Elektrikli araç üreticisi Tesla'nın ürün çeşitliliği eskidi, satışlar düşüyor. Ancak CEO Elon Musk, odağını artık robotaksilere ve robotlara kaydırmış durumda.

Tesla’nın satışları ciddi bir düşüş yaşıyor. Elon Musk ise bunun umurunda olmadığını söylüyor. Elektrikli otomobil öncüsü, tarihinin en kötü satış dönemlerinden birine girmiş durumda. Şirketten dün yapılan açıklamada, 2024’ün ikinci çeyreğinde küresel araç satışlarının bir önceki yıla göre yüzde 13,5 düştüğünü bildirdi. Teslimatlar da ilk çeyrekte yüzde 13 azalmıştı. Bu sırada General Motors’tan Çinli BYD’ye kadar rakipler yüksek teknolojili araçlarla pazar payı kazanırken, ABD Kongresi elektrikli araçlara verilen vergi kredilerini kaldırmaya hazırlanıyor. Tüketiciler ise yeniden geleneksel araçlara yöneliyor.

Odak noktası şirketi dönüştürmek

Musk, nisan ayında yatırımcılara, “İnsanları, önümüzdeki yoldaki tümseklerin ve çukurların ötesine bakmaya teşvik ederim. Gözünüzü tepedeki parlak, ışıl ışıl kaleye dikin" dedi. O tepede Musk’ın vaadi olan otonom taksiler ve insansı robotlar bulunuyor. Tesla'nın 2024'teki yaklaşık 100 milyar dolarlık gelirinin dörtte üçü hala araç satışlarından gelse de Musk yatırımcılara artık odak noktasının sürücüsüz araçlar ve robotlarla şirketi dönüştürmek olduğunu söylüyor.

Geçen yıl Musk, 25 bin dolarlık uygun fiyatlı Model 2’nin geliştirilmesini durdurdu. Bir yatırımcı, bu modelin ne zaman yeniden gündeme gelebileceğini sorduğunda, Musk bu aracın direksiyon ve pedalları olmayan bir versiyonu olan Cybercab'e odaklandıklarını belirtti. CEO, “Bence sıradan bir 25.000 dolarlık model üretmek anlamsız olur. Bu çok saçma olurdu, inandığımız her şeyle çelişir" dedi.

Son beş yıldaki tek yeni model

Paslanmaz çelik kaplamalı Cybertruck, son beş yıldaki tek yeni Tesla modeli olmasına rağmen, iyi satmadı. Şirket, bu yılın başlarında mevcut modellerin fiyatlarını düşürmeye odaklandığını söyledi. Araç mühendisliği başkan yardımcısı Lars Moravy, “Aylık ödeme miktarı, araçlarımız için en büyük fark yaratan unsur” dedi.

Yatırımcılar Musk’ın vizyonuna güvenerek Tesla’nın yaklaşık 1 trilyon dolarlık piyasa değerini ayakta tutuyor. Wall Street analistlerinin çoğu ise otomobil işinin hisse başına 100 dolar bile etmediğini, Tesla’nın yaklaşık 300 dolarlık hisse fiyatının üçte biri kadar değer biçtiklerini belirtiyor. Morgan Stanley analisti Adam Jonas mayıs ayındaki bir notta, “Çoğu yatırımcı Tesla’nın temel otomobil işine hisse başına 50 ila 100 dolar arasında değer veriyor" ifadelerini kullandı.

Musk Tesla’nın büyüme potansiyelini sürekli vurgulasa da bu dönüşümün motoru şu anda zorlanan otomobil bölümü. Şirketin karı yılın ilk çeyreğinde yüzde 71 düştü ve sadece 409 milyon dolar kar elde edebildi; bunun da nedeni, diğer otomobil üreticilerine 595 milyon dolarlık çevre kredisi satmış olmasıydı. Tesla, 23 Temmuz’da ikinci çeyrek finansal sonuçlarını açıklayacak. Analistler satışlarda yaklaşık yüzde 10’luk bir düşüş ve karlarda yüzde 20’ye yakın bir azalma bekliyor.

İşler daha da zorlaştı

Musk her ne kadar “Beyaz Saray’dan ayrılıp Tesla’ya odaklanacağım” demiş olsa da,şirketin otomobil işi bu yıl daha da zorlaştı. Çin’den gelen nadir toprak minerallerine erişim konusundaki ticaret anlaşmazlıkları, Tesla’nın Kanada ve Meksika’dan parça tedarikine dayanan tedarik zincirini de karmaşıklaştırdı. Ayrıca tüketicilerin elektrikli araçlara olan talebi de azaldı. Cox Automotive’e göre ABD’de ikinci çeyrek toplam EV satışları yaklaşık yüzde 7 düştü. Ford, Hyundai ve Kia, salı günü EV satışlarında büyük düşüşler açıkladı; yalnızca General Motors, elektrikli Cadillac Escalade ve Chevrolet Equinox EV modellerini piyasaya sürdükten sonra satış artışı gördü.

Tesla’nın markası, kısmen Musk’ın siyasi faaliyetlerinden olumsuz etkilendi. Tesla CEO’su, mayıs sonunda ABD Hükümet Verimliliği Departmanı’ndaki maliyet düşürme görevinden çekildi. Aynı dönemde Wall Street Journal Tesla yönetim kurulunun bazı üst düzey işe alım firmalarıyla temasa geçtiiğini ve bazı üyelerin Musk’ın şirkete daha fazla zaman ayırmasını istediğini yazdı.

Siyasetten uzak duramadı

Tesla Yönetim Kurulu Başkanı Robyn Denholm daha sonra kurulun Musk’a ve büyüme planına güvendiğini belirtti. Dünyanın en zengin adamı, siyasetten uzak durmayı başaramadı. Trump’ın başkan seçilmesine yardımcı olmak için neredeyse 300 milyon dolar harcadı. Son haftalarda Trump’la sosyal medyada iki kez atıştı. Tartışma, Trump’ın yasa tasarısı etrafında döndü.

Musk bu yasayı bu hafta “mali olarak sorumsuz” bularak eleştirdi ve tasarıya oy verecek Cumhuriyetçilere karşı yeni bir siyasi parti kurabileceğini söyledi. Trump da buna yanıt olarak eski danışmanını cezalandırmak için federal hükümetin gücünü kullanmakla tehdit etti. Salı günü gazetecilere verdiği demeçte, “Elon’ın üzerine DOGE göndermemiz gerekebilir” diyen Trump, ardından Musk’ın sınır dışı edilmesini değerlendireceğini belirtti. Musk, Güney Afrika doğumlu, ABD vatandaşı bir göçmendir.

Tesla’nın üst düzey yönetim kadrosunda da bu yıl büyük değişiklikler yaşandı. Geçen hafta şirket, Musk’ın yakınındaki kilit yöneticilerden biri olan Omead Afshar ile yollarını ayırdı. Afshar, geçen sonbahardan beri Kuzey Amerika ve Avrupa’da satış ve üretimden sorumluydu. Yerine kısmen, daha önce Çin’e taşınarak Asya’daki rekabeti yakalama çabalarına yardımcı olan Tom Zhu getirildi. Birkaç hafta önce ise Tesla’nın Optimus robot programının başındaki Milan Kovac görevden ayrıldı. Kovac, yurt dışındaki ailesiyle daha fazla vakit geçirmek istediğini söyledi.

Musk ise bu sırada Teksas’ın Austin kentinde robotaksi hizmetinin lansmanına odaklanmıştı. 22 Haziran’daki açılış gününde, Musk robotaksi ekibiyle birlikte pizza kutuları ve diyet kolalarla kaplı bir konferans masasında kutlama yaparken görüntülendi. Ancak sürücüsüz araçlarda Tesla öncü değil; Alphabet’e ait Waymo, halihazırda birçok şehirde yüzlerce robotaksi çalıştırıyor ve Musk bu alanda rakiplerini yakalamaya çalışıyor.

Musk, bu programın Tesla’nın piyasa değerine bir gün 5 ila 10 trilyon dolar ekleyebileceğini söylüyor. Geçen hafta şirket, yeni bir başarı daha sergiledi: Bir Model Y, Tesla’nın Austin fabrikasından otonom olarak çıkıp yaklaşık 30 dakika uzaklıktaki bir müşterinin evine kendi kendine teslimat gerçekleştirdi.

Musk, 2026 sonuna kadar ABD yollarında tamamen otonom sürüş yapan yüz binlerce Tesla olmasını beklediğini söylüyor. Bu araçların çoğunun bireylere ait olacağını; tıpkı Uber ya da Airbnb gibi, sahiplerinin bu araçları robotaksi ağı üzerinden başkalarına kiralayabileceğini öngörüyor.