İnsanoğlu, varoluşunun şafağından bu yana, doğanın kudreti karşısında hem hayranlık hem de derin bir korku duymuştur. Yıldızlarla dolu bir gökyüzünün altında, ayaklarımızın bastığı toprağın sarsılmaz olduğuna dair inancımız, jeolojik zamanın o acımasız tiktakları arasında zaman zaman yerle bir olur. Evren'in uçsuz bucaksız karanlığında sürüklenen bu toz zerresinin üzerinde yaşam, incecik bir kabuğun kararsız hareketlerine pamuk ipliğiyle bağlıdır. Özellikle Anadolu gibi tektonik plakaların sürekli bir itiş kakış halinde olduğu coğrafyalarda, deprem gerçeği sadece jeofiziksel bir olay değil, kültürel kodlarımıza işlemiş kolektif bir travmadır.

Marmara Denizi, bu travmanın merkez üssünde, tarihin ve jeolojinin kesiştiği noktada uyanmayı bekleyen bir dev gibidir. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın batıya doğru uzanan ve milyonlarca yıldır Avrasya ile Anadolu blokları arasındaki gerilimi düzenleyen bu devasa kırık sistemi, insanlık tarihi boyunca imparatorlukları sarsmış, surları yıkmış ve şehirleri yutmuştur. 1509 yılında, Osmanlı tarihçilerinin "Kıyamet-i Suğra" yani "Küçük Kıyamet" olarak adlandırdığı o günde, İstanbul’un surlarını yerle bir eden güç ile 17 Ağustos 1999’da Gölcük’te binlerce canımızı alan güç aynıdır. Bu güç ne mitolojik bir canavarın öfkesi ne de ilahi bir cezalandırma aracıdır; bu, gezegenimizin ısıl dinamiklerinin, çekirdekten yüzeye doğru akan enerjinin ve plaka tektoniğinin kaçınılmaz bir sonucudur.

Ancak korku, çoğu zaman aklın en büyük düşmanıdır. Belirsizlik anlarında, insan zihni boşlukları doldurmak için desenler aramaya başlar. Evrimsel geçmişimizde, hışırdayan çalılıkların ardında bir aslan olup olmadığını tahmin etmek hayatta kalmamızı sağlamış olabilir ancak modern dünyada bu desen tanıma mekanizması, istatistiksel gerçeklikten kopup mitlerin doğmasına neden olmaktadır. "Depremler hep gece olur, dolunay fayları tetikler, hava çok sıcak, deprem olacak." gibi söylemler, bilimsel bir temelden ziyade, kontrol edemediğimiz bir doğa olayına karşı geliştirdiğimiz psikolojik savunma mekanizmalarıdır. Oysa bilim, karanlıkta yanan bir mumdur. Bize düşen, bu mumun ışığını verilerin üzerine tutmak ve gölgelerde saklanan korkuları, bilginin aydınlığıyla dağıtmaktır.

Tüm Reklamları Kapat

Bu yazının amacı, 1900 ile 2025 yılları arasında Marmara Denizi ve çevresinde gerçekleşen depremlerin kapsamlı veri setini masaya yatırmaktır. Elimizdeki veriler, sismometrelerin hassas uçlarıyla kaydedilmiş, bilimsel metodolojinin süzgecinden geçirilmiş ve istatistiğin diliyle konuşan somut gerçeklerdir.

Analiz, ham bir veri yığınına değil, küme arındırma işlemine tabi tutulmuş, artçı şokların gürültüsünden arındırılmış ve Moment Büyüklüğü (Mw) cinsinden standardize edilmiş bir kataloğa dayanmaktadır.

Veri Analizi ve Bilimin Mutfağı

Bir bilimsel analizin değeri, üzerine inşa edildiği metodolojinin sağlamlığı ile ölçülür. Tıpkı bir binanın temelinin sağlam olması gerektiği gibi deprem istatistikleri üzerine yapılacak bir çalışma da verinin nasıl işlendiği, hangi filtrelerden geçirildiği ve nasıl standardize edildiği konusunda şeffaf ve titiz olmalıdır. Marmara Denizi gibi karmaşık bir tektonik yapıyı analiz ederken her sarsıntıyı saymak bizi yanıltıcı sonuçlara götürebilir. Bu nedenle, bu raporda kullanılan veri seti üzerinde uygulanan işlemleri anlamak, sonuçların güvenilirliğini kavramak açısından hayatidir.