İran'ın ABD saldırılarına karşılık olarak Hürmüz Boğazı üzerinden yapılan bölgesel petrol ticaretini sekteye uğratmak için ticari gemileri taciz etmek, tankerlere saldırmak ya da boğazı kapatmak gibi seçeneklere sahip.

ABD'nin İran'ın nükleer tesislerine yönelik hava saldırıları, İran'ın çatışmada henüz kullanmadığı bir seçeneğe odaklanılmasına neden oluyor: özellikle kritik Hürmüz Boğazı üzerinden bölgesel petrol ticaretini sekteye uğratmak. İran, her gün dünya petrol arzının beşte birinin geçtiği boğazı birçok kez kapatmakla tehdit etti. Ancak pratikte Tahran'ın elinde, düşmanlarına zarar verirken en büyük petrol alıcısı Çin gibi müttefikleri üzerindeki etkiyi sınırlandıracak bir yanıt ayarlamak için birçok seçenek var. 

Hürmüz'ün birkaç saat ya da günden fazla süreyle tamamen kapatılması pek çok gözlemcinin ihtimal dışı gördüğü bir kabus senaryosu. JPMorgan analistlerine göre bu durum, petrol akışını durduracak ve ham petrol fiyatlarını neredeyse yüzde 70 oranında artırarak küresel enflasyonu körükleyecek ve büyüme üzerinde ağır bir yük oluşturacaktır.

Geçen hafta cuma gününe kadar bölgeden ve hatta Hürmüz üzerinden yapılan petrol sevkiyatı çatışmadan nispeten zarar görmemişti. İran'dan yapılan sevkiyatlar arttı ve Hürmüz Boğazı'ndan geçen petrol tankeri faaliyetleri büyük ölçüde sabit kaldı. Yine de Yunanistan Denizcilik Bakanlığı pazar günü ülkenin gemi sahiplerine boğazın kullanımını gözden geçirmelerini tavsiye etti.

Önündeki seçenekler

ABD saldırılarına misilleme olarak petrolü hedef almayı seçerse, İran'ın Hürmüz'e kıyısı olması Tahran'a bölgedeki gemileri daha düşük etkili bir şekilde taciz etmekten, tankerlere insansız hava araçları ve bombalarla saldırarak boğazı ticari ticaret için geçilmez hale getirmek gibi daha uç alternatiflere kadar bir dizi seçenek sunuyor.

Columbia Üniversitesi Küresel Enerji Politikası Merkezi'nde yerleşik olmayan araştırmacı Daniel Sternoff ABD saldırısı gerçekleşmeden önce merkezin podcast'inde yaptığı açıklamada, “İran Hürmüz Boğazı’nda harekete geçmeye karar verirse, bunun çok çeşitli sonuçları olabilir. Her türlü sonucu doğurabilecek bir dizi senaryo çizebiliriz” dedi. 

İran da nihayetinde petrol akışını engelleyecek eylemlerden kaçınabilir, yakın tarih arz tehditlerinin boşa çıktığı örneklerle dolu. Tahran ne yaparsa yapsın, kendi enerji altyapısına karşı misilleme olasılığını ve akışların kesintiye uğraması halinde Çin'i kızdırma olasılığını tartmak zorunda kalacaktır. Ayrıca Çin için bir diğer önemli petrol kaynağı olan kendi sevkiyatlarına karşı misilleme potansiyelini de göz önünde bulundurmak zorunda kalacak.

Gemileri taciz etmek

Tahran için kolay bir adım, Hürmüz'den geçen ticari gemilere yönelik tacizleri arttırmak olacaktır. İran geçmişte gemileri alıkoymuştur ki bu durum mürettebatları korkutuyor. Bahreyn'de faaliyet gösteren bir deniz koalisyonu olan Birleşik Deniz Kuvvetleri'ne göre küçük İran gemilerinin ticari gemilere yaklaşması zaten bir süredir devam ediyordu ve mevcut gerginliklerin bu uygulamayı daha tehlikeli hale getirdiği uyarısında bulundu.