Tesla CEO’su Elon Musk’ın siyaset sahnesindeki yükselişi elektrikli araçların bazı çekirdek alıcıları arasında markanın cazibesini azaltıyor.

Çok az markanın imajı CEO'su ile Tesla kadar yakından bağlantılı. Elektrikli otomobil üreticisinin tarihinin büyük bölümünde bu durum işleri için faydalıydı. Elon Musk'ın dünyanın fosil yakıtlara olan bağımlılığını azaltma vaadi ve elektrikli otomobillerin cazibesini artırma çabası, alıcıları cezbetmişti. O dönem, Musk’ın tekno-çevrecilik vizyonuna bağlılıklarını ilan ettiler.

Trump ittifakı soru işareti yarattı

Musk'ın Donald Trump ile ittifak kurması ve ulusal politikanın derinliklerine dalmasıyla birlikte, birçok Tesla sahibi ve alıcı adayı bugünlerde bir Tesla'nın direksiyonuna geçmenin ne ifade ettiğini kendilerine soruyor. Bu tür şüpheler şirket için endişe verici rakamlarla kendini göstermeye başladı.

Los Angeles'ta bir TV yöneticisi olan Garth Ancier, bir yıldan uzun bir süre önce iki araç sahibi arkadaşıyla Tesla ile görülmenin nasıl bir his olduğunu tartıştıklarını anlattı. Ancier, “‘Biliyor musun, bu arabayı kullanmaktan rahatsız oluyorum çünkü büyük kırmızı bir MAGA şapkası kullanmak gibi’ diyorlardı” dedi. Ancier şimdi 4 yaşındaki Model X'ini satmak istiyor ve Musk’ın siyasi davranışları olmasaydı, “Muhtemelen Tesla kullanmaya devam ederdim” diye ekledi. 

Ülkenin açık ara en büyük elektrikli araç üreticisi olan Tesla, uzun zamandır tüketici sadakatinde otomobil endüstrisine liderlik ediyor ve anketler birçok araç sahibinin artık markayı terk etmeye niyeti olmadığını gösteriyor. Ancak son anketler markanın cazibesinin giderek azaldığını gösteriyor ve satış verileri bunun mali bir bedel ödemeye başladığını gösteriyor. 

Tesla almayı düşünmeyenlerin sayısı artıyor

Musk'ın siyasete girmesinden önce 2022 yılında, otomotiv danışmanlık firması Strategic Vision, ankete katılan otomobil müşterilerinin yüzde 22'sinin bir sonraki araç alımlarında bir Tesla'yı “kesinlikle düşüneceklerini” söylediğini tespit etti. Firmanın başkanı Alexander Edwards, bu oranın Tesla'yı Mercedes-Benz ve BMW gibi diğer lüks otomobil markalarıyla aynı seviyeye getirdiğini söyledi. Edwards, geçen yaza gelindiğinde bu oranın yüzde 7'ye düştüğünü, yani Lincoln ve Dodge ile aynı seviyeye gerilediğini ve otomobil sektöründe nadir görülen bir düşüşle orada kaldığını söyledi. 

“Bu noktada, herhangi bir iyileşme belirtisi görmüyoruz” diyen Edwards, Tesla'nın çevreye duyarlı alıcılara yönelik tarihi cazibesi ile Musk'ın sağ eğilimli politikalarının çeliştiğini belirtti. Aralık ayında yapılan ankete katılanların yaklaşık yüzde 63'ü Tesla almayı düşünmediklerini söyledi; bu oran geçen yılın bahar aylarına göre yaklaşık yüzde 10 puanlık bir artışa işaret ediyor.

Geçtiğimiz haftalarda, Musk'ın federal işçilerin toplu olarak işten çıkarılması için bastırması ve Almanya'da aşırı sağcı bir siyasi partiyi desteklemesinin ardından, protestocular ABD ve Avrupa'daki Tesla showroomlarında gösteri yaptı ve bazı Tesla mağazaları ve Supercharger istasyonları sprey boyalı gamalı haçlarla tahrip edildi. 

Tesla'nın karşılaştığı zorluklar Musk'ın politikalarına yönelik tepkilerin çok ötesine uzanıyor. Şirketin satışları ve karlılığı, nispeten eski araç yelpazesi ve agresif promosyonlarla alıcıları cezbetmeye çalışan diğer otomobil üreticilerinin artan rekabeti nedeniyle baskı altında. Özellikle rakiplerinin teknoloji ve batarya menzili konusunda elektrikli otomobil öncüsünü yakalamasıyla birlikte kalite sorunları ve düşen yeniden satış değerleri de Tesla'nın marka algısına zarar verdi.

Satışlardaki düşüş

Geçen yıl Tesla'nın dünya çapındaki araç teslimatları yüzde 1 düşerek on yıldan uzun bir süre sonra ilk düşüşünü yaşarken, sektör genelinde elektrikli araç satışları yüzde 25 arttı. Araştırma firması Wards Intelligence'ın tahminlerine göre ABD'de Tesla satışları geçen yıl yüzde 7, bu yılın ilk iki ayında ise yüzde 2 oranında düştü.

Dış pazarlarda da endişe verici rakamlar ortaya çıkmaya başladı. Hükümet ve endüstri birliği verilerine göre şubat ayında Tesla yeni araç kayıtları Almanya'da yüzde 76,3 ve Fransa'da yüzde 26 oranında düştü. Diğer ülkelere ihracat yapan Tesla Çin, kısmen yerli elektrikli araç üreticilerinin artan rekabeti nedeniyle şubat ayında bir önceki yıla göre yüzde 49 düşüşle 30.688 yeni otomobil teslim etti. 

Analistler düşüşleri kısmen, bu ay içinde piyasaya sürülmesi planlanan yenilenmiş Tesla Model Y'yi bekleyen müşteriler de dahil olmak üzere piyasa faktörlerine bağlıyor. Yine de Musk'ın eylemlerinin özellikle Almanya'da bir faktör olduğunu belirtiyorlar. Otomotiv tüketici araştırma şirketi JATO Dynamics'in analistlerinden Felipe Munoz, “Politika yaptığınızda her zaman bir risk vardır” dedi. Başkan Trump'ın zaferinden sonra Tesla'nın hisse senetlerinin değeri hızla yükseldi ve yatırımcılar Musk'ın başkana yakınlığının işlerine fayda sağlayacağını umdu. Yatırımcılar ayrıca Musk'ın 2026'da ilk tamamen sürücüsüz otomobilini üretmeye başlamayı planlayan Tesla'da yapay zeka ve robot teknolojilerine daha fazla odaklanmasını da beğendi. Ancak bu yıl hisseler yüzde 35 düşerek seçim sonrası kazançların çoğunu sildi. Yine de FactSet'e göre Tesla'nın değeri yaklaşık 847 milyar dolar, yani diğer tüm otomobil şirketlerinden daha fazla.  

Satış ve anket verileri siyasetin talebi etkilediğini gösteriyor. Araştırma şirketi Morning Consult'un anket verilerine göre Cumhuriyetçilerin bir Tesla satın alma olasılığı Demokratlara göre daha yüksek ve bu da şirketin geçmişine göre keskin bir şekilde tersine dönüşü temsil ediyor. Verilere göre bir sonraki araçları olarak Tesla almayı düşündüklerini söyleyen Demokratların oranı Ağustos 2023'te yüzde 23 iken şubat ayında yüzde 13'e geriledi. Aynı dönemde Cumhuriyetçi alıcıların oranı ise yüzde 15'ten yüzde 26'ya yükseldi. Bazı analistler, muhafazakarların elektrikli araç satın alma konusunda daha tereddütlü olduklarını ve bunun da Cumhuriyetçilerin artan desteğini satışa dönüştürmeyi zorlaştırabileceğini belirtiyor.

Tesla satış rakamlarını eyalet bazında açıklamıyor ancak S&P Global Mobility tarafından toplanan yeni araç kayıtlarına ilişkin veriler, satışların geçen yıl New York, Los Angeles, San Francisco ve Dallas gibi şirketin büyümesinin merkezinde yer alan bazı sol eğilimli metropollerde keskin bir şekilde düştüğünü ve Las Vegas, Salt Lake City ve Miami-Ft. Lauderdale'de yükseldiğini gösteriyor.

İlk Tesla'sını 2023'te satın alan Güney Kaliforniyalı girişimci Diego Leporini, “Eskiden bu adamı idol olarak görürdüm” dedi. Şimdi ise Musk'la arasına mesafe koymak istiyor. CEO'nun Trump'la olan bağlarını protesto etmek için elindeki 83 Tesla hissesini sattığını ve kiraladığı Model Y’den kurtulmaya çalıştığını söyledi.