İsrail, 1991'de Somali'den ayrılan Somaliland'ı bağımsız bir devlet olarak tanıyan ilk ülke oldu.

İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve 30 yılı aşkın süredir fiilen bağımsız yönetilen Somaliland'ın lideri Abdirahman Muhammed Abdullah, bu adımı resmileştirmek üzere ortak bir deklarasyona imza attıklarını duyurdu.

Netanyahu, X hesabından yaptığı paylaşımda Somaliland ile imza atılan ortak deklarasyonunun ABD Başkanı Donald Trump'ın girişimiyle imzalanan İbrahim Anlaşmaları'nın ruhunu taşıdığını ifade etti.

Abdullah'ı resmi bir ziyaret için İsrail'e davet ettiğini bildiren Netanyahu ülkesinin Somaliland'la tarım, sağlık, teknoloji ve ekonomi alanlarında iş birliği arayışında olacağını kaydetti.

Netanyahu'nun müttefiki ABD Başkanı Donald Trump ise Cuma günü New York Post'a verdiği röportajda Washington'ın da benzer bir hamle yapıp yapmayacağına ilişkin soruya "Hayır" yanıtını verdi. Trump, "Gerçekten de Somaliland'ın ne olduğunu bilen var mı?" diye konuştu.

Somaliland'ın lideri Abdirahman Muhammed AbdullahFotoğraf: Monicah Mwangi/REUTERS

Türkiye: Somali'nin iç işlerine açık müdahale

İsrail'in Somali'nin kuzeyinde yer alan, ağırlıklı olarak Müslüman nüfusa sahip Somaliland'ı tanıma hamlesi aralarında Türkiye'nin de bulunduğu pek çok ülkenin tepkisine neden oldu. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, X hesabından yaptığı açıklamada "Yayılmacı politikalarını sürdüren ve Filistin Devleti'nin tanınmasını engellemek için her türlü çabayı gösteren İsrail'in bu adımı, Somali'nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşımaktadır" ifadelerini kullandı.

TBMM Dışişleri Komisyonu Başkanı ve eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay da Somali'nin toprak bütünlüğünü, barış ve istikrarını kararlılıkla destekleyen Türkiye, Somali halkının yanında olmayı sürdürecektir" açıklamasını yaptı.

Somali'de bir askeri üssü bulunan Türkiye, Somali ordusunun eğitimine destek sağlıyor. Türkiye ayrıca Somali açıklarında petrol ve doğal gaz arama çalışmaları da yürütüyor.

Türkiye ve Somali arasında güçlü askeri ve enerji işbirlikleri bulunuyorFotoğraf: Stuart Price/au-Un Ist/dpa/picture alliance

Arap Ligi ve Afrika Birliği'nden tepki

Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati ise İsrail'in açıklamasının ardından "Afrika Boynuzu'ndaki tehlikeli gelişmeleri değerlendirmek üzere" Somali, Türkiye ve Cibuti'deki mevkidaşlarıyla telefon görüşmeleri yaptığını açıkladı.

Somali hükümeti de, söz konusu adımı kınayarak "ülkenin egemenliğine yönelik yasa dışı bir saldırı" olarak nitelendirdi. Hükümetin açıklamasında Somaliland'ın Somali topraklarının ayrılmaz bir parçası olduğu vurgulandı.

Arap Ligi Genel Sekreteri Ahmed Aboul Gheit de İsrail'in bu adımının "uluslararası hukuku ihlal ettiğini ve toprak bütünlüğü ile devletlerin bağımsızlığı ilkesinin hiçe sayılması anlamına geldiğini" ifade etti.

Uluslararası tanınırlığı olan 55 Afrika ülkesini temsil eden Afrika Birliği de Somali'nin birliğini, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü baltalamaya yönelik her girişiminin kıta genelinde barış ve istikrar açısından geniş kapsamlı sonuçlar doğurabilecek "tehlikeli bir emsal" oluşturma riski taşıdığı konusunda uyarıda bulundu.

İsrail'in tanıma kararının arkasında ne var?

İsrail kanalı Channel 12'ye göre İsrail'le Somaliland arasındaki gizli temaslar aylar önce başladı. Söz konusu dönemde İsrail, çatışmaların sürdüğü Gazze Şeridi'nden Filistinlileri ülkelerine almayı kabul edecek ülke arayışındaydı. İsrail'in müttefiki ABD'nin başkanı Donald Trump'ın daha önce ortaya attığı bölge sakinlerini başka yerlere taşıma fikri uluslararası toplumun tepkisini çekmişti.

Times of Israel'in haberine göre, İsrail'in Somaliland'da temasının bir nedeni, bölgenin Yemen'e yakınlığı. Somaliland topraklarına ve hava sahasına erişimin İsrail'e, İran tarafından desteklenen Husi milisleri daha iyi gözlemleme ve gerektiğinde saldırma imkanı vereceği belirtiliyor. Husiler İsrail'e ait hedeflere ve özellikle Gazze'de savaşın başlamasından bu yana İsrail'le ilişkisi olduğu düşünülen ticari gemilere saldırıyor.

Somaliland, 1991 yılında Somali'den ayrıldığından bu yana bağımsız bir devlet olarak uluslararası tanınma arayışında. Ancak daha önce hiçbir devlet bölgenin bağımsızlığını tanımamıştı.

Bazı analistler ise, Somali'den daha istikrarlı bir bölge olan Somaliland'ın bağımsızlığının tanınması için güçlü gerekçeler olduğunu savunuyor. Somaliland'ın son yıllarda Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelerle yaptığı büyük enerji anlaşmaları Somali ile gerilimi tırmandırmıştı.

DW,dpa,AFP / SÖ,MUK