Her canlının korktuğu durumlar, nesneler, anlar vardır. İnsan olmanın kaçınılmaz bir parçası olan korkular, olması gereken seviyenin üstünde olduğu zaman kişinin hayatını bazı durumlarda zorlayacak psikolojik ve fiziksel reaksiyon göstermesine sebep olur. Bazı insanların aynı olay karşısında daha hafif tepki göstermesi ve bazı insanların daha yoğun tepki vermesi bu konunun altında yatan sebeplerin incelenmesine neden olmuştur. Yapılan araştırmalar sonucunda, genetiğin korkular üzerinde rol oynayabileceğine daha fazla ihtimal verilmektedir.

Korkuların Genetik Yolla Aktarımı Üzerine Araştırmalar

Araştırmalar, ayrı ayrı büyütülen ikizlerin benzer fobiler geliştirme oranlarının ortalamanın üzerinde olduğunu göstermektedir. Araştırmacılar, fobi yaşayanların birinci derece akrabalarının aynı fobiye sahip olma olasılığının üç kat daha yüksek olduğu bulgusunu ortaya koydu. Bir aile üyesinin sahip olduğu fobiye akrabalarının da sahip olma ihtimali, diğer insanlara kıyasla daha yüksektir. Bulgulara göre ayrı ortamlarda yetiştirilen ikizler; bir ikizde açık alan korkusu olarak bilinen “agorafobi” olduğu zaman, diğer ikizde de aynı fobiyi geliştirme ihtimalinin %39 olduğunu göstermiştir. İkizlerden birinin belirli bir fobisi olduğunda, diğer ikizin de belirli bir fobi geliştirme olasılığı %30’dur. Bu, bir insanda herhangi bir anksiyete bozukluğu görülme olasılığının %10’undan daha yüksek bir orandır.

Korkular Nasıl Genetik Yolla Aktarılabilir?

İnsanlarda kaygıyı etkileyebilecek aday genlerin sayısı oldukça çoktur. Fareler üzerinde yapılan çalışmalarda, düzinelerce gen devre dışı bırakıldığında farelerde kaygı düzeylerinde bir artış görülmüştür. Leicester Üniversitesi’nden Christopher J. Talbot ve ekip arkadaşları, farelerde bulunan birkaç farklı fare kaygısı özelliğini, fare kromozomu 1’deki küçük ve örtüşmeyen aralıklara indirgemiştir. Bu sonuçlar, pleiotropik - tek bir genin birçok fenotipik özellik üzerindeki genetik etkisi - etkilere sahip bir genden ziyade, yakın çevrede birkaç kaygı geni olduğunu göstermektedir. Emory Üniversitesi Yerkes Ulusal Primat Araştırma Merkezi’nde yapılan bir çalışmada, farelerde kiraz çiçeği kokusuna karşı bir korku oluşturmak amacıyla bu kokuya maruz kaldıklarında hafif bir elektrik şoku verilmiştir. Şartlandırılmış farelerin sonradan doğan yavrularının da kiraz çiçeği kokusundan tetiklendiği görülmüştür. Ayrıca şartlandırılmamış farelere kıyasla, şartlandırılmış farelerin bu kokuyu daha iyi algılayabildikleri fark edilmiştir. Fobinin gen düzeyinde kalıtımı, yapılan araştırmalar sonucunda doğrulanmıştır. Öyle ki fobisi olmayan bir üvey anne tarafından doğumdan sonra büyütülen, şartlandırılmış ebeveynlerden gelen bebek farelerin kiraz çiçeği fobisine sahip olduğu fark edilmiştir. Fobik davranış; daha sonra bir üvey anne tarafından büyütülen, tüp bebek yoluyla gebe kalan farelerde de meydana gelmiş ve şartlandırılmamış ebeveynlerden gelen bebek farelerin, şartlandırılmış bir anne tarafından büyütüldüklerinde fobi geliştirmedikleri görülmüştür. Şartlandırılmış farelerden bir nesil sonra gelen farelerde elde edilen bulgular daha da ilginçtir. Şartlandırılmış farelerin torunları da doğumdan itibaren fobi geçmişi olmayan nötr fareler tarafından büyütülmüş olsalar bile kiraz çiçeğine karşı bir isteksizlik sergilemişlerdir. Fobik yavrular üzerinde yapılan incelemeler, beyinlerinin koku işleme bölümünde kiraz çiçeği kokusuna daha fazla yer ayrıldığını ortaya çıkarmıştır. Bu değişikliğin burun hücrelerinin ve beyin hücrelerindeki koku almadan görevli genin aktivasyonundan kaynaklanmış olabileceği tahmin edilmektedir.

Korku Aktarımı Faydalı Mıdır?

Edinilmiş özelliklerin bu kalıtımı; savaş, kıtlık ve diğer olumsuz koşullar nedeniyle travma geçiren insanlar üzerinde yapılan bir dizi çalışma ile doğrulanmıştır. Bu tür bir travmanın duygusal ve psikolojik yansımaları, bu kurban nesillerin çocuklarında hatta travma yaratan olaydan çok sonra doğan çocuklarda bile görülmüştür. Bununla birlikte, bu tür bir kalıtımın artı bir yanı vardır. Bize zarar verebilecek şeylerden kaçınmanın karşılığı, hayatta kalmadır. Tehlikeli durumlardan korkmayı öğrenen ebeveynler, bu isteksizliği genetik olarak aktarabilir. Çocukları henüz dünyaya gelmeden onlara hayatta kalmaları için önemli yatkınlık kazandırabilirler.