Körfez'de ipler gerildi! Suudi Arabistan ve BAE Yemen’de karşı karşıya: Kim, hangi bölgeyi kontrol ediyor?
SOURCE:CNN Türk
Körfez'de tansiyon yükseldi... Yemen'deki son gelişmeler üzerine Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri arasında gerilim tırmandı. Bu gerilimi anlamanın kritik noktası ise haritada gizli. Yemen'de kim, hangi bölgeyi kontrol ediyor? İşte detaylar...
Kaynak:AA
Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Yemen üzerinden yaşadığı gerilim gözleri bu ülkeye çevirdi.
Yemen'de BAE'nin desteklediği ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi (GGK), ülkenin doğu ve kuzeydoğusunda Suudi Arabistan ile Umman sınırnda yer alan vilayetleri, aralık ayının ilk günlerinde askeri olarak ele geçirdi.
GGK Başkanı Ayderus ez-Zübeydi, 9 Aralık'ta geçici başkent Aden'de düzenlediği toplantıda, Güney Silahlı Kuvvetleri'nin Mehra vilayetini ele geçirdiğini duyurdu.
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi ise GGK'ye Hadramevt ve Mehra vilayetlerinden çekilme çağrısı yaptı.
GGK'nin petrol zengini Hadramevt vilayetindeki en önemli bölgeleri, hayati öneme sahip kentleri ve petrol sahalarında kontrolü sağlamasıyla başlayan gerilim sürüyor.
Uluslararası toplum tarafından tanınan Yemen hükümeti, Hadramevt ve Mehra'yı askeri olarak kaybetmesinin ardından güneyde fiilen kontrol ettiği bir bölgeyi yitirmiş oldu.
Hükümetin kısmen kontrolünde tuttuğu Taiz ve Marib vilayetleri ise ülkenin kuzeyinde yer alıyor.
Aydarus ez-Zübeydi liderliğindeki GGK ise Mayıs 1990'daki birleşme öncesinde Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti'nin sınırlarını belirleyen bölgeleri kontrolüne geçirmiş durumda.
Husiler ise başkent Sana'nın da bulunduğu ülkenin kuzeyindeki Zemar, Beyda, İbb, Rayme ve Amran kentlerinin tamamının denetimini sağlarken batıdaki Hudeyde'nin sahil bölgesini ve Suudi Arabistan'a kara sınırı bulunan Cevf kentini de kısmen kontrol ediyor.
Hacce ve Sada da, kent merkezleri dahil olmak üzere kontrolün büyük kısmı Husilerde olan 2 şehir olarak öne çıkıyor.
Suudi Arabistan'dan BAE'ye Yemen'deki askerlerini 24 saat içinde çekme çağrısı
Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) Yemen'in talebi doğrultusunda Yemen topraklarında bulunan askerlerini 24 saat içinde çekme ve ülkedeki hiçbir tarafa askeri ya da mali destek vermeme çağrısı yaptı.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Suudi Arabistan'ın ulusal güvenliğinin "kırmızı çizgi" olduğu belirtilirken, özellikle güney sınırlarında maruz kaldığı herhangi bir tehdide karşı tüm önlemleri alacağı kaydedildi.
Açıklamada, Suudi Arabistan'ın BAE'ye Yemen'in talebi doğrultusunda Yemen topraklarında bulunan askerlerini 24 saat içinde çekme ve ülkedeki hiçbir tarafa askeri ya da mali destek vermeme çağrısı yaptığı ifade edildi.
Yemen'in güneyi meselesinin çözümünde tek yolun diyalog olduğunu vurgulanan açıklamada, "BAE'nin, Yemen’in doğusundaki Hadramevt ve Mehra vilayetlerinde, Suudi Arabistan'ın güney sınırlarına yakın bölgelerde askeri operasyonlar gerçekleştirmesi için GGK güçlerini sevk ettiği" belirtilerek bunun "üzüntüyle karşılandığı" ifade edildi.
Suudi Arabistan'ın, söz konusu eylemleri "ülkenin ulusal güvenliğine, ayrıca Yemen ile bölgenin güvenlik ve istikrarına yönelik bir tehdit" olarak değerlendirdiği aktarılan açıklamada, "GGK dahil olmak üzere tüm Yemenli grupların katılımıyla Yemen'de kapsamlı bir siyasi çözüm çerçevesinde diyalog" vurgusu yapıldı.
Arap Koalisyonu: Yemen'deki Mukalla Limanı'nda bazı silahları ve savaş araçlarını hedef aldık
Yemen'de meşru hükümete destek veren Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu, Hadramevt'te ayrılıkçı Güney Geçiş Konseyi'nin (GGK) kontrolünde bulunan Mukalla Limanı'nda bazı silah ve savaş araçlarının hedef alındığı "sınırlı bir askeri operasyon" gerçekleştirdiğini duyurdu.
Suudi Arabistan resmi ajansı SPA'da yer alan haberde, Arap Koalisyonu Sözcüsü Türki el-Maliki'nin konuya ilişkin açıklamasına yer verildi.
Maliki, "Koalisyon hava kuvvetleri, sabah saatlerinde Yemen'in Mukalla Limanı'nda iki gemiden boşaltılan silahlar ve savaş araçlarını hedef alan sınırlı bir askeri operasyon gerçekleştirdi." ifadesini kullandı.
Arap Koalisyonu Sözcüsü, söz konusu operasyonun Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad el-Alimi'nin, Hadramevt ve Mehre illerinde sivillerin korunması için koalisyon güçlerinden gerekli tüm askeri tedbirlerin alınmasını talep etmesi üzerine gerçekleştirildiğini belirtti.
Maliki, iki geminin Arap Koalisyonu Komutanlığı'ndan resmi izin alınmadan Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki (BAE) Fucayra Limanı'ndan Mukalla Limanı'na geldiğini kaydetti.
Yemen'de son 10 yılda neler oldu?
Arap Yarımadası'nı Afrika kıtasından ayıran Babu’l Mendeb Boğazı’nın kuzeydoğunda yer alan Yemen, İran destekli Husilerin 21 Eylül 2014’te başkent Sana’yı ele geçirmesi ve Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu’nun Mart 2015’teki müdahalesiyle çatışma sürecine girdi.
BAE desteğiyle 2017 yılında Zubeydi başkanlığında kurulan ayrılıkçı GGK, Yemen’in kuzeyden ayrılması ve 1990’daki birleşme öncesi statüsüne dönülmesi talebiyle hükümet güçlerine karşı askeri hamleler başlattı.
GGK, Yemen hükümetinin Arap Koalisyonu'nun destekleriyle Husileri uzaklaştırarak geçici başkent ilan ettiği Aden’i ve çevre illerini, 2019’da başlattığı çatışmalar sonucunda ele geçirdi.
GGK ile hükümet arasındaki çatışmalar 2019'da Suudi Arabistan'da sağlanan mutabakatla son bulmuşken, Husiler ile hükümet güçleri arasındaki çatışmalar da Nisan 2022'de Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda sağlanan geçici ateşkesle durdu.
Yemen'deki sıcak çatışmalar nasıl başladı?
Başkent Sana'nın Husiler tarafından ele geçirilmesiyle başlayan Yemen'deki kriz ve iç çatışmalar, ilk kez ülkenin doğusundaki vilayetlerde de yayıldı.
Kuzeydeki Suudi Arabistan sınırından güneydeki Arap Denizi'ne uzanan Hadramevt vilayetinin merkez kenti Seyun, bugüne kadar Yemen hükümetine bağlı güçlerin kontrolündeydi.
Şeyh Amr bin Habriş liderliğindeki Hadramevt vilayetindeki kabile koalisyonu da yerel özerklik talebiyle Seyun bölgesinde varlık gösteriyor.
Hadramevt vilayetinin sahil bölgesi ve merkez kenti Mukalla ise GGK'ye bağlı güçlerin kontrolündeydi.
Hükümet güçleri ile GGK'ye bağlı güçler arasındaki ilk çatışmalar, geçen ayın ortalarında Hadramevt'in güneybatısındaki Gayl bin Yemin bölgesinde başladı.
Söz konusu çatışmaların ardından vilayetin kent merkezi Seyun'a ulaşan GGK güçleri, 3 Aralık’ta bölgedeki askeri karargahı ele geçirdikten sonra Cumhurbaşkanlığı Sarayı ile Uluslararası Seyun Havalimanı’nı da kontrolüne aldı.
GGK, Hadramevt vilayetindeki petrol yataklarını ele geçirdikten bir gün sonra Yemen’in doğusunda, Umman sınırı boyunca uzanan Mehra vilayetinde de kontrolü sağladı.
Hadramevt ve Mehra vilayetlerinin önemi nedir?
Suudi Arabistan’ın güney sınırından Arap Denizi’ne ulaşacak şekilde yüzölçümüyle Yemen’in yüzde 40’ını oluşturan Hadramevt, 2 milyonu aşkın nüfusa sahip.
Yemen’in en önemli petrol yataklarını sınırlarında bulunduran Hadramevt, hem enerji ihracatı hem de ticari transferlerde kullanılan Mukalla ve Şahr gibi önemli limanlarıı barındırıyor.
Ülkenin doğu sınırındaki komşusu Umman, özellikle Husilerin başkent Sana ve Kızıldeniz’deki stratejik bazı limanları ele geçirdiği bu dönemde Yemenlilerin hem yurt dışına seyahati hem de ticaret için topraklarını en çok kullandıkları ülke oldu.
Umman sınırı boyunca uzanan Mehra vilayeti, denizden de sahip olduğu Naştun ve Katş limanlarıyla önem kazanıyor.
Ülkenin en az nüfusa sahip vilayetlerinin başında gelen Mehra, bölgedeki kabilelerin birbirleriyle uyum içinde olmaları hasebiyle sükunetin hakim olduğu bir nokta olarak biliniyor.
GGK'nin 2019'daki askeri hamleleri ve siyasi kazanımları nelerdi?
BAE desteğiyle 2017’de kurulan GGK, Yemen’in güneyinde yer alan geçici başkent Aden’i 2019 yılında ele geçirdi.
GGK’nin Aden’in kontrolünü ele geçirmesinden yaklaşık 2 ay sonra hükümet ile GGK, Suudi Arabistan’ın himayesinde Riyad Anlaşması’nı imzaladı.
GGK Başkanı Zubeydi'nin Yemen Başkanlık Konseyi’ne üye olmasına imkan sağlayan anlaşma, "askeri güçlerin Savunma Bakanlığı çatısı altında yeniden yapılandırılması, güvenlik güçlerinin İçişleri Bakanlığına bağlanması, tüm Yemenlilere eşit vatandaşlık haklarının tanınması ile bölünme, parçalanma ve mezhepsel ayrımcılığın reddedilmesi" gibi temel hükümler içeriyordu.
GGK güçleri, Suudi Arabistan öncülüğünde sağlanan Riyad Anlaşması’nın özellikle askeri güçlerin Savunma Bakanlığı çatısı altında toplanması yönündeki maddeye uymadı ve bugüne kadar kimse bunu gündeme getirmedi.
GGK, Yemen’in Hint Okyanusu’ndaki Sokotra Adası’nı 2020’de ele geçirdikten sonra 2021 yılında güneydeki Şebve vilayetinde kontrolü sağladı.
Suudi Arabistan ile BAE arasındaki gerilimin nedeni nedir?
Yemen hükümeti, Arap Koalisyonu bünyesinde ülkede askeri güç bulunduran BAE ile ortak savunma anlaşmasını iptal ettiğini duyurdu.
Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap Koalisyonu Sözcüsü Türki el-Maliki de Hadramevt’te, GGK’nin kontrolünde bulunan Mukalla Limanı’nda bazı silah ve savaş araçlarının hedef alındığı “sınırlı bir askeri operasyon” gerçekleştirildiğini açıkladı.
Maliki, savaş araçları taşıyan iki geminin Arap Koalisyonu Komutanlığı’nın onayı alınmadan BAE’deki Fucayra Limanı’ndan Mukalla Limanı’na geldiğine dikkati çekti.
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı ise BAE’ye, Yemen’in talebi doğrultusunda Yemen topraklarında bulunan askerlerini 24 saat içinde çekme ve ülkedeki hiçbir tarafa askeri ya da mali destek vermeme çağrısı yaptı.
Riyad yönetimi, “BAE’nin, Hadramevt ve Mehra vilayetlerinde, Suudi Arabistan’ın güney sınırlarına yakın bölgelerde askeri operasyonlar için GGK’yi sevk ettiğine” işaret ederek, söz konusu eylemleri “ülkenin ulusal güvenliğine tehdit” olarak değerlendirdi.
Konuyla ilgili BAE’den ise henüz resmi bir açıklama yapılmadı.
