Arnavutluk’un ilk ve tek milyarderi Samir Mane, 1991 yılında komünist rejimden kaçarak sığındığı Avusturya’da sıfırdan kurduğu ticaretle yükseldi. Bugün Batı Balkanlar’da alışveriş merkezlerinden bankalara, lüks konut projelerinden elektronik zincirlerine uzanan bir imparatorluğu yönetiyor.

Ekim ayının güneşli bir sabahı. Arnavutluk’un başkenti Tiran’ın biraz dışında yer alan devasa bir alışveriş merkezinin içinde, koyu lacivert ceketinin altına giydiği siyah Lacoste tişörtüyle bir adam, etrafı gülümseyerek inceliyor.

Tiran East Gate Mall’un koridorlarında dolaşan bu adam, 1,2 milyon metrekarelik kompleksin yalnızca sahibi değil; aynı zamanda Forbes listesine göre Arnavutluk’un ilk ve hâlâ tek milyarderi: Samir Mane.

Merkezin içinde H&M, Zara, Burger King, Swarovski gibi uluslararası markalar yer alıyor.

Forbes'un haberine göre Mane, burayı “amiral gemisi” olarak nitelendiriyor: “Tamamı kiralandı" diyor gururla. Kiracıların arasında kendi elektronik zinciri Neptun, oyuncakçıları, kıyafet markaları ve ülkenin ilk suşi restoranı da bulunuyor. “İnsanlar ürünlere dokunmak istiyor. Arnavutluk’ta elle tutulur her işi biz yapıyoruz.”

Bir kamyondan imparatorluğa

1967 yılında, Enver Hoca’nın sıkı komünist rejimi altındaki Korçë kentinde doğan Mane, üniversite için geldiği Tiran’da jeoloji eğitimi alırken girişimciliğe yöneldi. “Jeolojiyi ben seçmedim, ne okuyacağımıza Komünist Parti karar veriyordu" diyor. Üniversitedeyken köfte yapıp arkadaşlarına satmaya başladı. Ancak altı ay sonra yetkililer bu küçük girişimi durdurdu.

1991’de, 23 yaşındayken bir seyahat acentesinden aldığı (sonradan sahte olduğu ortaya çıkan) vizeyle Avusturya’ya kaçtı. Viyana’daki mülteci kampında altı aydan fazla kaldı, kendi kendine Almanca öğrenip teknik üniversiteye başvurdu. Bu sırada Arnavutluk’un kapıları dış dünyaya aralanmaya başlamıştı ve Viyana’ya alışverişe gelen Arnavutlara elektronik ürün satan bir sektöre adım attı.

1993’te üniversiteyi bırakarak kendi şirketi Alba-Trade’i kurdu. Video oynatıcılar, televizyonlar ve ev aletleri alıp Tiran’a kamyonla taşıyor, park ettiği kamyonda tüm ürünleri üç saat içinde satıyordu. “Ama Avusturya’da gördüm ki, bu işler düzgün mağazalarda da yapılabilir.”

Batı Balkanlar’ın Walmart’ı

Mane, Neptun adlı elektronik mağazalar zincirinin ilkini 1996’da Tiran’da açtı. Ardından Kuzey Makedonya, Kosova, Sırbistan ve Karadağ’a yöneldi. Yugoslavya’nın dağılması sonrası oluşan yeni pazarlarda yatırım yapan ilk kişilerden biriydi. BALFIN Grubu CEO’su Edlira Muka’ya göre, Mane vizyonuyla zamanın ilerisindeydi: “Çamaşır makinemiz bile yokken, bu bölgede beyaz eşya ihtiyacını fark etti.”

2000’li yılların başında 19 mağazası vardı ve yılda 50 milyon dolarlık satış yapıyordu. Ancak gözü daha yüksekteydi. Doğu Avrupa’daki alışveriş merkezlerinin başarısını gören Mane, benzerini Arnavutluk’ta kurmak için 2005’te ailesiyle birlikte Viyana’dan Tiran’a taşındı. İlk alışveriş merkezini kurarken süpermarket arayışına girdi. Ancak kimse gelmek istemedi. “Bana GSYH rakamlarını gösterip ‘kimse gelmez’ dediler" diye anlatıyor. Bunun üzerine Carrefour’dan bir Fransız yöneticiyi işe alarak Euromax zincirini kurdu.