Bir grup teknoloji şirketi, evsel atıklar yakıldığında ortaya çıkan gazı yakalayarak CO2'yi atmosferden uzaklaştırmak için yeni bir yönteme yatırım yapıyor.

---

13 Nisan 2025, 11:04 Güncelleme: 13 Nisan 2025, 12:26

Çöp depolama sahası (Arşiv)

Bazı teknoloji şirketleri, çöp sahası kullanımını azaltmak ve atmosferdeki sera gazı miktarını düşürmek amacıyla evsel atıklardan kaynaklanan emisyonları azaltmayı hedefleyen yeni bir karbon yakalama biçimine yatırım yapıyor. Aralarında ödeme şirketi Stripe, internet devi Google ve yazılım şirketi Salesforce'un da bulunduğu teknoloji şirketlerinden oluşan bir şemsiye grup olan Frontier, 2029-2030 yılları arasında atmosferden 100.000 metrik ton karbonu uzaklaştırmak amacıyla Norveç'teki bir karbon yakalama ve depolama projesine yaklaşık 32 milyon dolar yatırım yapıyor.

Plan kapsamında, Norveç'in başkenti Oslo'daki çöpler ısınma amaçlı enerji üretmek için yakıldığında ortaya çıkan karbondioksit emisyonları yakalanacak ve daha sonra Kuzey Denizi altında depolanacak. Bu girişim, Kuzey Işıkları projesi olarak bilinen daha büyük bir karbon yakalama projesinin bir parçası. Proje, Norveç hükümeti ve atıktan enerji tesisini işleten Hafslund Celsio (Norveç'in en büyük bölgesel ısıtma tedarikçisi) ile birlikte yürütülüyor.

Nasıl çalışıyor?

Norveç'teki tesiste evsel atıklar fosil atıklar ve biyojenik atıklar olarak ayrıştırılıyor. Fosil atıklar, plastik gibi hızlı bir şekilde parçalanamayan malzemeleri içerir. Biyojenik atıklar ise gıda artıkları ya da bahçe atıkları gibi organik kaynaklardan gelen çöpleri içeriyor. Atık ayrıştırıldıktan sonra Hafslund Celsio tarafından yakılıyor ve elde edilen enerji Oslo şehrini ısıtmak için kullanılıyor. Şirket, yanmadan kaynaklanan emisyonların tahmini yüzde 90'ını toplamak için tesisi bir karbon yakalama sistemi ile güçlendiriyor. Bu emisyonlar daha sonra sıkıştırılarak okyanus tabanının altında, petrol ve gaz arama çalışmalarından kalan devasa mağaralarda depolanmak üzere gönderiliyor.

Hafslund Celsio, biyojenik atıklardan kaynaklanan emisyonları yakıp depolayarak, Frontier'e satmayı planladığı yüksek değerli karbon giderme kredileri oluşturuyor. Bitkiler doğal olarak atmosferden karbondioksit veya CO2 çekerler. Yakıldıklarında CO2 açığa çıkar. Ancak Norveç yakma fırınında karbon hemen yakalanır ve CO2 böylece atmosferik döngüden çıkarılır. Biyojenik atıklar düzenli depolama sahasına gönderildiğinde, parçalandıktan sonra metan açığa çıkar. Metan, küresel ısınma üzerindeki etkisi bakımından CO2'den çok daha güçlüdür.

Bitkiler doğal olarak atmosferden karbondioksit veya CO2 çekerler. Yakıldıklarında CO2 açığa çıkar. Ancak Norveç yakma fırınında karbon hemen yakalanır ve CO2 böylece atmosferik döngüden çıkarılır. Biyojenik atıklar düzenli depolama sahasına gönderildiğinde, parçalandıktan sonra metan açığa çıkar. Metan, küresel ısınma üzerindeki etkisi bakımından CO2'den çok daha güçlüdür.

Bu arada, fosil yakıtlardan yapılan plastiklerin ve diğer ürünlerin yakılmasından kaynaklanan CO2'nin yakalanmasıyla önleyici karbon kredileri yaratılıyor. Bunun nedeni, plastiklerin yakılmasından kaynaklanacak emisyonların büyük ölçüde önlenmesi. Bununla birlikte, bunların değeri çok daha düşük. Oxford Enerji Çalışmaları Enstitüsü'nde karbon yönetimi araştırmaları başkanı olan Hasan Muslemani'ye göre atıklarla başa çıkmanın iki ana seçeneği ya düzenli depolama ya da yakmak. Muslemani'ye göre düzenli depolama ile ilgili sorun, bunun sonunda küresel ısınma potansiyeli açısından atmosfer için yaklaşık 30 kat daha kötü olan metan gazı oluşturması. Muslemani, “Yakma işleminde CO2 doğrudan atmosfere karışır; CCS bu noktada devreye girer. Havaya CO2 veya gelecekte metan karışmıyor. Ayrıca düşük karbonlu enerji (elektrik ve ısı) üretiyorsunuz ki bu da potansiyel olarak yüksek fiyattan satılabilir” dedi.

Sadece başlangıç

Frontier'e göre bu süreç sadece Avrupa'da 500 başka sahada daha tekrarlanabilir; Almanya ve Birleşik Krallık gibi yerler atıktan enerjiye karbon yakalama için özellikle uygun. Bu sayede 2050 yılına kadar yaklaşık 400 milyon ton karbondioksit atmosferden uzaklaştırılabilir. Frontier grubu karbon giderimini ölçeklendirmek için kuruldu. Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkilerinin sınırlandırılmasına yardımcı olmak için atmosferden 10 milyar tondan fazla karbonun uzaklaştırılması gerektiğini söylüyor. Ancak karbon giderme piyasası henüz çok erken bir dönemde ve çoğu teknolojinin yayılımı, nakit akışı ve olgunluğu sınırlı. Frontier, karbon giderme projeleri için ileriye dönük taahhütler satın alarak finansman sağlamaya ve piyasayı harekete geçirmeye yardımcı olduğunu söylüyor.

Frontier'in dağıtım müdürü Hannah Bebbington, “Laboratuvarda var olan veya küçük ölçeklerde var olan yeni teknolojiler var ve bunlar bugün gerçekten pahalı ve çok fazla teknoloji riski var” dedi. Grup, kredileri önceden satın alarak piyasaya gelecekte karbon giderimi için talep olacağına dair bir sinyal gönderdiğini söylüyor. Bebbington, “Eğer ürünü bizim ilgilendiğimiz özelliklere göre üretirseniz, ürünün müşterisi biz olacağız” dedi.

Muslemani, Norveç'in böyle bir projeyi yürütmek için ideal bir yer olduğunu belirtti. Ülkede uzun zamandır bunun gibi projeleri teşvik eden bir karbon vergisi uygulanıyor ve Norveç ve yerel yönetimlerden gelen fonlarla bu, projelerin başlatılması ve yürütülmesi için nakit sağlanmasına yardımcı oluyor. İngiltere'deki benzer projelerin de bunu taklit edebileceğini, ülkenin bu konuda teşvik sağlamak için karbon vergileri ve emisyon ticareti planları üzerinde çalıştığını sözlerine ekledi.

Muslemani, karbon kredilerinden elde edilen gelir açısından, uzaklaştırma kredilerinin ton başına 200 dolara, kaçınma kredilerinin ise ton başına 20 dolara kadar satılabileceğini ve bunun yeşil enerji üretimiyle birlikte bu gibi projeleri finansal olarak uygulanabilir hale getirdiğini söyledi.

---