Yatmadan önce okumaya can attığınız kitabınızı alıp yatağa girdiniz, ancak okumaya başladığınızda gözleriniz kapanmaya başladı ve uykulu bir hal almaya başladınız. Sonuçta kitap okurken uyuya kaldınız. Bu senaryo size tanıdık geldi mi? Üç beş sayfa kitap okuduktan sonra uyuyakalmak birçok insanın karşılaştığı bir sorun. Peki, kitap okurken uyuyakalmamıza sebep olan şey nedir?

Araştırmalar, kitap okurken uyuyakalmamızın birçok sebebi olabileceğini belirtiyor. Bunlardan ilki, göz kaslarımızın ve zihnimizin yorulduğu için dinlenmeye ihtiyaç duymasıdır. Kitap okumak için gözümüz sayfalardaki sözcükleri dikkatle seçmeye ve takip etmeye çalışır. Bu durum sürekli göz hareketi gerektirir ve sonuçta göz kaslarımız yorulur. Ayrıca beynimiz, gözlerimizin gördüğü harfleri yorumlar; bunları anlamlı kelimelere, cümlelere ve paragraflara dönüştürür ve bunun için de zihin gücüne ihtiyaç duyarız. Böylece beynimizin çok çalışması ve göz kaslarımızın yorulması sebebiyle gözlerimizin yavaşça kapanıp biraz dinlenmeye ihtiyaç duyması ve sonunda uyuyakalmamız oldukça normaldir.

Kitap okurken uyuya kalmamızın diğer bir nedeni rahat bir konuma geçerek rahatlamamızdan kaynaklıdır. Çünkü genellikle kitap okumayı akşam saatlerine ya da yorucu, enerji gerektiren etkinliklerin ve işlerin sonrasına bırakırız. Bu anlar aynı zamanda büyük olasılıkla yorgun hissettiğimiz anlardır. Sonrasında rahat bir alanda kitabımızı okumaya başlarız. Bir anda vücudumuzun rahat bir konuma geçmesi ve kaslarımızın gevşemesi, diğer yandan yorgunluk uyku için gerekli ortamı hazırlamış olur. Ayrıca sevdiğimiz sürükleyici bir kitabı okumakta, kaygı ve sıkıntılarımızdan uzaklaşmaya ve hızlıca uykuya dalmaya yardımcı olur. Ayrıca sıkıcı kitaplarda uykunuzun gelmesine sebep olabilir.

Kitap Okurken Nasıl Uyanık Kalabiliriz?

Eğer uyuyakalmadan daha uzun süre kitap okumak istiyorsanız, okuma sürenizi artıracak bazı tavsiyeler şunlar olabilir;

• Öncelikle, kendinize rahat ama çok rahat olmayan bir yer seçmelisiniz. Arkanıza yaslanmaktansa, dik oturabileceğiniz bir sandalye seçin.
• Göz yorgunluğunuzu azaltmak için fazladan ışıklandırma kullanın.
• Bulunduğunuz ortamın çok sıcak olmadığından emin olun. Çünkü sıcak bir ortam uykunuzun daha çabuk gelmesine neden olabilir.
• Ayrıca kitap okuma sırasında uykumuzun gelmemesi için kendimizi uyanık tutmaya çalışmalıyız. Bunun için hafif egzersizler yapabilir; çay, kahve, kakao gibi sizi uyanık tutacak içecekler içebilir veya ılık bir duş alabilirsiniz.

Uyumadan Önce Kitap Okumak Uyku Kalitesini Etkiler Mi?

2019 yılında yapılan rastgele bir denemede, kitap okumanın uyku kalitesini etkileyip etkilemediği analiz edilmiştir. Bu deneye katılan kişiler uyumadan önce kitap okuyanlar ve olmayanlar olarak iki gruba ayrılmış ve insanların ne kadar iyi uyudukları basit bir anket kullanılarak ölçülmüştür.

Bu ankette, insanların deneyden önceki ve sonraki genel uyku kalitelerini, 0'dan 10'a kadar numaralandırarak (0 = korkunç, 1–3 = zayıf, 4–6 = orta, 7-9=iyi, 10=mükemmel) derecelendirmeleri istendi.

Uyumadan önce kitap okuyan grup için kurallar şunlardı;

1. Arka arkaya yedi gece uyumaya çalışmadan hemen önce 15-30 dakika kitap okumak.
2. Yatağa aynı saatte girip aynı saatte uyanmak
3. Yatmadan sonraki 1 saat içinde yemek yememek veya kafeinli içecekler (kahve gibi) içmemek
4. Çalışma süresi boyunca kendi evinde, yatağında uyumak
5. Deneyin yedi gecesi boyunca yatakta elektronik eğlence veya iletişim cihazları (örn. cep telefonları/tabletler) kullanabilir olması

Uyumadan önce kitap okumayan kontrol grubu kuralları içinse tek fark arka arkaya yedi gece uyumaya çalışmadan hemen önce kitap okumamış olmaktı.

İki gruptaki kişilerin özellikleri, araştırmanın başlangıcında ortalama olarak benzerdi. Ayrıca, her iki gruptaki insanlar araştırmacılara deneyin başında benzer uyku kalitesine sahip olduklarını söylediler.

Sonuçta anket sonuçları grafiklere döküldü. Denemenin sonucunda uyku kalitesine baktığımızda, okuma grubundakilerin genel olarak daha iyi uyku kalitesine sahip olma eğiliminde oldukları görülmekteydi. Ayrıca uykudan önce yatakta kitap okumanın yalnızca potansiyel olarak genel uyku kalitesini artırmakla kalmayıp aynı zamanda okuma grubundaki kişilerin uykuda kalma konusunda daha az sorun yaşadıkları görüldü.

Kitap Okumak Uyku Problemine Çözüm Olabilir Mi?

Evet, kitap okumak uyku problemine çözüm olabilir. Kitap okumak, uyku düzenini ve kalitesini iyileştirebilen bir dizi yararlı etkiye sahiptir. Örneğin; Kitap okumak stresi azaltır, rutin oluşturur, teknolojik uyarıcıları azaltır, zihni sakinleştirir, uyku hijyenini iyileştirir.

Uyku sorunları nispeten yaygındır ve dört kişiden biri iyi uyumadığını bildirmektedir. Bu, farklı insanlar için farklı sorunlara neden olur: Bazı insanlar uykuya dalmakta zorluk çekerken, diğerleri için problem uykuda kalmaktır. Bununla birlikte, bir kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilecek yaygın bir sorun olmasına rağmen, genellikle teşhis ve tedavisi yetersiz gelmektedir. Uyku bozukluğunun en yaygın tedavisi ilaç kullanımıdır. ABD'de 50 yaş ve üzerindeki yetişkinlerin yaklaşık üçte birinin uyku ilacı kullandığı tahmin edilmektedir. Bilişsel davranış terapisi (CBT) gibi ilaç dışı uyku yardımcıları mevcut olsa da, bunlar genellikle önemli ölçüde zaman ve maliyet gerektirir. Bu yüzden uyumadan önce kitap okumayı denemek uyku kalitesini etkileyebilecek düşük maliyetli, erişilebilir bir yöntem olmaktadır.