler, İran'ın Orta Doğu'daki müttefik milis gruplarını desteklemek için kullanılabilecek fonları toplamak amacıyla Çin'deki bir depolama alanından yaklaşık 3 milyon varil petrol sevk ettiğini söyledi. Wall Street Journal’ın haberine göre söz konusu kaynaklar, petrolün İran'ın 2018 sonlarında, Trump yönetiminin yeni yaptırımlarının ülkenin petrol ihraç etmesini engelleyeceğinden korktuğu bir dönemde Çin'e gönderdiği en az 25 milyon varillik bir stoktan geldiğini söyledi.

Kaynaklar, Çin'in kasım sonu ve aralık ayında İranlı yetkililerle yaptığı görüşmelerin ardından geçen ay petrolün çekilmesi ve sevkiyatına onay verdiğini aktardı. Edinilen bilgilere göre İran petrolü ilk kez çekmeye ve satmaya çalışmıyor ancak Pekin daha önce bu durumu yeşil ışık yakmıyordu. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü durumdan haberdar olmadıklarını ancak Pekin'in İran da dahil olmak üzere tüm ülkelerle uluslararası hukuk çerçevesinde işbirliği yaptığını söyledi. Sözcü, Çin'in ABD'nin “yasadışı ve mantıksız tek taraflı yaptırımları kötüye kullanmasına” karşı çıktığını da ekledi.

Esad’ın düşüşü nakit ve silah tedariğini engelledi

Ek petrol geliri, İsrail'le çatışmalarda hırpalanan Hamas ve Hizbullah gibi bölgedeki müttefik grupları desteklemeye çalışan İran için kritik bir zamanda geldi. Esad rejiminin düşmesi, İran'ın Hizbullah'a nakit ve silah tedarik etmek için kullandığı karayolunu kapatarak bir başka darbe daha vurdu. Bu arada İran yüksek enflasyon ve yavaş büyüme ile karşı karşıya.

Çin'in İran'ın petrol sevkiyatına izin verme kararı, seçilmiş Başkan Donald Trump göreve gelmeye hazırlanırken Washington ile gerilimi tırmandırabilir. Trump ilk döneminde İran'ın petrol satışını engellemek için agresif bir şekilde hareket etti. Trump'ın geçiş ekibi, 20 Ocak'ta göreve başladığında maksimum baskı kampanyasına geri döneceğini söyledi. İran petrolünün en büyük alıcısı olan Çin bu çabada kritik bir rol oynayabilir. Trump, ticaret ve diğer konulardaki talepleri göz önüne alındığında Pekin ile ilişkilerinde neye öncelik vermek istediğine karar vermek zorunda kalabilir.

ABD sevkiyatı engellemeye çalıştı

İran'ın 2018'de Çin'de depoladığı petrolün Pekin'in doğusundaki Dalian ve Şanghay'ın güneyindeki Zhoushan olmak üzere iki limanda olduğu belirtiliyor. Madestar ve CH Billion adlı iki geminin kısa süre önce Dalian'a doğru yola çıktığı belirtildi. Madestar'ın ocak ayı başında 2 milyon varil petrol yüklü olarak Dalian limanından ayrıldığı, CH Billion'ın ise 700 bin varil yüklenmek üzere halen orada demirli olduğuna inanıldığı belirtildi.

ABD yetkilileri, Çin ve diğer ülkelere katılmamaları için baskı yaparak ve petrolün taşınmasına yardımcı olabileceğine inandığı gemilere yaptırım uygulayarak İran'ın petrol sevkiyatını engellemeye çalıştı. ABD Hazine Bakanlığı 3 Aralık'ta yasadışı İran petrolünün dış pazarlara taşınmasında rol oynadığını belirttiği 35 kuruluş ve gemiye yaptırım kararı aldı. Hong Kong ve Çin'e ait bazı gemiler bu yaptırımlardan etkilendi.

Ardından 19 Aralık'ta Hazine, “İran rejiminin yurtdışında terörizmi desteklemek ve kendi halkına baskı yapmak için kullandığı gelir akışını durdurmak amacıyla” Çin'e ait bir şirket de dahil olmak üzere ilave gemi ve kuruluşlara yaptırım uyguladı. Tahran'dan kaynaklandığını söylediği tehditlere karşı kampanya yürüten ve kar amacı gütmeyen bir grup olan United Against Nuclear Iran'a göre İran 2024 yılında 587 milyon varil ihraç etti. Grup, Çin'den yapılan ithalatın İran'ın toplam ihracatının yüzde 91'ini oluşturduğunu belirtti. 

---