Rusya ile üç yılı aşkın süredir devam eden savaşla birlikte Ukrayna, savaş alanını yeniden tanımlayan bir silah üretim üssüne dönüştü.

---

04 Temmuz 2025, 12:10 Güncelleme: 04 Temmuz 2025, 12:38

Kiev yakınlarında, Dinyeper Nehri'nin ormanlık kumullarında, mekanik yengeçleri andıran iki insansız kara aracı rampadan kuma iniyor. Alışveriş arabası uzunluğunda ama iki katı genişliğinde olan 280 kilogramlık bu robotlar, uzaktan insan kontrolüyle yönlendiriliyor ve paletleri arazide kolayca ilerliyor. TerMIT olarak adlandırılan bu robotlardan biri, cephe hattındaki askerlere malzeme taşımak için basit bir çelik platform taşıyor. Diğeri ise küçük bir biçerdöveri andıran bir yapıya sahip ancak mahsul değil, uzaktan kumandayla tanklara karşı ölümcül mayınlar yerleştiriyor.

Bu Ukrayna'da şekillenen modern savaşın geleceği. Rusya’ya karşı üç buçuk yıldır süren savaş, ülkeyi savaş alanını yeniden şekillendiren bir silah fabrikasına dönüştürdü. Yeni teknolojiler, dünyanın başka yerlerine kıyasla çok daha kısa sürede ve çok daha düşük maliyetle geliştirilip sahaya sürülüyor.

"Ukrayna'nın petrolü"

Ukrayna hala ABD istihbaratına ve müttefik hava savunmalarına bağımlı ancak Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’e göre artık silahlarının yaklaşık yüzde 40’ını kendi üretiyor. Ukrayna, bunun NATO müttefiklerine daha tehlikeli ve istikrarsız bir geleceğe hazırlık için bir model olabileceğini söylüyor. Zelenskiy’nin stratejik işler danışmanı Oleksandr Kamyshin, zırhlı araç üretimi konusunda “İhtiyacınız kadar üretiriz” dedi. Kamyshin, silah üretimini “Ukrayna’nın petrolü” olarak tanımlıyor. KPMG’de denetçi olarak çalıştıktan sonra ülkenin demiryolu sistemini yöneten Kamyshin, “Savaşın doğasını yeniden düşünüyoruz. Ülkem, özgür dünyanın cephaneliğine dönüşüyor" ifadelerini kullandı.

Ukrayna için tehdit halavaroluşsal. Başkomutan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in genişlemiş cephe hattı boyunca yaklaşık 695 bin asker konuşlandırdığını açıkladı. Rus kuvvetleri cephe boyunca saldırılar düzenlerken, Ukrayna şehirlerine füze ve drone yağdırıyor. Putin ise hala ateşkes çağrılarını reddediyor.

Uyum kabiliyeti

Ukrayna’nın savunma devrimini tetikleyen şey, zorunluluktan doğan uyum kabiliyeti oldu. 2022 başında Rusya tam ölçekli işgal başlattığında, Maksym Vasylchenko gıda üretim makineleri kuran bir firmada çalışıyordu. Şimdi ise askeri robot üretiyor. Vasylchenko ve birkaç meslektaşı, orduya katılan arkadaşlarına yardım etmek için yeteneklerini bu alana kaydırdı. Para tükenince, yatırım almak için şirket kurmaları önerildi. Böylece, savunma teknolojisi girişimleri arasında yıldız konumuna gelen TenCore kuruldu; ürünü ise TerMIT.

Cephe hattı sürekli drone gözetiminde olduğundan, robotlar insan kaybını azaltıyor. TerMIT, bir Starlink uydu alıcısıyla donatılmış ve bir Skoda Octavia’nın bagajına sığabiliyor. Modüler yapısıyla yedek parça veya yeni donanımlar kolayca değiştirilebiliyor. Üç farklı versiyonu mevcut; bazıları Browning ağır makineli tüfek ya da Mk 19 bombaatarla donatılmış. Şirketin sloganı: Bırakın robotlar savaşsın.

20'den fazla askeri birlik, TerMIT’i aktif olarak kullanıyor. Bazı birlikler, 20 kilometre geriden cephenin ön hattına yiyecek ve ekipman taşımakta tamamen TerMIT’e güveniyor. Aynı araçlar, yaralı ve ölü askerleri geri taşıyor.

Soğuk kanlı bir mantık söz konusu: Makineler hem harcanabilir hem de insanlardan ucuz. Devlet için bir askerin ölümü 16 milyon grivnaya (yaklaşık 380.000 dolar) mal oluyor. Bir TerMIT’in başlangıç fiyatı ise sadece 20.000 dolar. Şubat 2024’te beş kişiyle kurulan TenCore, bugün 175 kişilik bir ekibe ulaştı. 26 bin dolarlık sermaye, geçen yıl 1.5 milyon dolar ciroya, 2025 içinse 2.000'den fazla birimle 80 milyon dolarlık gelir beklentisine dönüştü.

Bazı yatırımcılar şirketi satın almak istedi ama TenCore bunu reddetti. Vasylchenko’nun sade ofisi, birkaç top mermisi kovanı ve kırmızı mazot dolu bir plastik bidonla dekore edilmiş. Şirket, üretimi Rus hava saldırılarından korumak için altı ayrı lokasyonda faaliyet gösteriyor.

Ukrayna’nın savaş alanında oyunu değiştiren bir diğer yönü de düşük maliyetli drone’larla Rus mevzilerine ve tanklara saldırması. Haziran başında Rus hava üslerine yapılan eşzamanlı saldırılarda stratejik bombardıman uçaklarının imhası, bu yeteneğin en büyük göstergesi oldu. Ukrayna’nın yok ettiği Rus ekipmanlarının yüzde 70’i drone’lar aracılığıyla vuruldu. Artık ölüm bölgesi dramatik şekilde genişliyor. FPV (first-person view) drone’lar neredeyse her hava koşulunda, gece-gündüz çalışabiliyor. Hatta siperlerde sıkışan askerlere ekipman ve kan bile ulaştırabiliyor.

Ancak Rusya da boş durmuyor. İran yapımı Shahed drone’larını geliştirerek ve fiber optik kabloyla yönlendirilen drone’lar üreterek bu alandaki üstünlüğünü artırıyor. Bu sistemler sinyal bozuculara karşı dayanıklı. Mayıs ayında Rusya, savaş drone üretimini yüzde 17 artırdı. Savunma bakanlığına bağlı bir düşünce kuruluşuna göre bu, üretimde ciddi bir ivme. Kiev'de halk, hedeflerine doğru ilerleyen Rus drone sürülerinin vızıltısını neredeyse her gün duyuyor.

Ukrayna Avrupa'nın ihtiyacını karşılamaya hazır

Ukrayna’nın savunma alım bütçesi yaklaşık 12 milyar dolar. Ancak ülke, bu miktarın üç katı değerinde savunma sanayi ürünü üretme kapasitesine sahip. Avrupa hükümetleri yüz milyarlarca doları savunmaya ayırırken, Ukrayna bu ihtiyacı karşılamaya hazır. Ya da en azından savaş bittiğinde: Çünkü şu anda yasalar gereği silah ihracatı tamamen yasak. Bu durum, ihracat konusundaki sanayi ile hükümet arasında zaman zaman gerginliğe neden oluyor.

Savunma sanayisinde 2022’den itibaren yeni şirketler ortaya çıktığında yatırım bolluğu vardı. Ancak üretim kapasitesi artmasına rağmen Savunma Şirketleri Birliği’nin dış ilişkiler direktörü. Yuliia Vysotska finansmanın zamanla kuruduğunu söyledi. Vysotska’ya göre hükümetin silahların Rusya’nın eline geçeceği veya müttefiklerin tepki vereceği endişeleri yersiz: İhracat geçmişte de sıkı denetim altındaydı, şimdi de öyle, gelecekte de olacak. Ama devletimiz bu süreci desteklemeli. Ukrayna’nın üretim süreci çok kısa. Biz hızlıyız, ucuzuz ve kalitemiz çok yüksek çünkü sahada test edilmiş durumdayız.

---